Павал Батаў

	Павал Іванавіч Батаў; Павел Иванович Батов
	1 чэрвеня 1897 — 19 красавіка 1985
Месца нараджэньня	в. Філісава, Рыбінскі павет, Яраслаўская губэрня, Расейская імпэрыя
Месца сьмерці	Масква, РСФСР, СССР
Прыналежнасьць	Расейская імпэрыя; РСФСР; СССР
Гады службы	1915—1985
Званьне	Генэрал арміі (1974)
Камандаваў	3-я армія, 65-я армія, Прыбалтыйская вайсковая акруга
Бітвы/войны	Першая сусьветная вайна; Грамадзянская вайна ў Расеі; Грамадзянская вайна ў Гішпаніі; Савецка-фінская вайна; Нямецка-савецкая вайна
	Павал Іванавіч Батаў у Вікісховішчы

Па́вал Іва́навіч Ба́таў (1 чэрвеня [ст. ст. 20 траўня] 1897, в. Філісава, Яраслаўская губэрня — 19 красавіка 1985, Масква) — савецкі военачальнік, двойчы Герой Савецкага Саюзу, генэрал арміі, удзельнік Першай сусьветнай, грамадзянскай у Расеі, грамадзянскай у Гішпаніі, савецка-фінскай і нямецка-савецкай войнаў, дэпутат Вярхоўнага Савету СССР 1—5 скліканьняў.

Жыцьцяпіс

Павал Іванавіч Батаў нарадзіўся 1 чэрвеня [ст. ст. 20 траўня] 1897 ў вёсцы Філісава Рыбінскага павету Яраслаўскай губэрні (цяпер у Рыбінскім раёне Яраслаўскай вобласьці Расеі) у беднай сялянскай сям’і. Расеец. Скончыў 2 клясы вясковай школы. У 13 рокаў праз надзвычайную беднату сям’і зьехаў у Пецярбург, дзе пайшоў працаваць у гандлёвы дом братоў Лявонавых^[1]. 5 рокаў працаваў грузчыкам і разносчыкам пакупак-замоваў. Адначасна экстэрнам здаў іспыты за шэсьць клясаў і плянаваў працягваць навучаньне.

Першая сусьветная вайна

Праз рок пасьля пачатку Першай сусьветнай вайны Павал Батаў паступіў на службу ў царскае войска. У 1916 року скончыў вучэбную каманду і быў накіраваны на фронт, дзе стаў камандоўцам аддзяленьня выведнікаў. За адзнаку ў баёх узнагароджаны двума Георгіеўскімі крыжамі і двумя мэдалямі^[2]. Увосень 1916 року паранены і накіраваны ў Петраград на лекаваньне. У 1917 року скончыў каманду па падрыхтоўцы ў школу прапаршчыкаў і ў званьні малодшы унтэр-афіцэр скончыў службу ў імпэратарскім войску^[2].

Грамадзянская вайна ў Расеі

У жніўні 1918 року Павал Батаў пайшоў добраахвотнікам у Чырвоную Армію. Служыў у 1-м Савецкім стралковым палку, пасьля памочнікам ваеннага кіраўніка па маршавых фармаваньнях пры Рыбінскім ваенкамаце, пасьля памочнікам ваеннага кіраўніка Рэзэрву камначскладу Маскоўскай ваеннай акругі^[2]. Удзельнічаў у здушэньні Раманава-Барысаглебскага сялянскага мецяжу. З 1919 року памочнік камандзіра роты, камандзір роты.

Міжваенны пэрыяд

Па сканчэньні Грамадзянскай вайны Павал Батаў камандаваў батальёнам у Маскоўскай Пралетарскай стралковай дывізіі^[3]. У 1927 року скончыў Стралкова-тактычныя курсы ўдасканаленьня камскладу РСЧА «Стрэл». Чалец КПСС ад 1929 року. Ад 1931 — начальнік штабу, а з 1934 — камандзір 3-га стралковага палку Маскоўскай Пралетарскай стралковай дывізіі^[2]^[4]^[5].

