Царква Сьвятой Ганны (Стоўпцы)

Помнік сакральнай архітэктуры
Царква Сьвятой Ганны
Царква Сьвятой Ганны
Краіна	Беларусь
Места	Стоўпцы
Каардынаты	53°28′40″ пн. ш. 26°43′48″ у. д. / 53.47778° пн. ш. 26.73° у. д. / 53.47778; 26.73Каардынаты: 53°28′40″ пн. ш. 26°43′48″ у. д. / 53.47778° пн. ш. 26.73° у. д. / 53.47778; 26.73
Канфэсія	Беларускі экзархат
Эпархія	Маладэчанская япархія^[d]
Архітэктурны стыль	клясыцызм
Заснавальнік	Адам Чартарыйскі
Дата заснаваньня	XIX стагодзьдзе
Царква Сьвятой Ганны на мапе Беларусі Царква Сьвятой Ганны
Царква Сьвятой Ганны на Вікісховішчы

Царква Сьвятой Ганны — помнік архітэктуры XIX стагодзьдзя ў Стоўпцах. Знаходзіцца ў цэнтры места, на гістарычнай Загуменнай (Царкоўнай) вуліцы^[a]. Пры пабудове была ў юрысдыкцыі Сьвятога Пасаду, цяпер — у валоданьні Маскоўскага патрыярхату. Твор архітэктуры клясыцызму, мастацкае аблічча якога пацярпела ў выніку надбудовы купала-цыбуліны над асноўным аб’ёмам і какошніка над брамай-званіцай.

Гісторыя

Мураваную грэцка-каталіцкую (уніяцкую) царкву ў Стоўпцах збудавалі ў 1825 годзе з фундацыі ўладальніка маёнтку князя Адама Чартарыйскага. Пазьней расейскія ўлады гвалтоўна адабралі будынак царквы ў Сьвятога Пасаду і перадалі ў валоданьне Ўрадавага сыноду Расейскай імпэрыі (Маскоўскай царквы).

Архітэктура

Помнік архітэктуры клясыцызму з рысамі барока. Гэта цэльны прастакутны ў пляне аб’ём пад 2-схільным дахам. Галоўны фасад завяршаецца 2-ярусным фігурным франтонам з увагнутымі бакавымі гранямі і цэнтральнай аркавай нішай, якую з бакоў вылучаюць дзьве пары пілястраў. Яркім дэкаратыўным элемэнтам фасаду ёсьць рама, разьмешчаная над цэнтральным уваходам. Яна мае выгляд пасьлядоўна ўмежаных геамэтрычных фігураў — квадрата з раскрапаванымі кутамі і квадрата з 8-кутнікам. Бакавыя аконныя праёмы фасаду акаймоўваюць простыя ліштвы зь несапраўднымі замковымі камянямі і архівольтамі. Фасады рытмічна падзяляюцца аркавымі аконнымі праёмамі ў плястычных ліштвах і пілястрамі дарычнага ордара ў прасьценках, апярэзваюцца спрошчаным антаблемэнтам.

Унутраная прастора перакрываецца люстравым скляпеньнем з падугамі. Сьцены апярэзваюцца антаблемэнтам, падзяляюцца пілястрамі. Над уваходам месьцяцца хоры, падтрыманыя чатырма драўлянымі калёнкамі. Алтарная частка вылучаецца іканастасам 4-яруснай 7-часткавай кампазыцыі, падзеленым канелаванымі пілястрамі. Завяршаюць кампазыцыю пяць фігурных франтонаў з бакавымі валютамі. Арнамэнтальна-дэкаратыўны акцэнт іканастаса — разная царскія вароты. Абразы іканастаса разьмяжоўваюцца на два ярусы антаблемэнтам з трыгліфным фрызам^[1].