Пулай

Пулай — элемэнт эрзянскага народнага жаночага касьцюма, які насілі на поясе.

Апісаньне

Традыцыйны народны касьцюм, які захаваўся ў шматлікіх сёлах Мардовіі і традыцыйнага пражываньня эрзян за межамі рэспублікі. У цяперашні час апранаецца з нагоды сьвят і важных падзей. Касьцюмы, якія захоўваюцца дасюль, перадаюцца ад маці дачкам^[1].

Жаночы касьцюм звычайна вырабляўся зь белай тканіны і складаўся з доўгай белай кашулі, падабранай поясам, званым пулай. Спадніцу дапаўняў чырвоны або блакітны фартух з каўняром накшталт кафтана без рукавоў. Касьцюм звычайна быў упрыгожаны вышыўкай з выкарыстаньнем ракавінак^[2]. Пулай пры гэтым быў неад’емнай часткай эрзянскай дзяўчыны. Дзяўчына пачынала насіць яго ў падлеткавым узросьце і насіла да старэйшага ўзросту.

Пула — гэта тканы пояс-валік, выкананы з конскага воласу і воўны, які можа важыць ад трох да пяці кіляграм. Пулай насілі на сьцёгнах па-над кашуляй^[3]. Адрозьніваюць пулай двух відаў: без валіка (пулоааркс, цёкакаркс) і з валікам (пулагай, пулай, пулакш). У яго аснове — прастакутны кавалак кардона або лямца даўжынёй 20-30 см. Бачны бок упрыгожвалі вышыўкай, плоскімі гузікамі, ракавінамі, пазумэнтам, махрамі зь медных ланцужкоў і каляровых пацерак. Каб ніткі ня блыталіся, пулай вымочваюць у адмысловым растворы.

Дарослая жанчына не магла зьявіцца на людзях без пулая, гэта прыраўноўвалася зьяўленьню без адзеньня. Жанчыны не здымалі яго нават летам падчас працы ў полі. Пулай меў сакральнае магічнае значэньне і выконваў ахоўныя функцыі абярэга: благое вока заблытвалася ў чорных тугіх нітках і не магло зрабіць жанчыну бясплоднай. Дадаткова ён служыў і для ўцяпленьня, зьберагаючы жанчыну ад прастуды і пераахаладжэньня нырак. Цяжкі пулай рабіў цела жанчыны больш моцным, а сьцёгны й ікры больш круглявымі^[4].

На Сусьветнай выставе ў Парыжы жаночы эрзянскі касіцюм, прывезены Макарам Яўсеевым, быў уганараваны залатым мэдалём.

У жаночым пахавальным касьцюме пулай адсутнічаў.