Грамадзянская вайна ў Гішпаніі

Ад сьнежня 1936 да жніўня 1937 року^[2] пад псэўданімам Пабла Фрыц^[6] знаходзіўся ў камандзіроўцы ў Гішпаніі, дзе на баку рэспубліканцаў удзельнічаў у барацьбе з рэжымам Франка. Займаў пост ваеннага дарадніка ў 12-й Інтэрнацыянальнай брыгадзе Матэ Залкі, пасьля дарадніка Тэрўэльскага фронту^[1]. Падчас адной з рэкагнасцыровак цяжка паранены^[7]. Па вяртаньні ў СССР быў узнагароджаны ордэнамі Леніна і Чырвонага Сьцягу і прызначаны камандзірам 10-га стралковага корпусу. Са жніўня 1938 року камандзір 3-га стралковага корпусу^[2]. У гэтым чыне прымаў удзел у Савецка-фінскай вайне і ў паходзе Чырвонай арміі на Заходнюю Беларусь і Заходнюю Ўкраіну^[1].

З красавіка 1940 року намесьнік камандоўца войскамі Закаўкаскай вайсковай акругі.

Нямецка-савецкая вайна

За некалькі дзён да пачатку нямецка-савецкай вайны прызначаны камандоўцам сухапутнымі войскамі Крыму і адначасна камандзірам 9-га корпусу^[1]. Арганізоўваў супрацьдэсантную абарону Крымскай паўвыспы. Рашэньнем Стаўкі ВГК ал 14 жніўня 1941 прызначаны намесьнікам камандоўца створанай 51-й Асобнай арміі. У другой палове верасьня, калі перадавыя часткі 11-й нямецкай арміі падышлі да Крыму, ачоліў апэратыўную групу, прызначаную для нанясеньня контрудараў. Кіраваў дзеямі войскаў пры адбіцьці спробаў нямецкіх войскаў прарвацца ў Крым цераз Перакопскі перашыек.

Пасьля эвакуацыі з Крыму — камандовец 51-й Асобнай арміяй (19 лістапада — сьнежань 1941 року)^[8]. Кіраваў падрыхтоўкай арміі да Керчанска-Феадосійскай дэсантнае апэрацыі.

У студзені-лютым 1942 камандаваў 3-й арміяй Паўднёва-Заходнягя фронту наўзамен загінулага Пётра Пшоньнікава. Быў памочнікам камандоўцы Бранскага фронту па фармаваньнях, камандоўцам 4-ай танкавай арміі на Данскім фронце.

14 кастрычніка 1942 прыняў камандаваньне 65-й арміяй. 19 лістапада армія ў складзе Данскога фронту з раёну Клецкай перайшла ў наступ, прарвала абарону суперніка, вызваліла Казачы Курган, Вярцячы і выйшла на заходнюю ўскраіну Сталінграду. Удзельнічала на заключным этапе Сталінградзкай бітвы ў апэрацыі «Кальцо» па зьнішчэньні акружанай нямецкай групоўкі генэрал—фэльдмаршала Фрыдрыха Паўлюса. Зьнішчыла болей за 30 000 і ўзяла ў палон каля 26 500 гітлераўцаў.

У лютым-сакавіку 1943 року разам зь іншымі войскамі сфармаванага на базе Данскога Цэнтральнага фронту прыняла ўдзел у Сеўскай наступальнай апэрацыі на паўночным напрамку і прасунулася на 30-60 кілямэтраў на захад. У часе Курскай бітвы 65-я армія трымала абарону на выступе супраць 20-га армейскага корпусу ў раёне Сеўску.

З 26 жніўня па 30 верасьня ўдзельнічала ў Чарнігаўска-Прыпяцкай апэрацыі, абароне ў раёне Сеўску, фарсіраваньні р. Дзясны, вызваленьні г. Ноўгарад-Северскі, прайшла зь цяжкімі баямі каля 300 кілямэтраў і выйшла да сярэдняга цячэньня Дняпра ў раёне м. Лоеў.

