Ёган Готфрыд Гэрдэр: розьніца паміж вэрсіямі
д →Ідэі: +Зьвязнасьць |
|||
Радок 38: | Радок 38: | ||
Яго асноўная праца называецца «Ідэі да філязофіі гісторыі чалавецтва». У ёй Гэрдэр ставіць пытаньне: што такое [[культура]], у чым яе сэнс і ці спрыяе яна [[шчасьце|шчасьцю]] чалавецтва. Як асьветнік ён лічыць галоўнай асаблівасьцю чалавека яго [[розум|разумнасьць]], якая адрозьнівае людзей ад [[жывёлы|жывёльнага]] сьвету. Розум — не прынароджаная якасьць, але ён разьвіваецца ў працэсе жыцьцядзейнасьці; разумнасьць дасягаецца. Разьвіцьцё розуму адбываецца ў [[грамадзтва|грамадзтве]], а сувязі чалавека зь іншымі людзьмі забясьпечвае [[слова]], якое ён лічыў найважнейшай асновай [[культура|культуры]]. |
Яго асноўная праца называецца «Ідэі да філязофіі гісторыі чалавецтва». У ёй Гэрдэр ставіць пытаньне: што такое [[культура]], у чым яе сэнс і ці спрыяе яна [[шчасьце|шчасьцю]] чалавецтва. Як асьветнік ён лічыць галоўнай асаблівасьцю чалавека яго [[розум|разумнасьць]], якая адрозьнівае людзей ад [[жывёлы|жывёльнага]] сьвету. Розум — не прынароджаная якасьць, але ён разьвіваецца ў працэсе жыцьцядзейнасьці; разумнасьць дасягаецца. Разьвіцьцё розуму адбываецца ў [[грамадзтва|грамадзтве]], а сувязі чалавека зь іншымі людзьмі забясьпечвае [[слова]], якое ён лічыў найважнейшай асновай [[культура|культуры]]. |
||
Увогуле, ён выдзяляе тры фундамэнты [[культура|культуры]]: розум, грамадзтва і [[мова|мову]]. Да гэтага дадаюцца [[мастацтва]], рамёствы, сям’я, [[дзяржава]], [[рэлігія]]. Гэрдэр разумеў культуру вельмі шырока. Ён падкрэсьлівае значэньне нацыянальных культураў і мовы як паказальніка нацыянальнай спэцыфікі культуры. |
Увогуле, ён выдзяляе тры фундамэнты [[культура|культуры]]: розум, грамадзтва і [[мова|мову]]. Да гэтага дадаюцца [[мастацтва]], [[рамёствы]], сям’я, [[дзяржава]], [[рэлігія]]. Гэрдэр разумеў культуру вельмі шырока. Ён падкрэсьлівае значэньне нацыянальных культураў і мовы як паказальніка нацыянальнай спэцыфікі культуры. |
||
Сэнс культуры ён бачыць у тым, што яна «мусіць спрыяць разьвіцьцю рэлігіі і гуманнасьці». |
Сэнс культуры ён бачыць у тым, што яна «мусіць спрыяць разьвіцьцю рэлігіі і гуманнасьці». |
Вэрсія ад 12:20, 20 студзеня 2018
Ёган Готфрыд Гэрдэр | |
па-нямецку: Johann Gottfried Herder | |
Дата нараджэньня | 25 жніўня 1744 |
---|---|
Месца нараджэньня | Марунгэн, Каралеўства Прусія |
Дата сьмерці | 18 сьнежня 1803 |
Месца сьмерці | Ваймар, Сьвяшчэнная Рымская імпэрыя |
Школа/традыцыя | Рамантычны нацыяналізм |
Пэрыяд | эпоха Асьветніцтва |
Кірунак | нямецкая філязофія |
Значныя ідэі | Плястыка[d], Stimmen der Völker in Liedern[d] і Трактат пра паходжаньне моваў[d] |
Аказалі ўплыў | Ёган Георг Гаман, Імануіл Кант |
Наступнікі | Людавіт Штур, Г. В. Ф. Гэгель, Ёган Вольфганг фон Гётэ |
Ёган Готфрыд Гэрдэр (па-нямецку: Johann Gottfried von Herder) (25 жніўня 1744 — 18 сьнежня 1803) — нямецкі паэт, літаратурны крытык, багаслоў, філёзаф. Ён быў эстэтыкам і гісторыкам культуры.
Біяграфія
Нарадзіўся ў Марунгэне, невялікім мястэчку ва Ўсходняй Прусіі, у сям’і школьнага настаўніка. Па заканчэньні школы, знаёмы расейскі вайсковы хірург пераканаў яго заняцца мэдыцынай і адвёз у Кёнігсбэрг. Але Гэрдэр прыняў іншае рашэньне і ў 1762 паступіў на багаслоўскі факультэт Кёнігсбэрскага ўнівэрсытэту. Там ён слухаў лекцыі магістра філязофіі Імануіла Канта. Кант меў вялікі ўплыў на Гэрдэра, аднак іхнія погляды на філязофію і культуру не супадалі.
Пасьля Кёнігсбэргу Гэрдэр пераязджае ў Рыгу, спалучаючы дзейнасьць сьвятара з пэдагагічнай працай і літаратурнымі заняткамі. Празь пяць гадоў ён пераязджае ў Парыж, дзе знаёміцца з ідэямі Шарля дэ Мантэск'ё, Жана Д'Алямбэра і Дэні Дыдро. У 1770-я гады ён вяртаецца ў Нямеччыну, стварае трактат «Пра паходжаньне мовы», атрымоўвае прэмію ў Бэрлінскай Акадэміі навук.
З 1784 па 1791 Гэрдэр выдае сваю асноўную працу па культуралёгіі — «Ідэі да філязофіі гісторыі чалавецтва».
Гэрдэр памёр у 1803 у Ваймары.
Ідэі
Яго асноўная праца называецца «Ідэі да філязофіі гісторыі чалавецтва». У ёй Гэрдэр ставіць пытаньне: што такое культура, у чым яе сэнс і ці спрыяе яна шчасьцю чалавецтва. Як асьветнік ён лічыць галоўнай асаблівасьцю чалавека яго разумнасьць, якая адрозьнівае людзей ад жывёльнага сьвету. Розум — не прынароджаная якасьць, але ён разьвіваецца ў працэсе жыцьцядзейнасьці; разумнасьць дасягаецца. Разьвіцьцё розуму адбываецца ў грамадзтве, а сувязі чалавека зь іншымі людзьмі забясьпечвае слова, якое ён лічыў найважнейшай асновай культуры.
Увогуле, ён выдзяляе тры фундамэнты культуры: розум, грамадзтва і мову. Да гэтага дадаюцца мастацтва, рамёствы, сям’я, дзяржава, рэлігія. Гэрдэр разумеў культуру вельмі шырока. Ён падкрэсьлівае значэньне нацыянальных культураў і мовы як паказальніка нацыянальнай спэцыфікі культуры.
Сэнс культуры ён бачыць у тым, што яна «мусіць спрыяць разьвіцьцю рэлігіі і гуманнасьці».
Гэрдэр адным зь першых назваў чалавека царом прыроды. У разуменьні культуры ён надаваў вялікае значэньне духоўным фактарам, прыцягваў увагу да неабходнасьці вывучэньня нацыянальных культураў.
Вонкавыя спасылкі
Ёган Готфрыд Гэрдэр — сховішча мультымэдыйных матэрыялаў