Перайсьці да зьместу

Гібрыдны рэжым

Зьвесткі зь Вікіпэдыі — вольнай энцыкляпэдыі
Базавыя формы кіраваньня
Крыніца ўлады
Імітацыйная · Лібэральная · Прадстаўнічая · Прамая
Анакратыя · Герантакратыя · Клептакратыя · Крытархія · Мэрытакратыя · Ноакратыя · Партыкратыя · Плутакратыя · Тэхнакратыя · Тэакратыя
Аўтарытарызм (Карпаратыўны · Дататалітарны · Посткаляніяльны) · Дэспатызм · Дыктатура · Ваенная дыктатура · Таталітарызм · Тыранія · Ваенна-бюракратычны рэжым · Расавая квазідэмакратыя · Султаніцкі рэжым · Інфармацыйная
Анархізм · Вольная асацыяцыя · Безьдзяржаўнае грамадзтва
Форма дзяржаўнага ладу
Унітарная дзяржава · Фэдэрацыя · Канфэдэрацыя · Садружнасьць · Пратэктарат · Асацыяваная дзяржава · Дамініён · Кондамініюм · Імпэрыя · Гегемон · Джамахірыя
Формы дзяржаўнага кіраваньня
Абсалютная · Ангельскі абсалютызм · Саслоўна-прадстаўнічая · Канстытуцыйная · Дуалістычная · Парлямэнцкая · Фэадалізм · З рэспубліканскімі элемэнтамі
Парлямэнцкая · Прэзыдэнцкая · Зьмяшаная · Супэрпрэзыдэнцкая · Савецкая · Дырэкторыя · Тэакратычныя
Іншае
Гібрыдны рэжым · Тэакратыя · Тэхнакратыя · Матрыярхат · Патрыярхат · Дэвалюцыя
рэд · пр · разм

Гібры́дны рэжы́мпалітычны рэжым, пры якім назіраецца заняпад дэмакратычных каштоўнасьцяў: слабая палітычная культура, малаактыўнасьць апазыцыі; пры ім дзяржава ня ёсьць аўтарытарнай, але пераход да дэмакратыі не завершаны[1][2]. Падобныя рэжымы ўстойлівыя й жывучыя.

Гібрыдныя рэжымы спалучаюць у сабе аўтакратычныя рысы з дэмакратычнымі, гэта значыць у іх адначасова могуць праводзіцца палітычныя рэпрэсіі й легальная палітычная барацьба[2].

Прыкметы гібрыднага рэжыму па Г. Аʼдонэлу, Ф. Шмітэру, Л. Дайманду й Т. Карозэрсу:

  • Наяўнасьць зьнешніх атрыбутаў дэмакратыі (выбары, шматпартыйнасьць, легальная апазыцыя);
  • Нізкая ступень прадстаўленасьці інтарэсаў грамадзян у працэсе прыняцьця палітычных рашэньняў (недзеяздольнасьць абʼяднаньняў грамадзян, да прыкладу прафсаюзаў, або іх падкантрольнасьць дзяржаве);
  • Нізкі ўзровень палітычнага ўдзелу насельніцтва;
  • Дэкляратыўнасьць палітычных правоў і свабод (фармальна ёсьць, фактычна абцяжараная рэалізацыя);
  • Нізкі ўзровень даверу грамадзян палітычным інстытутам.

Краінамі з гібрыднымі рэжымамі лічацца Вэнэсуэла, Эгіпет, Турэччына, Інданэзія, Туніс, Малайзія, Танзанія, Уганда, Мэксыка, Сэрбія, Расея, Іран, Казахстан, Азэрбайджан і Беларусь.

Трэцяя хваля дэмакратызацыі прывяла да зьяўленьня гібрыдных рэжымаў, якія не зьяўляюцца ні цалкам дэмакратычнымі, ні цалкам аўтарытарнымі. Ні канцэпцыі неліберальнай дэмакратыі, ні канцэпцыі электаральнага аўтарытарызму не апісваюць гэтыя гібрыдныя рэжымы ў поўнай меры[3].

З канца халоднай вайны падобныя рэжымы сталі самымі часта сустракаемымі сярод недэмакратычных[4]. Заканчэньнем працэсу трансфармацыі аўтарытарных рэжымаў, калі адбываецца лібэралізацыя, зьяўляюцца абмежаваныя тым ці іншым чынам выбары, заўсёды меркавалася паўнавартасная лібэральная дэмакратыя, у той час як на практыцы ў асноўным гэты працэс заміраў «на паўдарозе»[5].

У дачыненьні да рэжымаў, якія раней называлі «пераходнымі». Ў 1980-х гадах стаў выкарыстоўвацца тэрмін «гібрыдны рэжым», які ўмацаваўся таму што, па словах Томаса Карозэрса[1],

…большасьць «пераходных краін» не зьяўляюцца ні цалкам дыктатарскімі, ні якія імкнуцца да дэмакратыі, а па вялікім рахунку іх нельга назваць і пераходнымі. Яны знаходзяцца ў палітычна стабільнай «шэрай зоне», перамены ў якой могуць не адбывацца дзесяцігодзьдзямі.

