Прэзыдэнт Летувы

Прэзыдэнцкі штандар

Прэзыдэнцкі палац у Вільні

Палітыка Летувы

артыкул з сэрыі
Дзяржаўны лад Летувы
Герб Летувы
Канстытуцыя
Выканаўчая ўлада Прэзыдэнт Прэм’ер-міністар
Заканадаўчая ўлада Сойм Палац Сойму
Судовая ўлада Канстытуцыйны суд Вярхоўны суд
Выбары Рэфэрэндумы Палітычныя партыі
Адміністрацыйна-тэрытарыяльны падзел Паветы Самакіраваньні Староствы

Прэзыдэнт Летувіскай Рэспублікі (па-летувіску: Lietuvos Respublikos Prezidentas) — кіраўнік Летувіскай Рэспублікі. Прадстаўляе дзяржаву і выконвае ўскладзеныя на яго Канстытуцыяй і законамі абавязкі.

Паводле канстытуцыі Летува зьяўляецца парлямэнцка-прэзыдэнцкай рэспублікай, у якой прэзыдэнт выконвае ролю пасярэдніка паміж заканадаўчым і выканаўчым органамі ўлады.

Выбары

Выбары прэзыдэнта адбываюцца за месяц да сканчэньня тэрміну дзейнага прэзыдэнта. Кандыдатамі ў прэзыдэнты могуць быць грамадзяне Летувы паводле паходжаньня, якія пражываюць у Летуве ня менш за 3 апошнія гады, на дзень выбараў векам ня меней за 40 гадоў і маюць права быць абранымі ў Сэйм. Тэрмін знаходжаньня прэзыдэнта на пасадзе складае 5 гадоў. Асоба, абраная прэзыдэнтам, павінная спыніць свой удзел у партыях і палітычных арганізацыях, таксама ня можа спалучаць сваю дзейнасьць з парлямэнцкай. Асоба прэзыдэнта недатыкальная.

Зьняцьце

Прэзыдэнт можа быць датэрмінова пазбаўлены пасады ў выпадку істотнага парушэньня Канстытуцыі, парушэньня прысягі, зьдзяйсьненьня злачынства. Рашэньне пра гэта прымае Сэйм. Ён жа можа цягам 30 дзён ад свайго першага паседжаньня колькасьцю 3/5 галасоў зацьвердзіць датэрміновыя выбары.

Кампэтэнцыя прэзыдэнта сканчаецца ў выпадках:

• заканчэньня тэрміну, на які ён быў абраны (пасаду прэзыдэнта можна займаць ня больш за 2 разы);
• датэрміновых выбараў;
• паданьня ў адстаўку;
• сьмерці;
• пазбаўленьня пасады Сэймам;
• колькасьцю ня меней 3/5 галасоў дэпутатаў Сэйму на запыт Канстытуцыйнага суду, паводле якога стан здароўя прэзыдэнта не дазваляе выконваць абавязкі.

Прэзыдэнта, які ня здольны выконваць свае абавязкі, замяняе старшыня Сэйму, які ў гэты час ня мае права прызначаць датэрміновыя выбары ў Сэйм, здымаць або прызначаць міністраў бяз згоды Сэйму, разглядаць запыты на выказваньне вотуму недаверу старшыні Сэйму.

Паўнамоцтвы

У кампэтэнцыі прэзыдэнта ў супрацоўніцтве з парлямэнтам знаходзяцца:

• скліканьне надзвычайнай сэсіі парлямэнту;
• прадстаўленьне штогадовай справаздачы пра стан дзяржавы і ўнутраную палітыку;
• правядзеньне чарговых і датэрміновых выбараў;
• прадстаўленьне да ратыфікацыі падпісаных міжнародных дагавораў;
• прызначэньне і зьняцьце прэм’ер-міністра;
• прадстаўленьне кандыдатураў судзьдзяў і старшыні Вярхоўнага суду;
• прызначэньне судзьдзяў і старшыняў Апэляцыйнага і Канстытуцыйнага судоў;
• прызначэньне генэральнага пракурора;
• прызначэньне дзяржаўнага кантралёра і старшыні Ўправы Банку Летувы;
• падпісаньня і афіцыйнага публікаваньня законаў, прынятых Сэймам, ці вяртаньне законаў на паўторны разгляд;
• прызначэньне і зьняцьце галоўнакамандуючага войскам і кіраўніка службы бясьпекі;
• увядзеньне ваеннага становішча, мабілізацыі і надзвычайнага становішча.

У кампэтэнцыі прэзыдэнта ў супрацоўніцтве з урадам знаходзяцца:

• прызначэньне старшыні Рады Міністраў, перадача яму задачы фармаваньня ўраду і зацьверджаньня ягонага складу;
• прыняцьце адстаўкі ўраду, асобных міністраў;
• прызначэньне і зьняцьце дыпляматычных прадстаўнікоў Летувы ў іншых дзяржавах і пры міжнародных арганізацыях;
• прызначэньне і зьняцьце на прапанову прэм’ер-міністра міністраў ці службовых асобаў.

Прэзыдэнт у прадугледжаным законам парадку надае грамадзянства; прысвойвае дзяржаўныя ўзнагароды; прымае даверчыя граматы; надае найвышэйшыя дыпляматычныя рангі і вайсковыя званьні; мае права памілаваньня асуджаных.

Глядзіце таксама

• Прэзыдэнты Летувы
• Прэм’ер-міністры Летувы
• Сьпіс кіраўнікоў Летувы

Вонкавыя спасылкі

• Афіцыйная бачына прэзыдэнта Летувы