Ламанцы
| Ламанцы | |
| Тып | печыва |
|---|---|
| Нацыянальная страва | беларуская кухня |
| Паходжаньне | Беларусь |
| Рэгіён | Усходняя Эўропа |
| Дата зьяўленьня | ХІІІ стагодзьдзе |
| Час прыгатаваньня | 4 гадзіны |
| Асноўны складнік | пшанічная мука |
| Распаўсюджаныя складнікі | алей, мак, мёд |
| Падобныя стравы | аблата, аплатка, лазанкі, просьвіра, сьліжыкі[1] |
Ламанцы — прэснае крохкае печыва з пшанічнай мукі[2].
Cлужаць звычаёвай стравай на Посную Куцьцю ў навячэр'е Раства Хрыстовага. Такія праснакі мелі пашырэньне яшчэ сярод народаў Вялікага Княства Літоўскага[3]. Ламанцы абазначаюць хрысьціянскае прычасьце, як куцьця і царкоўная просьвіра[1].
15 красавіка 2015 году Рэспубліканская навукова-мэтадычная рада пры Міністэрстве культуры Беларусі ўнесла ламанцы ў Дзяржаўны сьпіс гісторыка-культурных каштоўнасьцяў Беларусі ў складзе мясцовай звычаёвай кухні Адэльску (Гарадзенскі раён) як абрадавую страву[4].
Складнікі
[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]Для прыгатаваньня ламанцоў бяруць: шклянку мукі, сталовую лыжку алею і драбок солі. Для макавай падліўкі, якой заліваюць ламанцы, бяруць 50 грамаў маку і драбок цукру на смак[3].
Калі ламанцы мачаюць у падліўку, то для яе выкарыстоўваюць: 2 шклянкі маку і па 140 мл вады і мёду. Замест макавай падліўкі магчыма зрабіць макавае малако, для якога бяруць: 200 грамаў маку, 1/4 шклянкі мёду і 750 мл вады[3].
Прыгатаваньне
[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]Спачатку для прыгатаваньня ламанцоў у муку дадаюць соль. Затым падліваюць алей і замешваюць тугое цеста. Атрыманае цеста накрываюць цэляфанам на 30 хвілінаў. Пасьля гэтага цеста раскачваюць у тонкія лісты таўшчынёй каля 1 см, якія выкладаюць на паперу для запяканьня і пераносяць на бляху. На паверхні лістоў цеста пазначаюць нажом лініі ў выглядзе прастакутнікаў, ромбаў або квадратаў з бокам 4—6 см. Выпякаюць ламанцы ў духоўцы пры +160 °C да залацістага адценьня 8 хвілінаў. Пасьля выпечкі іх ламаюць па лініях надзрэзаў, адсюль назва ламанцы[3].
Для прыгатаваньня макавай падліўкі мак спачатку зьмяшчаюць на 30 хвілінаў у гарачую ваду, якую затым зьліваюць. Пасьля мак здрабняюць блэндэрам да белага адценьня ад соку і перамешваюць з цукрам на смак. Урэшце ламанцы заліваюць макавай падліўкай і даюць астыць 2 гадзіны[3].
Каб атрымаць макавую падліўку для мачаньня ламанцоў, замест цукру перацёрты мак магчыма перамяшаць зь мёдам і кіпнем вады. Такую падліўку зьмяшчаюць у міску, куды мачаюць ламанцы[3].
Для прыгатаваньня макавага малака мак спачатку перамешваюць на 15 хвілінаў з варам вады, якую пасьля зьліваюць. Затым мак зноў перамешваюць з варам на 30 хвілінаў. Пасьля зьліву вады мак перамолваюць у пасудзіне блэндэрам да зьяўленьня белага адценьня соку. У іншым посудзе перамолаты мак заліваюць кіпнем вады і дадаюць мёд. Пасьля астываньня макавае малако пераносяць у халоднае месца. Урэшце ламанцы ў глыбокіх місках заліваюць макавым малаком за 3 гадзіны да спажываньня[3].
У культуры
[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]У 1923 годзе Якуб Колас выдаў паэму «Новая зямля», у 20-й частцы якой пад назвай «Каляды» зьмясьціў радкі наконт прыгатаваньня ламанцоў з макам[3]:
— Якуб Колас, «Новая зямля» |
Крыніцы
[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]- ^ а б Кухістар Верашчака. Ламанцы і сліжыкі // Ігуменскі тракт. — 30 сьнежня 2014. — № 42 (101).
- ^ Ганна Арашонкава, Надзея Чабатар. Ламанцы // Тлумачальны слоўнік адметнай лексікі ў творах Якуба Коласа / нав.рэд. Аляксандар Падлужны, маст. Дзьмітры Сурскі. — Менск: Беларуская навука, 2003. — С. 130. — 287 с. — 1000 ас. — ISBN 985-08-0565-X
- ^ а б в г д е ё ж Тацяна Юхновіч, Сяргей Юхновіч. Ламанцы / гал.рэд. Аляксандар Ваюшын // Вельмі смачна : газэта. — Менск: Рэдакцыя газэты «Магазін красвордаў», лістапад 2024. — № 4 (44). — С. 2. — ISSN 2617-8508.
- ^ Аляксандар Анатольевіч Яцко. Выпіска з Пратакола пасяджэньня Беларускай рэспубліканскай навукова-мэтадычнай рады па пытаньнях гісторыка-культурнай спадчыны пры Міністэрстве культуры Рэспублікі Беларусь ад 15.04.2015 // Гарадзенскі абласны мэтадычны цэнтар народнай творчасьці, лістапад 2017 г. Праверана 9 сьнежня 2024 г.
| Гэта — накід артыкула. Вы можаце дапамагчы Вікіпэдыі, пашырыўшы яго. |