Мяцельскія гербу Астоя

	Мяцельскія гербу Астоя
	Mietelscy, Metelscy
	Герб Астоя
Краіна паходжаньня:	Каралеўства Польскае
Тытул:	шляхта
Прызнаныя ў:	Каралеўства Польскае, Вялікае княства Літоўскае, Аўстрыйская імпэрыя, Расейская імпэрыя
Першы з роду:	Ян Скробат-Мяцельскі
Адгалінаваньне роду:	Скробаты

Гэтая назва мае некалькі сэнсаў. Калі вас цікавяць іншыя сэнсы, глядзіце таксама Мяцельскія.

Мяце́льскія ге́рбу Астоя (па-польску: Mietelscy, Metelscy, па-расейску: Метельские) — шляхецкі род гербу Астоя (некаторыя прадстаўнікі роду памылкова названыя гербу Яліта). Прадстаўнікі роду вядомыя ад 15 ст. у Польшчы, у 17 ст. частка зь іх перасялілася ў Беларусь і Ўкраіну. Пасьля падзелаў Рэчы Паспалітае некаторыя зь іх былі зацьверджаныя ў шляхецтве ў Расейскай і Аўстрыйскай імпэрыях.

Паходжаньне роду

Паводле Каспра Нясецкага, род паходзіць з былога Сандамерскага ваяводзтва Польскага каралеўства. Прозьвішча, верагодна, утварылася ад вёскі Металь (цяпер Сьвентакшыскае ваяводзтва Польшчы). Мяркуючы па прыдомку першага вядомага прадстаўніка роду — Ян Скробат-Мяцельскі, род быў адгалінаваньнем роду Скробатаў гербу Астоя. Дарэчы, за 4 км ад вёскі Металь у той самай гміне Стапніца Бускага павету Сьвентакшыскага павету знаходзіцца вёска Скрабачуў. Першыя ж носьбіты гербу Астоя ў сёньняшнім Сьвентакшыскім ваяводзтве фіксуюцца ў 1259. Гэта былі браты Пётар, староста сандамерскі, і Зьбігнеў. Жылі яны ў вёсцы Крэнпа Апатаўскага павету за 45 км ад узгаданых Металя й Скрабачува. Што тычыцца носьбітаў гербу Астоя, дык яны паходзілі, як лічыцца з роду Сьцібараў. Вядомыя 2 вэрсіі іх паходжаньня: 1) адгалінаваньне роду Чэваеў, якія ў сваю чаргу паходзілі ад Чэвая — унука Попела І (паводле Францішка Пекасінскага)^[1]; 2) род паходзіў ад Чцібара (Сьцібара), малодшага брата Мешка I^[2].

Вядомыя прадстаўнікі

16 стагодзьдзе

Ян Скробат-Мяцельскі, у 1499 набыў маёмасьць у Ганны, удавы Паўла з Пэнчлавіц (Пэнцлаўскага), ж. — N Хамэнтоўская

Пётар, вызначыўся ў вайне ў Інфлянтах, ж. — N Наґорская
- Марцін, ажаніўся ў Прусіі з N Браніцкай, вайшчанкай наваградзкай
- Кшыштаф, ж. — 1) N Казяроўская^[3]; 2) N Вітаслаўская^[4]
  - (ад 1) Бальцар^[3]
  - (ад 2) Геранім^[4], ж. — Задушка

Мікалай, дзедзіч Астрова ў 1515

Мікалай, сын Паўла, узгадваецца ў 1579

Кацпар і Тамаш, нарадзіліся ў 1589

Ян Галка, пракуратар любельскі ў 1591

Якуб, дзедзіч на Метлю ў 1592

Геранім, староста сандамерскі ў 1594

Ян і Ваўжынец, сыны Мікалая, узгадваюцца ў 1596

Бартломей, Рэмігян, Станіслаў, сыны Валентыя, узгадваюцца ў 1599

17 стагодзьдзе

Пётр, сын Бальтазара, узгадваецца ў 1614

Анджэй, Кшыштаф, Станіслаў, дзедзічы Метлю ў 1630

Кшыштаф, бурграф гродзкі каменчукоўскі ў 1635

Ян, сын Мікалая, узгадваецца ў 1650

Томаш, пісар гродзкі сандамерскі ў 1651

Альжбета, м. — Аляксандар Любанскі ў 1665

Станіслаў, рэгент гродзкі сандамерскі ў 1666, пісар гродзкі хэнцінскі, ж. — Тарэса зь Едльца ў 1682

Геранім Галка зь Метла Мяцельскі^[5], каморнік гранічны пільзнэнскі ў 1650, пісар гродзкі Сандамерскі ў 1674, электар ад Сандамерскага ваяводзтва ў 1669 і 1674, падстолі сандамерскі ў 1678, жыў у Вісьліцкім павеце Сандамерскага ваяводзтва, ж. — Зоф’я Ґлушынская

