Візыр (шахматы)
|
|
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Магчымыя хады візыра. | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Візы́р[1], гетман[2], фэрзь, каралева (Unicode: ♕, ♛) — наймацнейшая шахматная фігура. Прынята, што матэрыяльная каштоўнасьць візыра роўная 8—9 латнікам. Такім чынам, па моцы ён пераўзыходзіць ладзьдзю і лёгкую фігуру (афіцэра ці вершніка), саступае дзьвюм ладзьдзям і прыблізна раўнамоцны з трыма лёгкімі фігурамі.
Хады візыра
[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]Візыр можа перамяшчацца на любую колькасьць палёў па вэртыкалі, гарызанталі і дыяганалі, аб’ядноўваючы здольнасьці ладзьдзі і афіцэра (пры ўмове, што на ягоным шляху няма фігураў). Знаходзячыся ў адным з цэнтральных палёў, візыр можа атакаваць да 27 палёў адначасна, у куце — да 21 поля.
Візыр у шахматнай партыі
[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]Кожны гулец пачынае партыю з адным візырам. У пачатку партыі візыры займаюць палі d1 і d8 (палі свайго колеру). Уважаецца, што ў пачатку партыі (дэбюце) ня трэба сьпяшацца выводзіць візыра, бо ён, знаходзячыся ў лягеры суперніка, станае ласым кавалкам для ягоных фігураў. Значна прыдатнейшым візыр станае ў мітэльшпілі і эндшпілі. Так, лічаць, што ў эндшпілі кароль зь візырам пры правільнай гульні выйграюць супраць караля і лёгкай фігуры, супраць караля і ладзьдзі, у большасьці выпадкаў — супраць караля і двух лёгкіх фігураў, супраць караля, ладзьдзі і латніка. Акрамя таго, найістотнай задачай большасьці эндшпіляў зьяўляецца правядзеньне латніка ў візыры, бо пасьпяховае выкананьне гэтай задачы, як правіла, азначае перамогу ў партыі.
Візыр у шахматных задачах
[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Задача пра васьмёх візыраў. Адно з магчымых разьвязаньняў. | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Шахматныя фігуры | ||
|---|---|---|
|
Кароль | 
|
|
Візыр | 
|
|
Ладзьдзя | 
|
|
Афіцэр | 
|
|
Вершнік | 
|
|
Латнік | 
|
Візыр фігуруе ў шматлікіх шахматных задачах. Адна з самых вядомых — задача пра васьмёх візыраў, у задачы патрэбна разьмясьціць 8 візыраў так, каб яны не атакавалі адно аднаго. Матэматычным шляхам даказана, што існуе 92 рашэньні задачы пра васьмёх візыраў.
Этымалёгія
[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]Назва «візыр» запазычаная ад арабаў, ад якіх шахматы пачалі распаўсюджвацца ў Эўропе. У хазараў гэты тытул мелі найвышэйшыя дзяржаўныя чыноўнікі, якія кантралявалі фінансы дзяржавы, шахскі двор і войска. Значэньне слова паходзіць ад арабскага «носьбіт цяжару»[3].
Распаўсюджаная ў народзе назва «каралева» паходзіць ад іншага варыянту назвы гэтай фігуры — фэрзь (ferz), запазычанага ва францускую мову, дзе слова паступова трансфармавалася ў vierge — «цнатліўка, дзева, дама».
Крыніцы
[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]- ^ Вячаслаў Ракіцкі. Шахматы — народная гульня // Беларуская Атлянтыда. — Радыё Свабодная Эўропа/Радыё Свабода, 2006. — С. 157—161. — 504 с. — (Бібліятэка Свабоды. XXI стагодзьдзе). — ISBN 0-929849-11-6
- ^ Вячорка, Франак Замкнёныя групы назвай клясычнай літаратурнай мовы Беларуская мова ў інтэрнэт Праверана 14 лютага 2016 г.
- ^ Вялікі энцыкляпэдычны слоўнік Бракгаўза і Эфрона (рас.)
Вонкавыя спасылкі
[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]- Piececlopedia: Візыр (анг.)