Царква Ўзьвіжаньня Сьвятога Крыжа (Магілёў)

Помнік сакральнай архітэктуры
Царква Ўзьвіжаньня Сьвятога Крыжа
Узьвіжанская царква (налева). Аўтэнтычны выгляд
Краіна	Беларусь
Места	Магілёў
Каардынаты	53°53′46″ пн. ш. 30°19′29″ у. д.
Канфэсія	Беларускі экзархат
Эпархія	Магілёўская
Архітэктурны стыль	барокавая архітэктура, псэўдарускі стыль[d] і барока
Статус	Дзяржаўны сьпіс гісторыка-культурных каштоўнасьцяў Рэспублікі Беларусь
Царква Ўзьвіжаньня Сьвятога Крыжа на мапе Беларусі Царква Ўзьвіжаньня Сьвятога Крыжа
Царква Ўзьвіжаньня Сьвятога Крыжа на Вікісховішчы

Царква Ўзьвіжаньня Сьвятога Крыжа — помнік архітэктуры XVII—XIX стагодзьдзяў у Магілёве. Знаходзіцца на правым беразе ракі Дубравенкі, каля Быхаўскага Рынку, на гістарычнай Глебабарысаўскай вуліцы. Дзее. Твор архітэктуры барока і клясыцызму, які пацярпеў ад маскоўскай перабудовы. Аб’ект Дзяржаўнага сьпісу гістарычна-культурных каштоўнасьцяў Беларусі.

Утварае адзіны комплекс з царквой-мураўёўкай Сьвятых Барыса і Глеба.

Гісторыя

Вялікае Княства Літоўскае

Царква па маскоўскай перабудове

Мураваны будынак царквы збудавалі ў XVII ст. як жылы дом.

Пад уладай Расейскай імпэрыі

Па першым падзеле Рэчы Паспалітай (1772 год), калі Магілёў апынуўся ў складзе Расейскай імпэрыі, у пачатку XIX ст. жылы дом перабудавалі пад царкву.

У другой палове XIX ст. расейскія ўлады перабудавалі царкву ў маскоўскім стылі.

Найноўшы час

Да Другой сусьветнай вайны савецкія ўлады на пэўны час зачынялі царкву.

Архітэктура

Помнік архітэктуры барока і клясыцызму. Першапачаткова гэта быў 1-павярховы квадратны ў пляне будынак, падзелены сьцяной на 2 рознавялікія памяшканьні. Меў рысы дэкору, уласьцівыя XVII ст.: атынкаваныя фасады дэкараваў расьлінны арнамэнт, які нагадваў беларускія матывы, паўднёвую сьцяну аздаблялі фрэскі, пэрымэтарам будынка праходзіў шырокі карніз. У пачатку XIX ст. палову ўсходняй сьцяны перарабілі ў 3-гранную апсыду, да заходняй сьцяны прыбудавалі 2-ярусную званіцу з шатровым дахам і купалам складай формы, першы ярус яе мае выгляд тамбуру, у другім разьмяшчаюцца званы. На вільчыку паставілі вялікі купал.

У другой палове XIX ст. вялікі купал замянілі на драўляны барабан (васьмярык на чацьверыку) з купалам-цыбулінай, над званіцай таксама паставілі купал-цыбуліну над высокім шатровым дахам.

Галерэя

Гістарычная графіка

• Старая графіка
• 
  М. Львоў, 1800 г.
• 
  1840 г.
• 
  1844 г.
• 
  1882 г.

Гістарычныя здымкі

• Старыя здымкі
• 
  да 1918 г.
• 
  1918 г.
• 
  1918 г.

• 
  1941—1942 гг.
• 
  красавіка 1942 г.
• 
  1944 г.

Літаратура

• Архітэктура Беларусі: Энцыклапедычны даведнік. — Менск: Беларус. энцыкл., 1993. — 620 с.: іл. ISBN 5-85700-078-5.
• Кулагін А. Праваслаўныя храмы Беларусі: Энцыкл. даведнік. — Менск: Беларуская Энцыкляпэдыя, 2007.— 653 с.: іл. ISBN 978-985-11-0389-4.

Вонкавыя спасылкі

Аб’ект Дзяржаўнага сьпісу гісторыка-культурных каштоўнасьцяў Рэспублікі Беларусь, шыфр  512Г000011

• Царква Ўзьвіжаньня Сьвятога Крыжа ў Магілёве, Radzima.org