Антоні (каля 1680-?), электар ад Сандамерскага ваяводзтва ў 1697, чашнік сандамерскі ў 1723, ж. — Ганна Младаўская
- Марцін (каля 1710-?), харужы панцырны, стольнік хэлмінскі, ж. — Гелена з Касоціц Касэцкая, дачка Францішка з Касоціц Касэцкага гербу Равіч і Тэадоры Арамовіч гербу Адрованж
  - Ружа (Разалія), м. — Рафал з Гараднян Гарадынскі гербу Корчак, старота пасярбоўскі
  - Анджэй (каля 1740-?), ротмістар у 1 палку Рэчы Паспалітай у 1793
  - Францішка, м. — Фэрдынад Фабіян Сэбастыян з Касоціц Касэцкі гербу Равіч (1743-?), падкаморы каралеўскага двору.
Ежы
Мікалай, электар ад Сандамерскага ваяводзтва ў 1697, ж. — Тарэса з Воранава Сулішэўская
- Ганна, м. — 1) Адам з Жаляхова Злоцкі, 2) Міхал Сеньненскі
- Геранім зь Метла, таварыш панцырнай роты ў 1706, электар ад Сандамерскага ваяводзтва ў 1733, ж. — Юстына, дачка Міхала Злоцкага
  - Мікалай
    - N
      - Антоні, уладальнік часткі Дольнага Клемпя, у 1802 зацьверджаны ў шляхецтве ў Галічыне
- Бэрнард, чашнік лукоўскі, электар ад Кіеўскага ваяводзтва ў 1733

Яцак, пісар падкаморскі, электар у 1669 і 1674 ад Сандамерскага ваяводзтва, віцэ-рэгент гродзкі сандамерскі ў 1677

Францішак Ксавэры, канонік кіеўскі, дэпутат кароннага Трыбуналу ў 1690
Юзаф, падчашы каламыйскі ў 1754

Кшыштаф, каморнік сандамерскі

Анджэй, узгадваецца ў 1686
Геранім, узгадваецца ў 1686

Каспар, рэктар любельскіх езуітаў у 1690

N. Мяцельскі, жанаты з Аляксандрай, дачкой Стафана Аляксандра Далжкевіча, войскага оўруцкага ў 1690.

Аляксандар, электар з Сандамерскага ваяводзтва ў 1697

18-19 стагодзьдзі

Станіслаў Скробат зь Метла, электар у 1697 з Сандамерскага ваяводзтва, каморнік сандамерскі, падваявода вісьліцкі ў 1704, стольнік мельніцкі ў 1705, м. — Зоф’я зь Мігуліна Жабінская

Францішак
Стэфан

Антоні ў 1730 жанаты з Чаркасаўнай зь якой меў нашчадкаў

Ян, арідыякан тарноўскі, пробашч у Ксёнжы, у 1733 падараваў частку Галыславіц Тэафілу Мяцельскаму

Адам, мечнік закрочымскі ў 1738

Ян зь Метла, ж. — Юстына з Кшасьнёва ў 1740

Кшыштаф, харужы закрочымскі ў 1740

Тэадора, м. — Юзаф Блонскі, падстолі кіеўскі ў 1750

Тарэса, м. — Юзаф Драздоўскі, мечнік віньніцкі ў 1751

Юзаф Ян Астоя зь Метла, узгадваецца ў 1769

Юзаф, ж. — Марыяна Барыслаўская

Анджэй, мечнік закрочымскі ў 1770, ж. — Уршуля Мракоўская
- Ганна, м. — Антоні Янкоўскі, скарбнік рэчыцкі
- Юзаф, шамбялян Станіслава Аўгуста ў 1791

Анджэй і Войцех, вылегітымаваліся ў Галічыне ў 1782

Войцех (1785 — пасьля 1815), сын Антонія і Францішкі, вайсковы дзеяч, паручнік

Мацьвей (Матэвуш) Янавіч Мяцельскі гербу Астоя ў 1816 унесены ў 1 частку РК Кіеўскае губэрні (жыў у Васількоўскім павеце). Ва Ўкраіне Мяцельскія гербу Астоя выводзіліся таксама ў 1804 зь Белае Царквы, у 1800 з Старое Буды, з Дубаўкі ў 1833.

Беларуская галіна

Мяцельскія перасялілся ў Аршанскі павет у 1660 годзе. Першы вядомы прадстаўнік — Самуэль Мяцельскі, які 10 кастрычніка 1660 за баявыя заслугі атрымаў ад Яна Казімера вёску Дубава ў Барысаўскім старостве Аршанскага павету. Ягоны сын Антоні 15 траўня 1678 атрымаў ад Яна Сабескага прывілей на генэральства (ці возьніцтва) Аршанскага павету, а ўнук Габрыель 23 красавіка 1742 арэндаваў у мазырскага чашніка Міхала Герцыка землі ў вёсцы Ставені. У 1803 Мяцельскія жылі ў вёсках Закалівін, Мядзьвядкі, Зураўсі й засьценку Сцудзонкі Лепельскага павету. Праціўнікі Мяцельскіх спрабавалі даказаць іхнае паходжаньне зь сялянаў (сапраўднае прозьвішча — нібыта Гардзіёнкі). Тым ня менш 28 лістапада 1805 зацьверджаныя ў расейскім шляхецтве й унесеныя ў 6 частку Радаводных кнігаў. Падчас разбору шляхты род, верагодна, быў пазбаўлены шляхецтва.