Такім чынам, ён заявіў, што неабходна разглядаць гібрыдныя рэжымы без здагадкі што яны ў канчатковым рахунку стануць дэмакратыямі. Гэтыя гібрыдныя рэжымы называлі паўаўтарырызмам або электаральным аўтарытарызмам[5].

Адным зь першых паняцьце «гібрыдны рэжым» выкарыстаў пры аналізе кадараўскай Вугоршчыны сацыёляг Элемэр Ханкіш[6].

Асноўны артыкул: Тыпы палітычнага гібрыднага рэжыму
Грамадзяне сьвету, якія жывуць пры розных палітычных рэжымах, паводле азначэньня Polity IV.[7]

Па словах прафэсара Ельскага ўнівэрсытэта Хуана Хасэ Лінца, сёньня існуе тры асноўных тыпу палітычных сыстэм: дэмакратыі, таталітарныя рэжымы й, разьмешчаныя паміж гэтымі двума, аўтарытарныя рэжымы з мноствам розных тэрмінаў, якія апісваюць канкрэтныя тыпы гібрыдных рэжымаў[8][1][9][10].

Навукоўцы звычайна называюць поўную дыктатуру альбо формай аўтарытарызму, альбо таталітарызмам у параўнаньні з «гібрыднай сыстэмай»[11][9][12]. Аўтарытарныя ўрады, якія праводзяць выбары, на думку многіх навукоўцаў, зьяўляюцца не гібрыдамі, а пасьпяховымі, добра інстытуцыяналізаванымі стабільнымі аўтарытарнымі рэжымамі[13][14]. Дэмакратычныя элемэнты могуць адначасова служыць аўтарытарным мэтам і спрыяць дэмакратызацыі[15]. Вылучаюць некалькі тыпаў гібрыднага рэжыму:

Тып
Электаральны аўтарытарызм
Электаральная аўтакратыя
Неліберальная дэмакратыя
Неліберальная дэмакратыя
Дамінуючая партыйная сыстэма
Дэлегатыўная дэмакратыя
Дыктаблянда
Кіраваная дэмакратыя
Лібэральная аўтакратыя
Паўдэмакратыя
Недасканалая дэмакратыя
Укаранёная дэмакратыя
  1. ^ а б в Падлесны Д. В. — Паліталёгія: Вучэбны дапаможнік ХГУ НУА, 2016; старонкі 62—65/164  (рас.)
  2. ^ а б Jean-François Gagné — Hybrid Regimes Архіўная копія ад 2019-07-29 г.  (фр.)
  3. ^ Matthijs Bogaards. 2009. «How to Classify Hybrid Regimes? Defective Democracy and Electoral Authoritarianism.» Democratization, 16 (2): 399—423.;  (анг.)
  4. ^ Andreas Schedler. ed., 2006. Electoral Authoritarianism: The Dynamics of Unfree Competition, Boulder, CO: Lynne Rienner;  (анг.)
  5. ^ а б YONATAN L. MORSE Review: THE ERA OF ELECTORAL AUTHORITARIANISM  (анг.)
  6. ^ Лілія Шэўцова — Расея: дзесяць пытаньняў аб найгалоўнейшам, Маскоўскі цэнтар Карнэгі, 1997; старонкі 21/79  (рас.)
  7. ^ World citizens living under different political regimes Архіўная копія ад 27 September 2016 г.
  8. ^  Dobratz, B.A. Power, Politics, and Society: An Introduction to Political Sociology. — Taylor & Francis, 2015. — P. 47. — ISBN 978-1-317-34529-9
  9. ^ а б Totalitarian and Authoritarian Regimes. — Lynne Rienner Publisher. — P. 143. — ISBN 978-1-55587-890-0
  10. ^ Reader's Guide to the Social Sciences. — Routledge. — P. 95. — ISBN 978-1-135-93226-8
  11. ^ History for the IB Diploma Paper 2 AuthoritariaAuthoritarian States (20th Century). — Cambridge University Press. — P. 10–. — ISBN 978-1-107-55889-2
  12. ^ {{{загаловак}}}. — Vol. 23. — P. 599–620. — DOI:10.1017/S0022216X00015868
  13. ^  Schedler, Andreas The SAGE Handbook of Comparative Politics. — SAGE Publications Ltd, 2009. — P. 380–393. — ISBN 9781412919760
  14. ^ Barbara Geddes — Why Parties and Elections in Authoritarian Regimes?; Department of Political Science ; March 2006
  15. ^ {{{загаловак}}}. — Vol. 17. — P. 313–326. — ISSN 1094-2939. — DOI:10.1146/annurev-polisci-052013-115248