Перайсьці да зьместу

Магілёўскі Спаскі манастыр

Зьвесткі зь Вікіпэдыі — вольнай энцыкляпэдыі
Помнік сакральнай архітэктуры
Магілёўскі Спаскі манастыр
Спаскі манастыр, аўтэнтычны выгляд
Спаскі манастыр, аўтэнтычны выгляд
Краіна Беларусь
Месцазнаходжаньне Магілёў
Каардынаты 53°53′43″ пн. ш. 30°20′01″ у. д. / 53.89528° пн. ш. 30.33361° у. д. / 53.89528; 30.33361Каардынаты: 53°53′43″ пн. ш. 30°20′01″ у. д. / 53.89528° пн. ш. 30.33361° у. д. / 53.89528; 30.33361
Аўтар праекту Ян Глаўбіц
Заснавальнік Георгі (Каніскі)
Дата заснаваньня 1756
Дата скасаваньня 1918
Статус Дзяржаўны сьпіс гісторыка-культурных каштоўнасьцяў Рэспублікі Беларусь
Магілёўскі Спаскі манастыр на мапе Беларусі
Магілёўскі Спаскі манастыр
Магілёўскі Спаскі манастыр
Магілёўскі Спаскі манастыр
Магілёўскі Спаскі манастыр на Вікісховішчы

Магілёўскі Спаскі манастыр — помнік архітэктуры XVIII ст. у Магілёве. Знаходзіўся ў Старым Месьце, на высокім беразе Дняпра пры Спаскім завулку. Твор архітэктуры барока. Аб'ект Дзяржаўнага сьпісу гістарычна-культурных каштоўнасьцяў Беларусі.

Комплекс складаўся з Спаскай царквы, манастырскага корпусу і мура з брамай і званіцай. Разам з архірэйскім палацам і духоўнай сэмінарыяй ствараў адзіны буйны архітэктуры ансамбль, які займаў увесь квартал на гістарычнай Ветранай вуліцы.

Гісторыя

[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

Вялікае Княства Літоўскае

[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

Спаская царква ў Магілёве ўпершыню ўпамінаецца ў 1447 годзе. З канца XV ст. пры царкве існавалі драўляныя манастырскія будынкі. У 1588 годзе пры манастыры зьявілася праваслаўнае брацтва, а ў 1600 годзе адкрылася школа. Брацтва праіснавала да 1618 году, калі царкву перадалі Сьвятому Пасаду, які валодаў ёй да сярэдзіны XVII ст. У гэты пэрыяд брацтва, школа і друкарня дзейнічалі пры царкве Ўваходу Гасподняга ў Ерусалім. У брацкай друкарні выйшлі з друку: «Служэбнік» (1616 і 1617 гады), «Эвангельле вучыцельнае» (1619 год). У брацкай школе вывучалі мовы і багаслоўе[1].

Паводле ўмоваў Збораўскай дамовы 1649 году, манастыр ізноў перайшоў да Канстантынопальскага патрыярхату. Пры ім знаходзілася япіскапская катэдра і дом, дзе жылі архірэі. У 1659 годзе збудавалі новую царкву, таксама драўляную, якая згарэла ў 1708 годзе[1].

У 1740—1742 гадох япіскап Ёсіф Ваўчанскі пачаў будаваць новую мураваную царкву, скончаную за япіскапам Еранімам Ваўчанскім. Аднак у 1748 годзе царква згарэла. З 1756 году будаваньнем царквы кіраваў архіяпіскап Георгі (Каніскі), які запрасіў зь Вільні вядомага архітэктара Яна Гляўбіц. Побач з царквой у 1762—1785 гадох збудавалі мураваны архірэйскі палац. Новая царква была катэдральным саборам Магілёва да 1802 году[1].

Пад уладай Расейскай імпэрыі

[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

Па першым падзеле Рэчы Паспалітай (1772 год), калі Магілёў апынуўся ў складзе Расейскай імпэрыі, комплекс канчаткова перайшоў у валоданьне Ўрадавага сыноду Расейскай імпэрыі (Маскоўскай царквы). У 1824 годзе ў манастыры дзейнічалі цэрквы: Сьвятога Спаса, у імя 40 Сэбастыйскіх мучанікаў і Ўшэсьця Гасподняга. У галоўнай царкве, у правай прыбудоўцы, знаходзіўся цудоўны абраз Божай Маці ў пазалочанай рызе. Паводле паданьня, цудоўны вобраз калісьці зьявіўся на сьцяне Магілёўскага замку. У Спаскім саборы спачыў Георгі Каніскі[1].

Пры манастыры існавала багатая бібліятэка. Тут напісалі «Хроніку Спаскага манастыра» (1755 год), надрукаваную ў 1871 годзе пад назвай «Розныя запіскі, якія тычацца Беларускай эпархіі і тутэйшай набожнасьці» (знаходзіцца ў бібліятэцы АН Летувы, у Вільні)[1].

Найноўшы час

[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]
Манастырскія карпусы

У 1918 годзе савецкія ўлады зачынілі манастыр. У Другую сусьветную вайну комплекс атрымаў пашкоджаньні, пазьней савецкія ўлады зьнішчылі рэшткі царквы, ад манастыра захаваліся два будынкі[1].

