Касьцёл Сьвятога Аляксея (Івянец)

Зьвесткі зь Вікіпэдыі — вольнай энцыкляпэдыі
Помнік сакральнай архітэктуры
Касьцёл Сьвятога Аляксея
Касьцёл Сьвятога Аляксея
Касьцёл Сьвятога Аляксея
Краіна Беларусь
Мястэчка Івянец
Каардынаты 53°53′44.21″ пн. ш. 26°44′35.35″ у. д. / 53.8956139° пн. ш. 26.7431528° у. д. / 53.8956139; 26.7431528Каардынаты: 53°53′44.21″ пн. ш. 26°44′35.35″ у. д. / 53.8956139° пн. ш. 26.7431528° у. д. / 53.8956139; 26.7431528
Канфэсія Каталіцкая царква і каталіцтва
Эпархія Менска-Магілёўская архідыяцэзія 
Архітэктурны стыль нэаготыка
Статус Дзяржаўны сьпіс гісторыка-культурных каштоўнасьцяў Рэспублікі Беларусь
Касьцёл Сьвятога Аляксея на мапе Беларусі
Касьцёл Сьвятога Аляксея
Касьцёл Сьвятога Аляксея
Касьцёл Сьвятога Аляксея
Касьцёл Сьвятога Аляксея на Вікісховішчы

Касьцё́л Сьвято́га Аляксе́я — помнік архітэктуры пачатку XX ст. у Івянцы. Знаходзіцца на ўсходняй ускраіне мястэчка, на каталіцкіх могілках, на гістарычнай Ракаўскай вуліцы[a]. Аб’ект Дзяржаўнага сьпісу гістарычна-культурных каштоўнасьцяў Беларусі.

Гісторыя[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

Праект алтара, каля 1905 г.
Касьцёл, 1909 г.

Па здушэньні нацыянальна-вызвольнага паўстаньня 1863—1864 гадоў улады Расейскай імпэрыі канфіскавалі ў Івянцы абодва касьцёлы: Фарны Траецкі касьцёл і касьцёл Сьвятога Міхаіла пры францішканскім кляштары. Абодва іх перарабілі пад цэрквы Ўрадавага сыноду Расейскай імпэрыі (Маскоўскай царквы). Нягледзячы на тое, што ў мястэчку не засталося каталіцкіх сьвятыняў, атрымаць дазвол на будаваньне новага касьцёла было немагчыма, таму вернікам даводзілася зьбірацца ў невялікай драўлянай капліцы, збудаванай у 1820 годзе на мясцовых могілках.

Па выданьні «маніфэсту аб верацярпімасьці» 1905 году стала магчымым пачаць будаваньне новага касьцёла. Фундатарамі сталі генэрал Эдвард Каверскі й ягоная жонка Альжбета. 23 траўня магілёўскі архібіскуп Ежы Юзэф Шэмбек асьвяціў нарожны камень новага касьцёла. Архітэктарам сьвятыні стаў Міхаіл Хатоўскі, які арыентаваўся ў сваім праекце на Касьцёл Сьвятой Ганны ў Вільні. Будаваньне завяршылася ў 1907 годзе й 3 сьнежня таго ж году ксёндз Ян Казялевіч асьвяціў новы касьцёл у гонар Сьвятога Аляксея[1].

У час Другой сусьветнай вайны касьцёл застаўся пад апекай вернікаў і амаль не пацярпеў. У 1947 годзе савецкія ўлады зачынілі касьцёл. У 1962 годзе будынак перадалі Дзяржаўнай бібліятэцы імя Леніна ў Менску й пераабсталявалі пад архіў[2].

У пачатку 1980-х гадоў мясцовыя жыхары сталі дамагацца вяртаньня сьвятыні, але вярнуць будынак атрымаўся толькі ў 1989 годзе. У 1990 годзе зноў пачалі служыць францішкане[1].

Архітэктура[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

Помнік архітэктуры нэаготыкі. Гэта крыжападобны ў пляне будынак зь 5-граннай апсыдай і прастакутнымі бакавымі крыламі трансэпта, якія выступаюць далёка за межы сьценаў падоўжнага карабля. 2-ярусная 4-гранная шатровая вежа-званіца выступае з асноўнага аб’ёму і дамінуе ў агульнай кампазыцыі, завяршаючы 2-схільны дах зь сыгнатуркай над алтарнай часткай. Нэагатычныя элемэнты: стылізаваныя контрфорсы, акно-ружа, стральчатыя вокны.

Гатычная тэма працягваецца ў інтэр’еры. Прастора нэфа, перакрытая стральчатым нэрвюрным скляпеньнем на падпружных арках, адкрываецца ў апсыду і крылы трансэпту вялізнымі стральчатымі прасьветамі. Інтэр'ер аздабляе паліхромная арнамэнтальная размалёўка. У галоўным алтары захоўваўся абраз Сьвятога Аляксея.

Галерэя[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

Гістарычныя здымкі[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

Сучасныя здымкі[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

Заўвагі[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

  1. ^ Цяперашні афіцыйны адрас — вуліца Пушкіна, 1

Крыніцы[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

Літаратура[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

  • а. Квецень Г. 100-годдзе Чырвонага касцёла ў Івянцы [1] // Ave Maria. № 11 (151), 2007.
  • Архітэктура Беларусі: Энцыклапедычны даведнік. — Менск: Беларус. энцыкл., 1993. — 620 с.: іл. ISBN 5-85700-078-5.
  • Кулагін А. Адраджэнне готыкі. — Менск, 1993. — 71 с.
  • Кулагін А. Эклектыка. Архітэктура Беларусі другой паловы XIX — пачатку XX ст. — Менск: «Ураджай», 2000. — 304 с.: іл. ISBN 985-04-0350-0.

Вонкавыя спасылкі[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

Аб’ект Дзяржаўнага сьпісу гісторыка-культурных каштоўнасьцяў Рэспублікі Беларусь, шыфр  613Г000085