Вуліца Леніна (Менск)

	Леніна
	Менск
	; Вуліца Леніна ад скрыжаваньня з праспэктам Незалежнасьці
Агульная інфармацыя
Раёны гораду	Ленінскі; Цэнтральны; ; ;
Былыя назвы	Францішканская, Губэрнатарская, Карла Маркса, Ленінская
Бліжэйшыя станцыі мэтро	Няміга, Купалаўская, Кастрычніцкая
На мапе
	Google · Яндекс
	Вуліца Леніна ў Вікісховішчы

Ву́ліца Ле́ніна, гістарычная Францішканская — магістральная вуліца ў цэнтральнай частцы Менску, якая зьвязвае Высокі Рынак^[a] з Аранамі^[b] праз Новае Места і Ляхаўку. Існуе з XVI ст. Гістарычная назва ўтварылася ад кляштару францішканаў, што разьмяшчаўся на рагу з колішняй Юраўскай вуліцай. Цяперашняя афіцыйная назва ўжываецца з савецкіх часоў, калі вуліцу перайменавалі ў гонар Леніна, расейскага рэвалюцыянэра і савецкага дзяржаўнага дзеяча.

Дамінантай вуліцы быў збудаваны ў стылі клясыцызму комплекс кляштару францішканаў з касьцёлам Сьвятога Антонія Падуанскага, помнік архітэктуры XVIII—XIX стагодзьдзяў, зруйнаваны расейскімі і савецкімі ўладамі. У наш час на вуліцы месьціцца Нацыянальны мастацкі музэй Рэспублікі Беларусь^[c], міністэрства замежных справаў Рэспублікі Беларусь^[d], 3-я гарадзкая клінічная лякарня^[e].

Гісторыя

Узьнікла ў XVI ст. Пачаткова мела назву Францішканская. 19 кастрычніка 1680 году падкаморы менскі Тэадор Караль Горскі ахвяраваў манахам-францішканам пляц пад будаваньне касьцёла і кляштару. Да 1940-х гадоў на няцотным баку, на рагу з колішняй вуліцай Юраўскай знаходзіўся комплекс кляштару францішканаў з касьцёлам Сьвятога Антонія Падуанскага.

Па здушэньні вызвольнага паўстаньня (1830—1831) у 1832 годзе ўлады Расейскай імпэрыі ліквідавалі кляштар францішканаў. Па здушэньні нацыянальна-вызвольнага паўстаньня (1863—1864) у 1866 годзе з мэтай маскалізацыі краю расейскія ўлады канфіскавалі кляштарныя будынкі ў каталікоў і перайменавалі вуліцу ў Губэрнатарскую.

Па ўсталяваньні савецкай улады вуліцу ў 1919 годзе перайменавалі ў Карла Маркса, потым у 1922 годзе — у Ленінскую, потым у 1945 годзе зноў перайменавалі ў Леніна^[1]. У 1948—1950 гадах у цэнтральнай частцы вуліцы ўладкавалі бульвар^[1].

Гістарычныя здымкі і графіка
Фота, 1860-я гг.
Фота, 1870—75 гг.
Дрэварыт, 1875 г.
Абмеры, 1884 г.

Абмеры, 1892 г.
Паштоўка, 1911 г.
Фота, 1918 г.
Паштоўка, 1933 г.

Агульныя зьвесткі

Праходзіць ад плошчы Свабоды як працяг праспэкту Пераможцаў на паўднёвы ўсход. Перасякае Рэвалюцыйную і Інтэрнацыянальную вуліцы на плошчы Свабоды, потым — праспэкт Незалежнасьці, вуліцу Карла Маркса, вуліцу Кірава, вуліцу Ўльянаўскую, вуліцу Смаленскую, і сканчваецца разьвязкай з Партызанскім праспэктам і вуліцай Аранскай. Працяг — вуліца Трасьцянецкая.

Даўжыня каля 2,5 км, раней — 950 мэтраў (да вуліцы Ўльянаўскай). Нумарацыя дамоў — ад Плошчы Свабоды. Забудоўвалася з XVI стагодзьдзя, але практычна ўсе сучасныя будынкі — першых паваенных гадоў^[1].

На розных адцінках вуліца мае ад адной да трох палос у кожны бок. Да 1980-х гадоў вуліца завяршалася скрыжаваньнем з вуліцай Ульянаўскай^[1], потым збудавалі мост церазь Сьвіслач і працяг вуліцы, што дазволіла зьвязаць цэнтар места з Партызанскім праспэктам. Да пачатку 2000-х гадоў у канцы вуліцы дзейнічалі аднаўзроўневы чыгуначны пераезд з ажыўленым Аршанскім (Маскоўскім) кірункам беларускай чыгункі і скрыжаваньне з Партызанскім праспэктам. У наш час пабудаваны чыгуначны мост і двухузроўневая аўтамабільная разьвязка.

Забудова вуліцы паваенная, з выняткам карпусоў 3-й гарадзкой лякарні. Дамы 4, 5, 6 і 8 будаваліся ў 1952—1956 гадах (арх. Г. Заборскі), дом 18 у 1949—1951 гадах (арх. А. Брэгман, М. Драздоў, Г. Заборскі, В. Кароль, В. Вараксін)^[2].

Заўвагі

^ Плошча Свабоды, Цэнтральны раён
^ Вуліца Аранская, Ленінскі раён
^ вул. Леніна, 20
^ вул. Леніна, 19
^ вул. Леніна, 30—32

Крыніцы

^ ^а ^б ^в ^г Минск. Энциклопедический справочник. 2-е изд. — Минск: Белорусская Советская Энциклопедия, 1983. — С. 214—215.
^ Шамрук А. С. Архитектура Беларуси XX — начала XXI века. — Минск: Белорусская наука, 2007. — С. 147.

[1] Плошча Свабоды, Цэнтральны раён

[2] Вуліца Аранская, Ленінскі раён

[3] вул. Леніна, 20

[4] вул. Леніна, 19

[5] вул. Леніна, 30—32

[m-6] а ^б ^в ^г Минск. Энциклопедический справочник. 2-е изд. — Минск: Белорусская Советская Энциклопедия, 1983. — С. 214—215.

[7] Шамрук А. С. Архитектура Беларуси XX — начала XXI века. — Минск: Белорусская наука, 2007. — С. 147.

[a]

[b]

[c]

[d]

[e]

[1]

[2]