Фаўст (опэра)
| «Фаўст» | |
| ням. Faust | |
| Жанр | опэра |
|---|---|
| Паводле | трагедыя «Фаўст» |
| Аўтар | Ёган Вольфганг фон Гётэ |
| Рэжысэр | Карл Фрыдрых Рунгенгаген |
| Кампазытар | Антоні Генрык Радзівіл |
| Краіна | Прусія |
| Мова | нямецкая |
| Год прэм’еры | 25 кастрычніка 1835 (189 гадоў таму) |
| Пастаноўкі | 20 ліпеня 1999 (25 гадоў таму), Вялікі тэатар Беларусі |
«Фаўст» — нямецкая опэра 1835 году ў 3-х дзеях пра альхіміка Ёгана Георга Фаўста.
Зьяўляецца адзіным з 80 музычных твораў кампазытараў паводле трагедыі «Фаўст» Ёгана Вольфганга Гётэ, для якога сам аўтар напісаў лібрэта. Музыку для опэры напісаў князь Антоні Генрык Радзівіл, які пераехаў зь Вялікага Княства Літоўскага ў Бэрлін пасьля падзелаў Рэчы Паспалітай. У 1999 годзе Віктар Скорабагатаў паставіў опэру па-беларуску на падмостках Вялікага тэатру опэры Беларусі, дзе таксама сыграў ролю Мэфістофэля[1].
Напісаньне
[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]У 1808 годзе Ёган Вольфганг фон Гётэ выдаў у Бэрліне (Каралеўства Прусія) 1-ю частку трагедыі «Фаўст». Паводле яе Антоні Генрык Радзівіл напісаў у Бэрліне (Каралеўства Прусія) лібрэта опэры. У 1810 годзе лібрэта выканалі ўрыўкамі ў Бэрлінскай сьпеўнай акадэміі, дзе рэктарам быў Карл Фрыдрых Цэльтэр. У 1814 годзе Антоні Радзівіл сустрэўся зь Ёганам Гётэ ў Ваймары (княства Саксонія-Ваймар-Айзэнах; цяпер зямля Турынгія). А.Радзівіл атрымаў згоду Ё.Гётэ напісаць лібрэта опэры «Фаўст», для якой напісаў музыку[2]. Гётэ напісаў лібрэта з 2-х дзеяў, дзе пралогі трагедыі замянілі на ўвэрцюру з 4-х разьдзелаў. Таксама аўтар выключыў зь лібрэта опэры 9 сцэнаў трагедыі, зьвязаныя з Фаўстам і Мэфістофэлем[3]. Пагатоў Гётэ дадаў сцэну Велікоднай містэрыі ў садзе з дуэтам Фаўста і Грэтхен[4]. У 1816 г. пачаліся рэпэтыцыі выбраных сцэнаў опэры. 24 траўня 1819 г. прэм’ера опэры прайшла ў каралеўскім палацы Монбіжу ў Бэрліне. Праз год опэру паказалі ў павялічаным памеры. У 1825 г. Гётэ пачаў пісаць 2-ю частку трагедыі «Фаўст» у 5-і дзеях, якая выйшла ў 1832 годзе па сьмерці аўтара[2]. У 1831 г. А.Радзівіл напісаў музыку для яе да апошняй сцэны опэры. Па сьмерці кампазытара ў 1833 г. музыку для апошняй сцэны дапісаў Карл Фрыдрых Рунгенгаген, які быў рэктарам Бэрлінскай сьпеўнай акадэміі. 25 кастрычніка 1835 году ў Бэрліне адбылася прэм’ера опэры «Фаўст»[5].
Да 1888 году, за паўстагодзьдзя, адбылося 25 пастановак опэры ў 4-х краінах Эўропы: Нямеччыне, Польшчы, Чэхіі і Ангельшчыне[3].
