Антокальскія могілкі

Помнік гісторыі
Антокальскія могілкі лет. Antakalnio kapinės
Антокальскія вайсковыя могілкі
Краіна	Летува
Места	Вільня
Каардынаты	54°41′55.72″ пн. ш. 25°19′17.86″ у. д.
Першае згадваньне	1809
Антокальскія могілкі на мапе Летувы Антокальскія могілкі
Антокальскія могілкі на Вікісховішчы

Анто́кальскія мо́гілкі — помнік гісторыі ў Вільні. Знаходзяцца ў паўночна-ўсходняй частцы места, на Антокалі. Складаюцца з трох нэкропаляў: рэшткаў цьвінтару пры касьцёле Сьвятых Апосталаў Пятра і Паўла, цьвінтару парафіі пад такой самай назвай і былых вайсковых могілак.

Гісторыя

Цяперашнія Антокальскія вайсковыя могілкі ўтварыліся ў 1809 годзе як шпітальныя і ад пачатку займалі плошчу 3,94 га. У 1830 годзе ўтварыўся цьвінтар пры касьцёле Сьвятых Апосталаў Пятра і Паўла.

У 1844 годзе шпітальныя могілкі пашырыліся на 2,18 га. На прапанову віленскага біскупа ў 1850 годзе тут заснавалі каталіцкую частку на плошчы 2,32 га. У 1905 годзе збудавалі першую невялікую царкву (архітэктар Уладзімер Быкоўскі).

У 1918 годзе X нямецкае войска заклала ў паўночнай частцы шпітальных вайсковыя нямецкія і расейскія могілкі. У 1919—1921 гадох утварыліся могілкі польскіх жаўнераў, палеглых у польска-бальшавіцкай вайне. У 1939 годзе тут хавалі польскіх жаўнераў, палеглых у змаганьні зь нацыстамі.

Па Другой сусьветнай вайне на вайсковых могілках збудавалі маўзалей савецкім жаўнерам, а таксама ганаровую алею. У 1991 годзе тут пахавалі летувісаў, забітых у сутычках з расейскімі вайскоўцамі пры абароне тэлевізійнай вежы і на мытным пераходзе ў Медніках. У 2003 годзе перазахавалі знойдзеныя парэшткі больш як 3000 жаўнераў напалеонаўскага войска.

Нэкропалі

Прыкасьцельны цьвінтар

Цьвінтар пры касьцёле Сьвятых Апосталаў Пятра і Паўла на Антокалі ёсьць найвялікшымі рэшткамі прыкасьцельных нэкропаляў. На мурох касьцёла, аднае з капліцаў і агароджы знаходзяцца 14 эпітафіяў з мармуру і жалеза. Пры ўваходзе ў касьцёл зьмяшчаецца табліца ў памяць пра фундатара сьвятыні, гетмана вялікага Міхала Казімера Паца.

Сярод знакамітых асобаў, пахаваных тут, прадстаўнікі роду Агінскіх і Завішаў.

Парафіяльны цьвінтар

Парафіяльны цьвінтар

Цьвінтар парафіі касьцёла Сьвятых Апосталаў Пятра і Паўла ёсьць трэцім віленскім захаваным да нашага часу каталіцкім цьвінтаром, такім чынам таксама займаючы месца сярод помнікаў нацыянальнае культуры. На ім знаходзяцца старажытныя пахавальныя капліцы Завішаў, Агінскіх, Сідаровічаў і Мяйштовічаў. Гэты цьвінтар ня мае статусу ахоўнай тэрыторыі і надалей актыўна выкарыстоўваецца з шкодай да старажытных помнікаў. Ахове падлягаюць толькі некалькі магілаў, сярод якіх і надмагільле Юзэфа Завадзкага(pl), заснавальніка віленскай дынастыі выдаўцоў.

Вайсковыя могілкі

Мэмарыял ахвярам студзеньскіх падзеяў 1991 г.

Антокальскія вайсковыя могілкі знаходзяцца сярод маляўнічых Сапегаўскіх роваў і займаюць абшар, большы за 15 гектараў.

Пахаваньні нямецкіх і расейскіх вайскоўцаў часоў Першай сусьветнай вайны, польскіх жаўнераў часоў польска-бальшавіцкай і нямецка-польскай вайны, а таксама палеглых у 1991 годзе летувісаў знаходзяцца ў паўночнай частцы могілак.

Асобы, пахаваныя на могілках

Магіла Мар’яна Зьдзяхоўскага

• Альгірдас Бразаўскас (1932—2010) — першы прэзыдэнт Летувы
• Тэадор Буйніцкі (1907—1944) — польскі паэт
• Антанас Вэнцлава (1906—1979) — летувіскі савецкі палітык
• Канстанцін Галкоўскі (1875—1963) — беларускі дырыгент, кампазытар
• Рычардас Гавяліс (1950—2002) — летувіскі пісьменьнік
• Вінцэнта Завадзкая (1824—1894) — аўтарка папулярнай кулінарнай кнігі «Літоўская кухарка»
• Мар’ян Зьдзяхоўскі (1861—1938) — польскі гісторык і філёзаф
• Вітаўтас Кярнагіс (1951—2008) — сьпявак, складальнік песьняў
• Юстынас Марцінкявічус (1930—2011) — летувіскі паэт, драматург
• Пётра Сергіевіч (1900—1984) — беларускі мастак
• Ева Сіманайтыце (1897—1978) — летувіская пісьменьніца

Літаратура

• Małachowicz E. Wilno: dzieje, architektura, cmentarze. — Wrocław: Oficyna Wydawnicza Politechniki Wrocławskiej, 1996. — ISBN 83-7085-182-7

Вонкавыя спасылкі

• Антокальскія могілкі , Radzima.org