Якуб Наркевіч-Ёдка
Якуб Наркевіч-Ёдка | |
 Партрэт Якуб Наркевіча-Ёдкі ў чэскім часопісе Světozor[1] | |
| Дата нараджэньня | 8 студзеня 1848 |
|---|---|
| Месца нараджэньня | |
| Дата сьмерці | 6 (19) лютага 1905 (57 гадоў) |
| Месца сьмерці | |
| Месца пахаваньня | |
| Месца вучобы | Мэдычны інстытут у Флярэнцыі, Венскі ўнівэрсытэт, Сарбона |
| Занятак | лекар, фатограф |
| Навуковая сфэра | фізыка, мэдыцына, біялёгія, мэтэаралёгія |
| Месца працы | Наднёман |
| Навуковая ступень | доктар мэдыцыны[d] (1893) |
| Бацька | Атон Наркевіч-Ёдка[d] |
| Маці | Анэля Эстка[d] |
| Узнагароды | Срэбны мэдаль Расейскага геаграфічнага таварыства, дыплём Італьянскага мэдычна-псыхалягічнага таварыства, дыплём і залаты мэдаль француска-расейскай выставы «За сталыя ўдасканаленьні ў электратэхніцы» |
| Jakub Jodko Narkiewicz | |
| |
 «Ліс» | |
| Асабістыя зьвесткі | |
|---|---|
| Нарадзіўся | 8 студзеня 1848 |
| Памёр | 6 (19) лютага 1905 (57 гадоў) |
| Пахаваны | |
| Род | Наркевічы-Ёдкі |
| Бацькі | Атон Наркевіч-Ёдка Анэля (Ганна) Эстка |
| Жонка | Алена зь Песьлякоў |
| Дзеці | Атон Тамаш Леон, Адам Якуб Антон, Конрад Ірадыён, Марыя, Алена |
| Рэлігія | рыма-каталік |
| Дзейнасьць | лекар, фатограф |
Яку́б Нарке́віч-Ёдка (8 студзеня 1848, мястэчка Турын, цяпер вёска Пухавіцкага раёну — 19 лютага 1905, Вена) — беларускі фізык, мэдык, біёляг. Доктар мэдыцыны (1893), прафэсар (1900), чалец-карэспандэнт Расейскага геаграфічнага таварыства (1889).
Біяграфія[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]
Навучаўся ў Менскай гімназіі (1861—1865), працягваў навучаньне ў Мэдычным інстытуце ў Флярэнцыі, Венскім унівэрсытэце ў Сарбоне.
У 1872 годзе ў маёнтку Атонаве (цяпер вёска Сінячова ў Капыльскім раёне) збудаваў мэтэаралягічную станцыю (у 1888 годзе перанес яе ў маёнтак Наднёман, цяпер вёска Узьдзенскага раёну). З 1890 году супрацоўнік Інстытуту экспэрымэнтальнай мэдыцыны ў Пецярбургу.
Вынайшаў спосаб бесправадной перадачы і прыёму электрамагнітных хваляў на адлегласьці (першы ў сьвеце правобраз радыёпрымача, 1891), але не запатэнтаваў вынаходніцтва[2]. Існуе дакумэнт, які пацьвярджае прыярытет Я. Наркевіча-Ёдкі ў гэтым вынаходніцтве — пратакол паседжаньня Францускага фізычнага таварыства ў Парыжы за сьнежань 1898 году. У ім адзначаецца, што:
|
О. Лоджу належыць першая ідэя тэлеграфіі без правадоў, калі мы не пажадаем дайсьці да Наркевіча-Ёдкі, …які два-тры гады таму зрабіў у Вене вельмі цікавыя перадачы са шпуляй Румкарфа (праўда можа быць, без выразнага ўсьведамленьня ролі электрамагнітных хваляў у гэтых досьледах)[3]. | 
|
Апрача таго, зрабіў значныя адкрыцьці ў галіне мэтэаралёгіі (вымярэньне хуткасьці руху аблокаў, вільготнасьці глебы ды інш.), за што ўзнагароджаны сярэбраным мэдалём Расейскага геаграфічнага таварыства. Адкрыў у сваім маёнтку санаторый, распрацаваў мэтады лячэньня нэрвовых захворваньняў электрычным токам, мэтад электраграфіі для дыягностыкі захворваньняў, выкарыстоўваў лячэньне кумысам і сьвятлом.
Крыніцы[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]
- ^ Naše vyobrazení Ročník 26/1892, číslo 34, strana 405.(чэс.)
- ^ 160 гадоў з дня нараджэння Якуба Наркевіча-Ёдкі на Гідрамэтцэнтар Беларусі
- ^ А. Д. Дасько. Я. А. Наркевіч-Ёдка // Асновы радыётэхнікі. Фізічны факультэт, катэдра інфарматыкі і асноваў электронікі БДПУ імя Максіма Танка
Літаратура[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]
- Наталья Березкина, Ольга Гапоненко. Яков Оттонович Наркевич-Иодко (1847–1905). Биобиблиографический указатель / В. Киселев. — Менск. — Белорусская наука, 2010. — 246 с. — 260 ас. — ISBN 978-985-08-1227-8
- В.Н. Киселев. Парадоксы «электрического человека»: жизнь и деятельнотсь белорусского ученого Якова Оттоновича Наркевича-Иодко. — Менск: Белорусская наука, 2007. — 316 с. — 500 ас. — ISBN 978-985-08-0797-7
- Яков Оттонович Наркевич-Иодко(рас.) Центральная научная библиотека им. Я. Коласа НАН Беларуси
- Людмила СЕЛИЦКАЯ (28 сьнежня 2002) Повесть об «электрическом человеке»(рас.). SB.BY. Праверана 21 лютага 2012 г.
- Людмила СЕЛИЦКАЯ (20 студзеня 2011) Алхимик из-под Узды изобрел радио раньше Маркони и Попова(рас.). Комсомольская правда. Праверана 21 лютага 2012 г.
