Перайсьці да зьместу

Касьцёл Сьвятога Яна Хрысьціцеля і кляштар янітаў (Сталовічы)

Зьвесткі зь Вікіпэдыі — вольнай энцыкляпэдыі
Помнік сакральнай архітэктуры
Касьцёл Сьвятога Яна Хрысьціцеля і кляштар янітаў
Былы касьцёл Сьвятога Яна Хрысьціцеля
Былы касьцёл Сьвятога Яна Хрысьціцеля
Краіна Беларусь
Вёска Сталовічы
Каардынаты 53°12′47.33″ пн. ш. 26°02′20.69″ у. д. / 53.2131472° пн. ш. 26.0390806° у. д. / 53.2131472; 26.0390806Каардынаты: 53°12′47.33″ пн. ш. 26°02′20.69″ у. д. / 53.2131472° пн. ш. 26.0390806° у. д. / 53.2131472; 26.0390806
Канфэсія Беларускі экзархат
Эпархія Пінская япархія 
Архітэктурны стыль віленскае барока
Аўтар праекту Ёсіф Фантана III[d] і Ян Гляўбіц
Дата заснаваньня XVII ст.
Статус Ахоўная зона
Касьцёл Сьвятога Яна Хрысьціцеля і кляштар янітаў на мапе Беларусі
Касьцёл Сьвятога Яна Хрысьціцеля і кляштар янітаў
Касьцёл Сьвятога Яна Хрысьціцеля і кляштар янітаў
Касьцёл Сьвятога Яна Хрысьціцеля і кляштар янітаў
Касьцёл Сьвятога Яна Хрысьціцеля і кляштар янітаў на Вікісховішчы

Касьцёл Сьвято́га Я́на Хрысьці́целя і кля́штар яні́таў — помнік архітэктуры XVII—XVIII стагодзьдзяў у Сталовічах. Знаходзіцца ў цэнтры колішняга мястэчка, на гістарычным Рынку, пад адрасам вуліца Баранавіцкая, 7. У 2-й палове XIX ст. улады Расейскай імпэрыі гвалтоўна перарабілі касьцёл пад царкву Маскоўскага патрыярхату і зруйнавалі кляштарны корпус. Твор архітэктуры віленскага барока. Аб’ект Дзяржаўнага сьпісу гістарычна-культурных каштоўнасьцяў Беларусі.

Комплекс складаўся з касьцёла, кляштарнага корпуса і капліцы. У наш час у будынку касьцёла дзее царква Аляксандра Неўскага Беларускага экзархату Маскоўскага патрыярхату.

Вялікае Княства Літоўскае

[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

У 1610 годзе князь Мікалай Радзівіл «Сіротка» заснаваў у Сталовічах Камандорыю Мальтыйскага ордэну. Ягоны сын Жыгімонт Караль Радзівіл збудаваў тут драўляны касьцёл Найсьвяцейшай Панны Марыі і Сьвятога Яна Хрысьціцеля, а потым у 1639 годзе — мураваную Лярэтанскую капліцу.

У 1740 годзе паводле праекту архітэктара Ё. Фантаны пачалося будаваньне мураванага касьцёла, у агульны аб’ём якога як прэзьбітэрыюм ўлучылі існую капліцу. У 1743 годзе архітэктар Ян Глаўбіц дапрацаваў праект і скончыў будаваньне касьцёла. У 1746 годзе касьцёл пачаў дзеяць.

Пад уладай Расейскай імпэрыі

[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]
Жыгімонт Караль Радзівіл

Па трэцім падзеле Рэчы Паспалітай (1795 год), калі Сталовічы апынуліся ў складзе Расейскай імпэрыі, касьцёл і кляштар працягвалі дзеяць. З пачаткам нацыянальна-вызвольнага паўстаньня ў 1863 годзе расейскія ўлады гвалтоўна перарабілі касьцёл пад царкву Ўрадавага сыноду Расейскай імпэрыі (Маскоўскай царквы). Сьпярша царква атрымала тытул Прачыстай (Усьпеньня) Багародзіцы, пазьней — Аляксандра Неўскага.

У 2-й палове XIX ст. расейскія ўлады зруйнавалі кляштарны корпус.

Па Другой сусьветнай вайне савецкія ўлады зруйнавалі капліцу. Да нашага часу помнік страціў надбудаваныя расейскімі ўладамі купалы-цыбуліны, аднак не вярнуў аўтэнтычнага выгляду.

Касьцёл — 3-нэфавая 2-вежавая базыліка з больш нізкімі прэзьбітэрыюмам і закрысьціямі. Галоўны фасад складанай прасторава-аб’ёмнай кампазыцыі з бакоў падзяляецца антаблемэнтамі на тры ярусы. Яго асноўны дэкаратыўны матыў — слаістыя пілястры. Уваход падкрэсьліваецца чатырма паўкалёнамі. Бакавыя фасады падзяляюцца пілястрамі. Высокія аконныя праёмы з паўцыркульнымі завяршэньнямі аздабляюцца ляпнымі абрамленьнямі.

Інтэр’ер падзяляецца двума радамі слупоў на тры нэфы. Цэнтральны перакрываецца цыліндрычнымі скляпеньнямі з распалубкамі на папружных арках. Ён завяршаецца 3-ярусным алтаром і злучаецца зь Лярэтанскай капліцай. Бакавыя нэфы перакрываюцца крыжовымі скляпеньнямі і завяршаюцца 2-яруснымі алтарамі. Пры ўваходзе ў касьцёл невялікі тамбур. Хоры падтрымліваюць дзьве калёны. Цэнтральную частку алтара ўпрыгожвае картуш з рэльефнай выявай адсечанай галавы Яна Хрысьціцеля[1].

Гістарычная графіка

[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

Гістарычныя здымкі

[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]
  1. ^ Чарняўская Т., Яніцкая М. Сталавіцкі касцёл Яна Хрысціцеля // ВКЛ. Энцыкл. — Мн.: 2005 Т. 2. С. 624.

Вонкавыя спасылкі

[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]
Аб’ект Дзяржаўнага сьпісу гісторыка-культурных каштоўнасьцяў Рэспублікі Беларусь, шыфр  112Г000066