Павал Батаў пачаў рыхтаваць войскі да фарсіраваньню Дняпра. 15 кастрычніка 1943 року пасьля магутнай артылерыйскай падрыхтоўкі сілы 4-га батальёну захапілі пляцдарм на правым беразе ракі і ўтрымлівалі яго цягам усяго дню. Да 27 кастрычніка злучэньні 65-ай армі адваявалі пляцдарм на 20 кілямэтраў у глыбіню і 35 кілямэтраў па фронце пераправы. З захопам стратэгічных пляцдармаў на Дняпры былі створаныя ўмовы для наступу ў Беларусі і правабярэжнай Украіне.

Войскі Паўла Батава ў складзе 2-га Беларускага фронту прымалі ўдзел у Вісла-Одэрскай, Млаўска-Эльбінскай, Усходне-Прускай, Усходне-Памяранскай і Бэрлінскай наступальных апэрацыях.

Другім мэдалём «Залатая Зорка» генэрал-лейтэнант Батаў узнагароджаны 26 чэрвеня 1945 року за ўзорнае кіраваньне войскамі ў Беларускай апэрацыі, пры фарсіраваньні р. Віслы, штурме Данцыгу і авалоданьні Штэтынам.

Пасьля вайны

У пасьляваенны час Павал Батаў камандаваў 7-й і 11-й арміямі (1945—1950), быў першым намесьнікам Галоўнакамандуючага Групы савецкіх войскаў у Нямеччыне, камандуючым войскамі Прыкарпацкае і Прыбалтыйскае вайсковае акругаў (1950—1958), старэйшым ваенным адмыслоўцам у Народна-вызваленчай арміі Кітаю.

У 1962—1965 гг. — начальнік штабу Аб’яднаных Узброеных сілаў краінаў-удзельніц Варшаўскае дамовы, пасьля ў групе генэральных інспэктараў МА СССР. У 1970—1981 — старшыня Савецкага камітэту вэтэранаў вайны. Быў дэпутатам Вярхоўнага Савету СССР 1—5 скліканьняў. Актыўна супрацоўнічаў з ваеннымі выдавецтвамі, напісаў кнігі «У паходах і баёх», «Перакоп 1941» і інш.

Сканаў 19 красавіка 1985 року. Пахаваны на Новадзявочых могілках у Маскве.

Сям’я

Павал Батаў быў жанаты зь Юзэфай Сямёнаўнай. Мелі двух дачок — Маргарыту і Галіну.

Узнагароды

дзьве мэдалі «Залатая Зорка» Героя Савецкага Саюзу

Ордэны

восем ордэнаў Леніна
тры ордэны Чырвонага Сьцягу
Ордэн Кастрычніцкай рэвалюцыі
тры ордэны Суворава 1-й ступені
Ордэн Кутузава 1-й ступені
Ордэн Багдана Хмяльніцкага 1-й ступені
Ордэн «За службу Радзіме ва Ўзброеных Сілах СССР» 3-й ступені
Ордэн «Знак Пашаны»

Мэдалі

«За воінскую мужнасьць. У адзначэньне 100-годзьдзя з дня нараджэньня Ўладзімера Ільіча Леніна»
«XX гадоў Рабоча-Сялянскай Чырвонай Арміі»
«За абарону Сталінграда»
«За перамогу над Нямеччынай у Вялікай Айчыннай вайне 1941—1945 гадоў»
«За вызваленьне Варшавы»
юбілейныя мэдалі СССР
Ганаровая зброя з залатой выявай Дзяржаўнага гербу СССР

Ордэны і мэдалі замежных дзяржаваў

Ордэн Брытанскай імпэрыі Камандорскі крыж
ордэны Польшчы
- Віртуці Мілітары
- Ордэн Крыжа Грунвальду II ступені
- Камандорскі крыж
- Ордэн Адраджэньня Польшчы
Два ордэны Народнай рэспублікі Баўгарыя II ступені
Румынскі ордэн Тудара Ўладзімірэску I клясы
Вугорскі ордэн Чырвонага Сьцягу
Мангольскія ордэны
- Ордэн Сухэ-Батара
- Баявога Чырвонага Сьцягу
Ордэн Заслуг перад Айчынай у золаце (НДР)
11 мэдалёў розных краінаў.

