Фабіян Абрантовіч

Фабіян Абрантовіч
	Фабіян Абрантовіч; лац. Fabijan Abrantovič
Дата нараджэньня	14 верасьня 1884
Месца нараджэньня	Вераскава, Наваградзкі павет, Менская губэрня, Расейская імпэрыя;
Дата сьмерці	2 студзеня 1946 (61 год)
Месца сьмерці	Бутырская турма[d], Цьвярскі раён[d], Цэнтральная адміністрацыйная акруга, Масква, СССР;
Месца вучобы	Наваградзкая гарадзкая вучэльня[d]; Санкт-Пецярбурская рымска-каталіцкая сэмінарыя[d]; Імпэратарская рымска-каталіцкая духоўная акадэмія[d]; Стары ўнівэрсытэт Лёвэну[d]; Каталіцкі ўнівэрсытэт Лёвэну[d];
Занятак	каталіцкі сьвятар, палітык
Месца працы	Пінская вышэйшая духоўная сэмінарыя[d]; Імпэратарская вучэльня правазнаўства[d]; Імператарскае камерцыйнае вучылішча[d]; Аляксандраўскі кадэцкі корпус[d]; Санкт-Пецярбургскі Марыінскі інстытут[d]; Паўлаўскі інстытут шляхетных дзяўчат[d]; Канстанцінаўская жаночая гімназія[d];
Сябра ў	Саюз ксяндзоў-беларусаў[d] і Часовы беларускі нацыянальны камітэт
	Фабіян Абрантовіч у Вікісховішчы

Фабіян Абрантовіч (14 верасьня 1884, засьценак Вераскоўшчына, Наваградзкі павет — 2 студзеня 1946, Масква, турма «Бутырка») — каталіцкі сьвятар бізантыйскага і лацінскага абрадаў, пралат Менскай і Пінскай капітулы, манах-марыянін, архімандрыт, місіянэр, доктар тэалёгіі, пэдагог, публіцыст, філёзаф, адзін з пачынальнікаў беларускага хрысьціянскага руху, сябра Рады БНР.

Акрамя роднай беларускай валодаў расейскай, польскай, францускай, італьянскай, лацінскай, нямецкай, кітайскай, украінскай, чэскай і іншымі мовамі^[1].

Біяграфія

Паходзіў зь мяшчанскае сям’і Яна й Юліі (дзявочае Кашыц), жыхароў Наваградка. Скончыў Пецярбурскую духоўную каталіцкую сэмінарыю (1905) і Пецярбурскую Мітрапалітальную духоўную каталіцкую акадэмію (1910; магістар багаслоўя). 9 верасьня 1909 году пасьвечаны ў сьвятары. Працягваў вучобу ў Лёвэнскім каталіцкім ўнівэрсытэце (Бэльгія, 1912—1914), дзе абараніў доктарскую дысэртацыю ў філязофіі (тэма — «Філязофскія погляды Мікалая Лоскага»).

Пасьля вяртаньня ў Пецярбург прызначаны вікарыем касьцёлу сьвятой Кацярыны. Выкладаў Закон Божы ў пецярбурскіх навучальных установах (Імпэратарская вучэльня правазнаўства, Імпэратарская камэрцыйная вучэльня, Кадэцкі корпус імпэратара Аляксандра II, Марыінскі і Паўлаўскі інстытуты). Законавучыцель прыватнай мужчынскай гімназіі пры касьцёле сьв. Кацярыны ў Пецярбургу (з 9 сьнежня 1910). Ад 1 верасьня 1914 да 1918 году прафэсар філязофіі Санкт-Пецярбурскай духоўнай сэмінарыі, выкладаў таксама сацыялёгію і сьпевы. Адначасова выконваў абавязкі законавучыцеля ў Пецярбурскай Канстанцінаўскай жаночай гімназіі пры Імпэратарскім жаночым інстытуце. Пазьней выкладаў Закон Божы ў 12-й Петраградзкай гімназіі.

30 красавіка 1918 накіраваны Адміністратарам Магілёўскае архідыяцэзіі біскупам Эдвардам фон Ропам у Менск. У 1918—1920 арганізатар і рэктар Менскай духоўнай каталіцкай сэмінарыі. Выкладаў у сэмінарыі і пасьля эвакуацыі яе спачатку ў Наваградак, а потым у Пінск. Ад 1919 пралат Менскае катэдральнае капітулы. У 1920—1926 служыў у розных храмах Палескага ваяводзтва. З 1926 уступіў у Кангрэгацыю Айцоў Марыянаў у беларускім кляштары ў Друі. Манаскія зарокі склаў 3 жніўня 1927.

Удзел у беларускім руху

Адзін з ідэолягаў і заснавальнікаў беларускага хрысьціянскага руху XX стагодзьдзя. Зь беларускім нацыянальна-рэлігійным рухам зьвязаны з часоў вучобы ў Пецярбургу; уваходзіў у культурна-асьветны гурток беларусаў-клерыкаў. Быў адным з ініцыятараў і арганізатараў правядзеньня 24—25 траўня 1917 у Менску зьезду беларускага каталіцкага духавенства, дзе выступіў з рэфэратам «Справа прасьветная». Сябра саюзу ксяндзоў-беларусаў. Разам з Л. Хвецькам заснаваў у траўні 1917 саюз «Хрысьціянская дэмакратычная злучнасьць», быў адным зь ягоных кіраўнікоў у Менску.

