Касьцёл Сьвятога Аляксея (Івянец)

Помнік сакральнай архітэктуры
Касьцёл Сьвятога Аляксея
Касьцёл Сьвятога Аляксея
Краіна	Беларусь
Мястэчка	Івянец
Каардынаты	53°53′44.21″ пн. ш. 26°44′35.35″ у. д.
Канфэсія	Каталіцкая царква і каталіцтва
Эпархія	Менска-Магілёўская архідыяцэзія
Архітэктурны стыль	нэаготыка
Статус	Дзяржаўны сьпіс гісторыка-культурных каштоўнасьцяў Рэспублікі Беларусь
Касьцёл Сьвятога Аляксея на мапе Беларусі Касьцёл Сьвятога Аляксея
Касьцёл Сьвятога Аляксея на Вікісховішчы

Касьцё́л Сьвято́га Аляксе́я — помнік архітэктуры пачатку XX стагодзьдзя ў Івянцы. Знаходзіцца на ўсходняй ускраіне мястэчка, на каталіцкіх могілках, на гістарычнай Ракаўскай вуліцы. Аб’ект Дзяржаўнага сьпісу гістарычна-культурных каштоўнасьцяў Беларусі.

Гісторыя

Праект алтара, каля 1905 г.

Касьцёл, 1909 г.

Па здушэньні нацыянальна-вызвольнага паўстаньня 1863—1864 гадоў улады Расейскай імпэрыі канфіскавалі ў Івянцы абодва касьцёлы: Фарны Траецкі касьцёл і касьцёл Сьвятога Міхаіла пры францішканскім кляштары. Абодва іх перарабілі пад цэрквы Ўрадавага сыноду Расейскай імпэрыі (Маскоўскай царквы). Нягледзячы на тое, што ў мястэчку не засталося каталіцкіх сьвятыняў, атрымаць дазвол на будаваньне новага касьцёла было немагчыма, таму вернікам даводзілася зьбірацца ў невялікай драўлянай капліцы, збудаванай у 1820 годзе на мясцовых могілках.

Па выданьні «маніфэсту аб верацярпімасьці» 1905 году стала магчымым пачаць будаваньне новага касьцёла. Фундатарамі сталі генэрал Эдвард Каверскі й ягоная жонка Альжбета. 23 траўня магілёўскі архібіскуп Ежы Юзэф Шэмбек асьвяціў нарожны камень новага касьцёла. Архітэктарам сьвятыні стаў Міхаіл Хатоўскі, які арыентаваўся ў сваім праекце на Касьцёл Сьвятой Ганны ў Вільні. Будаваньне завяршылася ў 1907 годзе й 3 сьнежня таго ж году ксёндз Ян Казялевіч асьвяціў новы касьцёл у гонар Сьвятога Аляксея.

У час Другой сусьветнай вайны касьцёл застаўся пад апекай вернікаў і амаль не пацярпеў. У 1947 годзе савецкія ўлады зачынілі касьцёл. У 1962 годзе будынак перадалі Дзяржаўнай бібліятэцы імя Леніна ў Менску й пераабсталявалі пад архіў.

У пачатку 1980-х гадоў мясцовыя жыхары сталі дамагацца вяртаньня сьвятыні, але вярнуць будынак атрымаўся толькі ў 1989 годзе. У 1990 годзе зноў пачалі служыць францішкане.

Архітэктура

Помнік архітэктуры нэаготыкі. Гэта крыжападобны ў пляне будынак зь 5-граннай апсыдай і прастакутнымі бакавымі крыламі трансэпта, якія выступаюць далёка за межы сьценаў падоўжнага карабля. 2-ярусная 4-гранная шатровая вежа-званіца выступае з асноўнага аб’ёму і дамінуе ў агульнай кампазыцыі, завяршаючы 2-схільны дах зь сыгнатуркай над алтарнай часткай. Нэагатычныя элемэнты: стылізаваныя контрфорсы, акно-ружа, стральчатыя вокны.

Гатычная тэма працягваецца ў інтэр’еры. Прастора нэфа, перакрытая стральчатым нэрвюрным скляпеньнем на падпружных арках, адкрываецца ў апсыду і крылы трансэпту вялізнымі стральчатымі прасьветамі. Інтэр'ер аздабляе паліхромная арнамэнтальная размалёўка. У галоўным алтары захоўваўся абраз Сьвятога Аляксея.

Галерэя

Гістарычныя здымкі

• Старыя здымкі
• 
  1909 г.
• 
  1909 г.
• 
  1909 г.
• 
  1914 г.

• 
  1914 г.
• 
  Б. Мігачоў, 1916 г.
• 
  1930 г.
• 
  1938 г.

Сучасныя здымкі

• Сучасны стан
• 
  Агульны выгляд
• 
  З боку апсыды
• 
  Брама
• 
  Інтэр'ер

Літаратура

• а. Квецень Г. 100-годдзе Чырвонага касцёла ў Івянцы [1] // Ave Maria. № 11 (151), 2007.
• Архітэктура Беларусі: Энцыклапедычны даведнік. — Менск: Беларус. энцыкл., 1993. — 620 с.: іл. ISBN 5-85700-078-5.
• Кулагін А. Адраджэнне готыкі. — Менск, 1993. — 71 с.
• Кулагін А. Эклектыка. Архітэктура Беларусі другой паловы XIX — пачатку XX ст. — Менск: «Ураджай», 2000. — 304 с.: іл. ISBN 985-04-0350-0.

Вонкавыя спасылкі

Аб’ект Дзяржаўнага сьпісу гісторыка-культурных каштоўнасьцяў Рэспублікі Беларусь, шыфр  613Г000085

• Касьцёл Сьвятога Аляксея ў Івянцы , Radzima.org
• Касьцёл Сьвятога Аляксея ў Івянцы, Globus.tut.by