Архітэктура

[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

Спаская царква

[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]
Асноўны артыкул: Царква Сьвятога Спаса (Магілёў)

Помнік архітэктуры віленскага барока. Разьмяшчалася ў глыбіні квартала. Гэта была 2-вежавая крыжова-купальная базыліка. Абапал галоўнага фасада ўзвышаліся 2-ярусныя вежы, паміж якімі разьмяшчаўся высокі прыступкавы франтон. Сьцены фасадаў завяршыліся шырокім тонкапрафіляваным карнізам. У інтэр’еры чатыры цэнтрычныя слупы падтрымлівалі купал на ветразях. Інтэр’ер меў багатую аздобу, выкананую магілёўскімі майстрамі Міронам Пігарэвічам і чаканьнікам Пятром Сьліжыкам.

Манастыр

[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

Манастырскі корпус — Г-падобны ў пляне будынак, які разам з агароджай атачаў усю тэрыторыю манастыра, утвараючы трапэцападобны ўнутраны дворык. Да манастырскага корпусу далучаліся гандлёвыя рады з аркавымі ўваходамі. Складаўся з 2-павярховай часткі, дзе разьмяшчалася кансысторыя, і 1-павярховага крыла, дзе разьмяшчаліся кельлі і гаспадарчыя памяшканьні. Захаваўся корпус, які тарцовым фасадам выходзіў на Ветраную вуліцу, і адна частка 1-павярховага крыла. Галоўны фасад 2-павярховага корпуса аздабляецца іянічнымі пілястрамі на ўсю вышыню. Аконныя праёмы дэкаруюцца ліштвамі з замковым каменьнем і падаконнымі прастакутнымі нішамі. 1-павярховае крыло аздабляецца аконнымі праёмамі з простымі ліштвамі і міжаконнымі лапаткамі[2].

Галерэя

[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

Гістарычная графіка

[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]
  • Старая графіка
  • 1765—1767 гг.
    1765—1767 гг.
  • Ю. Пешка, каля 1800 г.
    Ю. Пешка, каля 1800 г.
  • М. Львоў, каля 1800 г.
    М. Львоў, каля 1800 г.
  • М. Львоў, каля 1800 г.
    М. Львоў, каля 1800 г.
  • А. Бусырскі, 1830-я гг.
    А. Бусырскі, 1830-я гг.
  • XIX ст.
    XIX ст.
  • 1868 г.
    1868 г.
  • 1871 г.
    1871 г.
  • 1879 г.
    1879 г.
  • 1882 г.
    1882 г.
  • 1901 г.
    1901 г.
  • І. Грабоўскі, 1916 г.
    І. Грабоўскі, 1916 г.
  • Г. Лукомскі, 1916 г.
    Г. Лукомскі, 1916 г.
  • К. Франц, 1918 г.
    К. Франц, 1918 г.
  • К. Франц, 1918 г.
    К. Франц, 1918 г.

Гістарычныя здымкі

[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]
  • Старыя здымкі
  • С. Аляксандраў, 1870-я гг.
    С. Аляксандраў, 1870-я гг.
  • М. Астанковіч, 1890-я гг.
    М. Астанковіч, 1890-я гг.
  • 1900 г.
    1900 г.
  • 1900 г.
    1900 г.
  • 1901—1910 гг.
    1901—1910 гг.
  • В. Кастко, 1903 г.
    В. Кастко, 1903 г.
  • 1909 г.
    1909 г.
  • 1910 г.
    1910 г.
  • 1913 г.
    1913 г.
  • 1914 г.
    1914 г.
  • 1915—1916 гг.
    1915—1916 гг.
  • 1915—1916 гг.
    1915—1916 гг.
  • 6 студзеня 1916 г.
    6 студзеня 1916 г.
  • 1916 г.
    1916 г.
  • 1916 г.
    1916 г.
  • 1916 г.
    1916 г.
  • 1916 г.
    1916 г.
  • да 1918 г.
    да 1918 г.
  • да 1918 г.
    да 1918 г.
  • да 1918 г.
    да 1918 г.
  • 1918 г.
    1918 г.
  • 1918 г.
    1918 г.
  • 1918 г.
    1918 г.
  • 1918 г.
    1918 г.
  • 1918 г.
    1918 г.
  • 1918 г.
    1918 г.
  • 1918 г.
    1918 г.
  • 1926 г.
    1926 г.
  • 1930-я гг.
    1930-я гг.
  • ліпень 1941 г.
    ліпень 1941 г.
  • 1941 г.
    1941 г.
  • 1941—1942 гг.
    1941—1942 гг.
  • 1941—1944 гг.
    1941—1944 гг.
  • 1942 г.
    1942 г.
  • 1942 г.
    1942 г.
  • 1942—1944 гг.
    1942—1944 гг.

Крыніцы

[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]
  1. ^ а б в г д е Могилевский Спасо-Преображенский монастырь
  2. ^ БЭ. — Мн.: 1999 Т. 9. С. 470—471.

Літаратура

[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

Вонкавыя спасылкі

[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]
Аб’ект Дзяржаўнага сьпісу гісторыка-культурных каштоўнасьцяў Рэспублікі Беларусь, шыфр  513Е000001
Атрымана з «https://be-tarask.wikipedia.org/w/index.php?title=Магілёўскі_Спаскі_манастыр&oldid=2329270»