Перайсьці да зьместу

І

Зьвесткі зь Вікіпэдыі — вольнай энцыкляпэдыі
Літара кірыліцы І
Іі
Выява
  Ӂ Ѕ З И І Ї Й Ј К  
Беларускі альфабэт:
 Е Ё Ж З І Й К Л М 
Іншыя назвы Літара кірыліцы і з кропкай зьверху
Беларуска-ўкраінская і
У лацінцы I · i · Ji · ji
Зьвесткі
Тып асноўная кірыліца, альфабэтны;
Гук [i], [ji], [ɪ], [ɘ]
Назва ў Юнікодзе
cyrillic capital letter byelorussian-ukrainian i
cyrillic small letter byelorussian-ukrainian i
Юнікод І: U+0406
і: U+0456
HTML І‎: &#1030, &#x406
і‎: &#1110, &#x456
UTF-16 І‎: 0x406
і‎: 0x456
URL-код І: %D0%86
і: %D1%96
усе сымбалі · лацінка · кірыліца · грэцкія · дыякрытыкі · валюты · дапамога

І, і (і дзесяцяры́чнае, і з кро́пкай зьве́рху; курсіў: І і) — дзясятая літара беларускага кірылічнага альфабэту. Можа быць малой і вялікай. Мае рукапісны й друкаваны выгляд.

І / і, кап.: і
лац.: i / i · бел. араб.: اِ
Назва па-беларуску: і
Пазыцыя 10 (у беларускім альфабэце)
Гук галосны[1]
МФА [ʲi][2]
Прыклад віецца

І паходзіць з кірылічнай (І дзесяцярычнае), што ўзьнікла на аснове грэцкай літары (ёта).

У старабеларускае пісьмо перайшла з старажытнарускага, дзе абазначала гук [і] і мела лікавае значэньне 10.

У рукапісах XIV—XVII стагодзьдзяў у сувязі з функцыянаваньнем розных пісьмовых школ і выкарыстаньнем розных тыпаў пісьма (устаў, паўустаў, скорапіс) ужывалася ў некалькіх выглядах, якія дапамагаюць вызначаць час і месца напісаньня.

У беларускай мове, паводле клясычнага правапісу, літара і часам пазначае гук [ji] ([йі])[3]:

§4.16. Спалучэньне гукаў [йі] (выступае на пачатку слова пад націскам, у сярэдзіне й на канцы слова пасьля галоснага ды разьдзяляльных знакаў, на марфэмным сутыку пасьля ў) абазначаецца адною літараю і: [йі]дал, [йі]мпарт, [йі]скра, [йі]снасьць, [йі]х, кра[йі]на, Укра[йі]на, у Сар’[йі]; выслоў[йі], паў[йі]мбрыка, салаў[йі] й інш.

У беларускай лацінцы гэты гук пазначае дыграф ji (JI · ji): krajina, jichny, jinšy і інш.

Лічбавае значэньне

[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

У стараславянскай і царкоўнаславянскай мовах І мае значэньне лічбы — 10.

  1. ^ Б. Тарашкевіч. Беларуская граматыка для школ. Вільня: Беларуская друкарня ім. Фр. Скарыны, 1929. — Выданне пятае, пераробленае і пашыранае. — Мн.: «Народная асвета», 1991 [факсімільн.].
  2. ^ Канвэртар МФА. // І. Baltoslav.eu. Праверана 10 сьнежня 2023 г.
  3. ^ Бушлякоў Ю., Вячорка В., Санько З., Саўка З. Беларускі клясычны правапіс. Збор правілаў. Сучасная нармалізацыя. — Вільня—Менск, 2005. — 160 с.