Павал Батаў — ганаровы грамадзянін Рыбінску (1972) і Яраслаўскай вобласьці (1983), местаў Ноўгарад-Северскі, Лоеў, Рэчыца, Азёркі, Шацілавічы^[9], Гданьск і Шчэцін.

Памяць

Імем Паўла Батава названыя праспэкт і вуліца ў Рыбінску^[10], вуліцы ў Бранску, Валгаградзе, Яраслаўлі, Шацілавічах, Бабруйску, Пружанах, Данецку, Макееўцы. У Рыбінску на Мэмарыяльным комплексе «Агонь славы» яму ўсталяваны бронзавы бюст, на радзіме створаны музэй.

Крыніцы

^ ^а ^б ^в ^г П. И. Батов. В походах и боях. — М.: Воениздат, 1974.
^ ^а ^б ^в ^г ^д ^е Коллектив авторов. Великая Отечественная. Командармы. Военный биографический словарь / Под общей редакцией М. Г. Вожакина. — М.; Жуковский: Кучково поле, 2005. — С. 18—20. — ISBN 5-86090-113-5
^ Василевский А. М. Дело всей жизни. — М.: Политиздат, 1978.
^ Родимцев А. И. Гвардейцы стояли насмерть. — М.: ДОСААФ, 1969.
^ Бакланов Г. В. Ветер военных лет. — М.: Воениздат, 1977. — 288 с.
^ Кузнецов Н. Г. Накануне. — М.: .
^ Симонов К. М. Разные дни войны. Дневник писателя. — М.: Художественная литература, 1982.
^ П. И. Батов (краткая биография на сайте Народ.ру)
^ Раманцоў В. Ці ведаеце ганаровых грамадзян горада і раёну.// Зведаная зямля. Светлагоршчына ў пытаннях і адказах. Мн., 2011. — с. 125 ISBN 978-985-6906-52-0
^ Перечень улиц, дорог и площадей города Рыбинска на сайте Администрации городского округа город Рыбинск

Літаратура

Батаў Павел Іванавіч // Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн.: БелЭн, 1996. — Т. 2: Аршыца — Беларусцы. — 480 с. — ISBN 985-11-0061-7 — С. 348
Батаў Павел Іванавіч // Беларусь у Вялікай Айчыннай вайне, 1941—1945: Энцыкл. — Мн.: БелСЭ, 1990. — С. 53.
Батов Павел Иванович // Их именами названы…: Энцикл. справочник. — Мн.: БелСЭ, 1987. — С. 52—53. — 30 000 ас.

Вонкавыя спасылкі

Павал Батаў — сховішча мультымэдыйных матэрыялаў

[Bataw-1] а ^б ^в ^г П. И. Батов. В походах и боях. — М.: Воениздат, 1974.

[kamandarm-2] а ^б ^в ^г ^д ^е Коллектив авторов. Великая Отечественная. Командармы. Военный биографический словарь / Под общей редакцией М. Г. Вожакина. — М.; Жуковский: Кучково поле, 2005. — С. 18—20. — ISBN 5-86090-113-5

[vasilewski-3] Василевский А. М. Дело всей жизни. — М.: Политиздат, 1978.

[4] Родимцев А. И. Гвардейцы стояли насмерть. — М.: ДОСААФ, 1969.

[baklanaw-5] Бакланов Г. В. Ветер военных лет. — М.: Воениздат, 1977. — 288 с.

[6] Кузнецов Н. Г. Накануне. — М.: .

[simanaw-7] Симонов К. М. Разные дни войны. Дневник писателя. — М.: Художественная литература, 1982.

[narod-8] П. И. Батов (краткая биография на сайте Народ.ру)

[9] Раманцоў В. Ці ведаеце ганаровых грамадзян горада і раёну.// Зведаная зямля. Светлагоршчына ў пытаннях і адказах. Мн., 2011. — с. 125 ISBN 978-985-6906-52-0

[10] Перечень улиц, дорог и площадей города Рыбинска на сайте Администрации городского округа город Рыбинск

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]