Беларусь
[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]У 1995 годзе творчы калектыў «Беларуская Капэла» ў складзе Вялікага тэатру опэры Беларусі папоўніў сваю бібліятэку фотакопіямі клявіра і партытуры опэры «Фаўста» Антона Радзівіла бэрлінскага выданьня 1835 году. У 1996–1997 гадах зрабілі гуказапіс музыкі опэры для Беларускага радыё[6]. У 1998 годзе Інстытут імя Гётэ ў Менску і Міністэрства культуры Рэспублікі Беларусь падпісалі пагадненьне пра пастаноўку опэры «Фаўст» у беларускім перакладзе лібрэта Васіля Сёмухі на падмостках Вялікага тэатру опэры Беларусі. З прапановай зьвярнулася кіраўніца Інстытуту імя Гётэ ў Менску баранэса Карына фон Урангель[7]. 20 ліпеня 1999 году адбылася прэм’ера опэры Антонія Радзівіла «Фаўст» па-беларуску ў Вялікім тэатры опэры Беларусі[8]. Пастаноўку ажыцьцявіў Віктар Скорабагатаў, які сыграў у опэры Мэфістофэля і атрымаў за пастаноўку Спэцыяльную прэмію прэзыдэнта Беларусі для дзеячоў культуры і мастацтва[9].
Крыніцы
[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]- ^ Вольга Чайкоўская. Спыніць Фаўста // Жырандоля. — 23 чэрвеня 2012. — № 21 (150). — С. 6.
- ^ а б Тацяна Супранкова. Роля міжкультурнага дыялёгу ў стварэньні музычнага «Фаўста» Ё. В. Гетэ і А. Г. Радзівіла // Духоўнасьць. Адукацыя. Навука : талерантнасьць і маральнасьць у структуры духоўнага жыцьця грамадзтва = Духовность. Образование. Наука : толерантность и нравственность в структуре духовной жизни общества / рэд. Аляксандар Лойка. — Менск: БНТУ, 2017. — С. 78-82. — 396 с. — ISBN 978-985-583-031-4
- ^ а б Тацяна Супранкова. Лібрэта Ё. В. Гётэ «Фаўст» у міжкультурнай камунікацыі / рэд. Р.М. Сітняк // Сучасныя лінгвістычныя парадыгмы (Сучасні лінгвістичні парадигми, м. Бахмут) : матэрыялы канфэрэнцыі. — Славянск: Б.І. Маторын, 2017. — В. 4. — С. 133-136.
- ^ Ніна Шчарбачэвіч. Мацней, чым «Фауст» Гётэ // Ігуменскі тракт. — 22 красавіка 2015. — № 15 (116). — С. 7.
- ^ Каляндар падзей: 25 кастрычніка // Нацыянальны гісторыка-культурны музэй-запаведнік «Нясьвіж», 2017 г. Праверана 24 сакавіка 2018 г.
- ^ Радзівіл А.Г. Фаўст: опэра ў трох дзеях / рэд. Г.Каржанеўскай, лібрэта Ё.В.Гётэ, пераклад з ням. В.Сёмухі, гал. рэд. сэрыі В.Скорабагатаў (2006) // Навукова-вытворчая кампанія «Тэхналёгія», 2017 г. Праверана 26 сакавіка 2018 г.
- ^ Tut.by. Дасьледчыку гісторыі беларускай музыкі, артысту Віктару Скорабагатаву - 60 год // 21.by, 17 лістапада 2011 г. Праверана 26 сакавіка 2018 г.
- ^ Радзівіл А.Г. Фаўст: опэра ў трох дзеях / рэд. Г.Каржанеўскай, лібрэта Ё.В.Гётэ, пераклад з ням. В.Сёмухі, гал. рэд. сэрыі В.Скорабагатаў (1999) // Навукова-вытворчая кампанія «Тэхналёгія», 2017 г. Праверана 26 сакавіка 2018 г.
- ^ Віктар Скорабагатаў // Беларуская дзяржаўная акадэмія мастацтваў, 2017 г. Праверана 26 сакавіка 2018 г.
Літаратура
[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]- Антоні Генрык Радзівіл. Фаўст : опэра на лібрэта Ё.В. Гётэ / уклад. Віктар Скорабагатаў, пер. Васіль Сёмуха, рэд. Вячаслаў Вайткевіч. — Менск: Тэхналёгія, 1999. — 70 с. — 500 ас. — ISBN 985-6234-67-0
- Антон Генрык Радзівіл. Фаўст : опэра ў трох дзеях / рэд. Ганна Каржанеўская, лібрэта Ё.В. Гётэ, перакл. Васіль Сёмуха, гал.рэд. Віктар Скорабагатаў. — Менск: Тэхналёгія, 2006. — 403 с. — (Музыка старажытных сядзібаў).
Вонкавыя спасылкі
[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]- Выдавецкая дзейнасьць «Беларускай Капэлы» // Нацыянальны акадэмічны Вялікі тэатар опэры і балету Беларусі, 2017 г. Праверана 26 сакавіка 2018 г.