6 верасьня 1918 Фабіян Абрантовіч разам зь біскупам Лазінскім адправіў у Менску першую імшу зь беларускім казаньнем. Зь верасьня 1919 — сябра Рады Часовага Беларускага нацыянальнага камітэту ў Менску. Уваходзіў у склад дэлегацыі беларускіх дзеячаў, якую 19 верасьня 1919 прыняў у Менску Юзэф Пілсудзкі.

Уваходзіў у склад Рады БНР, а таксама быў сябрам Канвэнту старэйшынаў Рады БНР^[2]. Плянавалася, што ў Міністэрстве замежных справаў Беларускай Народнай Рэспублікі атрымае пасаду кіраўніка Місіі ў Рыме. Сябраваў зь Янкам Купалам, у студзені-лютым 1920 дзяжурыў каля ложка хворага паэта ў менскім шпіталі.

Актыўна выступаў за ўвядзеньне беларускай мовы ў набажэнства ў каталіцкім касьцёле і духоўных навучальных установах, пра што неаднаразова пісаў на старонках пэрыядычных беларускіх рэлігійных выданьняў «Krynica» (1917—1920, Петраград — Менск — Вільня) і «Chryścijanskaja Dumka» (1928—1929, Вільня). Як публіцыст вядомы пад псэўданімам Фабіч (Fabič).

Місіянэрская дзейнасьць у Кітаі

31 траўня 1928 году Апостальскім Пасадам прызначаны першым ардынарыем створанага 20 траўня Ардынарыяту для расейскіх каталікоў бізантыйска-славянскага абраду ў Кітаі з рэзідэнцыяй у Харбіне ў царкве сьв. Уладзімера. 6 лістапада 1928 прыбыў у Харбін у якасьці апостальскага адміністратара для каталікоў усходняга абраду ў Маньчжурыі. Асноўнымі кірункамі каталіцкае місіі сярод расейскай эміграцыі лічыў перш за ўсё асьветніцкую й выхаваўчую дзейнасьць. Пры ім былі рэарганізаваныя й пашыраныя: агульнаадукацыйны інтэрнат для дзяўчынак, якім кіравалі сёстры-ўршулянкі, «Расейскі прытулак» пад кіраўніцтвам францішканак-місіянэрак і ліцэй Сьвятога Мікалая для хлопчыкаў. У 1931 у Харбіне пачаў выходзіць «Католический вестник» — адно з найбуйнейшых каталіцкіх выданьняў расейскіх каталікоў на эміграцыі. Тутака ж выдавалася вялікая колькасьць каталіцкае літаратуры на расейскай мове.

Апошнія гады жыцьця

У 1939 з Рыму, дзе знаходзіўся на капітуле марыянскага ордэна, накіраваўся на Бацькаўшчыну ў Заходнюю Беларусь. На зваротным шляху ў Львове наведаў грэка-каталіцкага мітрапаліта Андрэя Шаптыцкага, дзе яго застала вайна. Мітрапаліт Шаптыцкі разглядаў яго як аднаго з найбольш дастойных кандыдатаў на пасаду кіраўніка Беларускага экзархату Грэка-Каталіцкай Царквы. 22 кастрычніка 1939 арыштаваны савецкімі ўладамі пры пераходзе савецкае мяжы ля гораду Рава-Руская (Украіна) і зьняволены ў турму ў Львове.^[1] Быў зьвінавачаны ў шпіянажы на карысьць Ватыкану і жорстка катаваны. Быў прывезены ў Маскву. 23 верасьня 1942 прызнаны вінаватым у змаганьні з рэвалюцыйным рухам і нелегальным пераходзе мяжы й быў асуджаны да 10 гадоў лягероў. Савецкія ўлады намагаліся схіліць яго, каб ён узначаліў незалежную ад Ватыкану Каталіцкую Царкву ў СССР. Закатаваны ў Бутырскай турме ў Маскве. Месца пахаваньня невядомае.

Бэатыфікацыя

У 2003 распачаўся афіцыйны працэс бэатыфікацыі архімандрыта Фабіяна Абрантовіча.

Крыніцы

Літаратура

Гэты тэкст напісаны пры дапамозе матэрыялаў старонкі Мартыралёг Беларусі.

Абрантович Фабиан. // Католическая энциклопедия. В 3 т. Т.1. Москва: Издательство Францисканцев. 2002
Юрась Гарбінскі. Беларускія рэлігійныя дзеячы XX стагоддзя. — Мінск — Мюнхен, 1999.
Уладзімер Калупаеў. Беларускія місіянэры ў Кітаі // Запісы 37. New York — Miensk: Беларускі інстытут навукі й мастацтва, 2014. с. 645—650.

[sprava-1] а ^б Уладзіслаў Ахроменка. Справа 1939 г. «Забыты герой. Фабіян Абрантовіч»

[2] Алесь Смалянчук. Невядомыя лісты Багдановіча, прамовы Тарашкевіча, дакументы БНР — у Вільні ляжаць скарбы

[1]

[2]