Шатрыёс Рагана
| Шатрыёс Рагана | |
| Šatrijos Ragana | |
 | |
| Асабістыя зьвесткі | |
|---|---|
| Імя пры нараджэньні | Marija Pečkauskaitė |
| Псэўданімы | Šatrijos Ragana |
| Нарадзілася | 8 сакавіка 1877[1][2] |
| Памерла | 24 ліпеня 1930[1][2][4] (53 гады) |
| Літаратурная дзейнасьць | |
| Род дзейнасьці | пісьменьніца, перакладніца |
| Гады творчасьці | 1896-1930 |
| Мова | летувіская мова |
| Дэбют | 1896 |
| Значныя творы | Viktutė (1903), Sename dvare (1922), Irkos tragedija (1924) |
Шатрыёс Ра́гана (па-летувіску: Šatrijos Ragana — Вядзьмарка з гары Шатрыя[5]; 8 сакавіка 1877, маёнтак Мэдзінгена, каля места Рэтаў, Жамойць, Летува — 24 ліпеня 1930, мястэчка Жыдзіка, Жамойць, Летува) — псэўданім летувіскай пісьменьніцы, асьветніцы Марыі Пячкаўскайце.
Жыцьцяпіс
[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]Паходзіла з асьвечанай шляхты. Атрымала хатнюю адукацыю. У Варшаве навучалася на курсах пчалярства. У 1905—1907 гадах навучалася ў Швайцарыі: вывучала этыку і пэдагогіку ў Цюрыскім і Фрыбурскім унівэрсытэце. У 1927 годзе Марыя Пячкаўскайце — Шатрыёс Рагана была ўдастоеная званьня Ганаровай доктаркі Ўнівэрсытэту Вітаўта Вялікага за пэдагагічныя дасьледаваньні.
Псэўданім
[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]Сябар пісьменьніцы Повілас Вішынскіс называў пісьменьніцу вядзьмаркай з-за чорных валасоў і чорных вялікіх вачэй. На думку іншых, мянушку прыдумалі жыхары Жыдзікі, бо толькі ведзьмарка магла размаўляць на чатырох мовах і лячыць людзей[6]. Пасьля адной паездкі на гару Шатрыя, у якой таксама ўдзельнічаў пісьменьнік Ё. Вайжгантас, эпітэт Вядзьмаркі з Шатрыі канчаткова прыжыўся за пісьменьніцай. Шатрыя — адна з найвышэйшых гораў Жамойці. Гэтая гара славутая тым, што на яе, паводле народных павер’яў, зьляталіся на Купальскую ноч ведзьмы з усёй Летувы. Так узьнікла мянушка Шатрыёс Рагана[7].
Творчасьць
[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]Шатрыёс Рагана дэбютавала ў 1896 г. з апавяданьнем «Margi paveikslėliai», у якім высьвятлілася прыхільнасьць пісьменьніцы да народа. Героі ейных апавяданьняў і аповесьцяў клапоцяцца пра сіротаў, наведваюць хворых, стараюцца любіць людзей ня словам, а справамі. У цэнтры творчасьці пісьменьніцы месьцяцца ня вобразы сацыяльных злоўжываньняў, эксплюатацыі і цемры, а сьцьвярджэньне народнай мудрасьці, духоўнай сталасьці, навукі і сьвятла. Ідэал пісьменьніцы — высакародная, падкрэсьлена рэлігійная асоба, якая жыла ня толькі для сябе[8].Аповесьць «Віктуце» (Viktutė) напісаная ў форме дзёньніка і сталася пачаткам летувіскай лірычна-псыхалягічнай прозы[9]. Перакладала з польскай (Б. Прус, Г. Сянкевіч) і нямецкай моваў (Ф. Фёрстэр).
Бібліяграфія
[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]- «Margi paveikslėliai» (1896),
- «Pirmas pabučiavimas» (1898),
- «Dėl ko tavęs čia nėra?» (1898),
- «Jau vakaruose užgeso saulėlydžiai» (1900),
- «Rudens dieną» (1903),
- «Viktutė» (1903),
- «Iš daktaro pasakojimų» (1904),
- «Atsiminimai apie broliuką Steponą» (1904; 1939),
- «Sulaukė» (1906),
- «Vincas Stonis» (1906),
- «Pertraukta idilija» (1906),
- «Nepasisekė Marytei» (1906),
- «Dėl tėvynės» (1907),
- «Adomienė» (1908),
- «Pančiai» (1920),
- «Sename dvare» (1922),
- «Irkos tragedija» (1924),
- «Mėlynoji mergelė» (1925),
- «Motina — auklėtoja» (1926).
Крыніцы
[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]- ^ а б Šatrijos Ragana // Энцыкляпэдыя Бракгаўза (ням.)
- ^ а б Šatrijos Ragana // LIMIS (лет.)
- ^ а б Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (фр.): плятформа адкрытых зьвестак — 2011.
- ^ Identifiants et Référentiels (фр.) — ABES, 2011.
- ^ Janina Žėkaitė. Šatrijos Ragana. Vilnius: Vaga, 1984.
- ^ Viktorija Daujotytė. Šatrijos Raganos pasaulyje: gyvenimo ir kūrinių skaitymai. Vilnius: Lietuvos rašytojų sąjungos leidykla, 1997.
- ^ Atsiminimai apie Mariją Pečkauskaitę-Šatrijos Raganą Sudarytojos Viktorija Daujotytė, Brigita Speičytė. Vilniaus dailės akademijos leidykla, 1997.
- ^ Gediminas Mikelaitis. Kilti ir kelti: Šatrijos Raganos literatūros teologija: monografija. Vilnius: Lietuvių literatūros ir tautosakos institutas, 2012.
- ^ Janina Žėkaitė. Šatrijos Ragana. Vilnius, 1984.
 | Дзеля паляпшэньня артыкулу неабходна:
|