Адукацыя ў Азэрбайджане
Адукацыяй у Азэрбайджане апекуецца Міністэрства адукацыі.
Мінуўшчына
[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]У дасавецкі пэрыяд у Азэрбайджане з раньняга дзяцінства вывучалі ісламскія рэлігійныя традыцыі. Прыкладна ад пяцігадовага да дванаццацігадовага вуку дзеці наведвалі мэдрэсы — адукацыйныя ўстановы пры мячэтах. У XVII—XVIII стагодзьдзях у вялікіх местах мэдрэсы ствараліся і як асобныя ўстановы, аднак рэлігійны складнік навучаньня заставаўся. У 1865 року ў Баку зьявіліся першая прафэсійна-тэхнічная вучэльня і першая дзявочая сярэдняя школа. У канцы XIX стагодзьдзя пачалося стварэньне сьвецкіх пачатковых школаў для азэрбайджанцаў (для этнічных расейцаў яны зьявіліся раней), аднак заснаваньне вышэйшых навучальных установаў у Закаўказьзі і выкарыстаньне ў навучальным працэсе азэрбайджанскай мовы за царскім часам былі забароненыя. Большасьць этнічных азэрбайджанцаў ня мелі адукацыі, узровень пісьменнасьці быў надзвычай малым, асабліва сярод жанчынаў.
За савецкім часам узровень адукацыі і пісьменнасьці вырас у параўнаньні з царскай Расеяй, хоць пісьмовасьць была пераведзеная сьпярша з арабіцы на лаціну, а пасьля на кірыліцу. Паводле савецкіх зьвестак, у 1970 року 100 % жыхароў (ад 9 да 45-гадовага веку) атрымалі адукацыю. Паводле справаздачы Праграмы разьвіцьця ААН 2016 року, узровень пісьменнасьці ў Азэрбайджане складае 99,8 %[1].
Пасьля здабыцьця незалежнасьці ад СССР адным зь першых законаў азэрбайджанскага парлямэнту стала вяртаньне з кірыліцы на мадыфікаваную лацінку[2]. За выняткам гэтага, сыстэма азэрбайджанскай адукацыі ня мела значных зьмяненьняў. Была адноўленая рэлігійная асьвета (забароненая за савецкім часам), скасаваныя ідэалягічныя прадметы і пашыранае вывучэньне азэрбайджанскае мовы. Акрамя пачатковых школаў, дзейнічаюць дашкольныя ўстановы, агульныя сярэднія школы і прафэсійна-тэхнічныя вучэльні. З 1988 року зьмяншаецца выкарыстаньне расейскай мовы ў навучаньні. Цяпер яна вывучаецца ў якасьці адной з замежных моваў.
Сыстэма адукацыі
[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]У Рэспубліцы Азэрбайджану адукацыйная сыстэма мае дэмакратычны, сэкулярны характар, базуецца на нацыянальных і сусьветных каштоўнасьцях. Адукацыя абавязковая 11-гадовая. Права на адукацыю — адно зь неад’емных правоў грамадзянаў Рэспублікі Азэрбайджану, што замацавана як у канстытуцыі, так і ў законе аб адукацыі. Мовай адукацыі ў дзяржаве ёсьць азэрбайджанская.
Вучні, якія скончылі навучаньне і пасьпяхова здалі экзамэны і дыплёмныя працы, атрымліваюць дакумэнт стандартнага ўзору з пацьверджаньнем сваёй адукацыі і спэцыяльнасьці. Гэта падставовы дакумэнт дзеля атрыманьня працы і пачатку кар’еры.
Найвышэйшую адукацыю забясьпечваюць 38 дзяржаўных[3][4][5] і 11 прыватных унівэрсытэтаў[6]. Самымі буйнымі ВНУ ёсьць Бакінскі дзяржаўны ўнівэрсытэт, Азэрбайджанскі дзяржаўны нафтава-прамысловы ўнівэрсытэт, Каўкаскі ўнівэрсытэт, Хазарскі ўнівэрсытэт, Азэрбайджанскі тэхнічны ўнівэрсытэт. Паколькі нафтавая вытворчасьць складае значную дзелю эканомікі краіны, вялікая колькасьць студэнтаў абіраюць адукацыю па тэхнічным і дасьледчым профілі[7].
Глядзіце таксама
[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]Крыніцы
[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]- ^ Global 2016 Human Development Report (анг.) (pdf). United Nations Development Programme (2016). Праверана 26 красавіка 2017 г.
- ^ Abdinov, Ahmad (1996) Education in Azerbaijan. The Challenges of Transition (анг.). Azerbaijan International. Праверана 26 красавіка 2017 г.
- ^ State higher education institutions (анг.) Higher education. Ministry of Education Republic of Azerbaijan. Праверана 26 красавіка 2017 г.
- ^ Higher education institutions subordinated to other ministries and committees (анг.) Higher education. Ministry of Education Republic of Azerbaijan. Праверана 26 красавіка 2017 г.
- ^ Special service higher schools (анг.) Higher education. Ministry of Education Republic of Azerbaijan. Праверана 26 красавіка 2017 г.
- ^ Private higher education institutions (анг.) Higher education. Ministry of Education Republic of Azerbaijan. Праверана 26 красавіка 2017 г.
- ^ Education, Health, and Welfare (анг.) Country studies Праверана 26 красавіка 2017 г.
Вонкавыя спасылкі
[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]
Адукацыя ў Азэрбайджане — сховішча мультымэдыйных матэрыялаў