Самуэль (узг. 1660);

Антоні, возьнік аршанскі ад 1678;
- Габрыель (узг. 1742);
  - Рыгор
    - Габрыель, 3 лютага 1805 разам са стрыечным братам Тэадорам Матэвушавічам набыў адну валоку зямлі за 300 (?) срэбных рублёў у вёсцы Пуцілкавічы (маёнтак Малыя Дольцы) у Вінцэнта Корсака, былога маршалка Лепельскага павету
    - Стэфан
      - Дамінік, 20 красавіка 1793 прысягнуў на вернасьць Кацярыне ІІ
        Юзаф
        
        Максымілян
        
        Рыгор
      - Ян
      - Уладыслаў
      - Пётра, 20 красавіка 1793 прысягнуў на вернасьць Кацярыне ІІ
        Вінцэнт
    - Эліяш, 20 красавіка 1793 прысягнуў на вернасьць Кацярыне ІІ
      - Ян
      - Амброжы
      - Ян (яшчэ адзін)
  - Матэвуш
    - Тэадор, 20 красавіка 1793 прысягнуў на вернасьць Кацярыне ІІ, 3 лютага 1805 разам са стрыечным братам Габрыелем Рыгоравічам набыў адну валоку зямлі за 300 (?) срэбных рублёў у вёсцы Пуцілкавічы (маёнтак Малыя Дольцы) у Вінцэнта Корсака, былога маршалка Лепельскага павету
  - Ян
    - Агатон
      - Раман
    - Ануфры
      - Цыпрыян
  - Парфірыюш
    - Тэадор
      - Ян
    - Анджэй
      - Сымон, 20 красавіка 1793 прысягнуў на вернасьць Кацярыне ІІ
        Ніцыфар
      - Ян
    - Ян
      - Яўхім, 20 красавіка 1793 прысягнуў на вернасьць Кацярыне ІІ
        Ян
        
        Ніцыфар
        
        Базыль
    - Эліяш
      - Канстанты
      - Юзаф

Разам з вышэй пералічанымі выводзіўся Казімеж Мяцельскі, харужы Мсьціслаўскага ваяводзтва, нашчадак Яўхіма, сыноўца Антонія Самуэлевіча. Аднак дакумэнты, якія маглі б пацьвердзіць ягоную роднасьць згарэлі ў 1785 разам з царквой у вёсцы Апанаскаўка, на карысьць чаго сьведчыў апанскаўскі парах Стэфан Нікановіч.

Крыніцы

^ Ścibor Bogusławscy herbu Ostoja
^ O kolebce, z której wywodzą się przodkowie Urbasiów. O ziemiach, na których żyli. O udziale przodków Urbasiów w powstaniu i ekspansji państwa Polskiego. O najstarszych legendach i źródłach
^ ^а ^б Паводле Нясецкага
^ ^а ^б Паводле Ўрускага
^ Каспар Нясецкі піша, што яны карысталіся гербам Яліта. Аднак ён жа сьцьвярджае, што Мяцельскія гэтага гербу ўзгадваюцца толькі ў Бараноўскага, які мог і памыляцца. Вэрсія пра герб Яліта магла зьявіцца праз памылковае прачытаньне зь Метла Мяцельскі як Яліта Мяцельскі

Літаратура

Нацыянальны гістарычны архіў Беларусі, Ф.2152, воп. 1, спр. 53, арк. 160-163;
Mietelski herbu Ostoja (t. 6 s. 405-406) // Kasper Niesiecki, Herbarz Polski, wyd. J.N. Bobrowicz, Lipsk 1839-1845;
Mietelski herbu Jelita (t. 6 s. 405) // Kasper Niesiecki, Herbarz Polski, wyd. J.N. Bobrowicz, Lipsk 1839-1845;
Mietelski h. Ostoja // Seweryn Uruski (hr.) Herbarz Szlachty Polskiej. Warszawa 1904-1931;

Вонкавыя спасылкі

[1] Ścibor Bogusławscy herbu Ostoja

[2] O kolebce, z której wywodzą się przodkowie Urbasiów. O ziemiach, na których żyli. O udziale przodków Urbasiów w powstaniu i ekspansji państwa Polskiego. O najstarszych legendach i źródłach

[Паводле_Нясецкага-3] а ^б Паводле Нясецкага

[Паводле_Ўрускага-4] а ^б Паводле Ўрускага

[5] Каспар Нясецкі піша, што яны карысталіся гербам Яліта. Аднак ён жа сьцьвярджае, што Мяцельскія гэтага гербу ўзгадваюцца толькі ў Бараноўскага, які мог і памыляцца. Вэрсія пра герб Яліта магла зьявіцца праз памылковае прачытаньне зь Метла Мяцельскі як Яліта Мяцельскі

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]