Людвісарская вуліца (Вільня)

	Людвісарская; лац. Ludvisarskaja
	вуліца
	Вільня
Агульная інфармацыя
Гістарычны раён	Старое Места
Былыя назвы	Баніфрацкі завулак, Палацавы завулак, Праабражэнская вуліца
Даўжыня	350 м
Паштовыя індэксы	LT-01120
На мапе
	Google
	Вуліца Людвісарская ў Вікісховішчы

Людвіса́рская ву́ліца^[1] (лет. Liejyklos gatvė) — вуліца ў цэнтральнай частцы Вільні, у Старым Месьце. Зьвязвае вуліцу Віленскую з Унівэрсытэцкай і гістарычным Палацавым пляцам (цяпер пляц Даўкантаса). Працягваецца вуліцай Скопа.

Архітэктурная дамінанта вуліцы — палац Радзівілаў і комплекс кляштару баніфратаў з касьцёл Сьвятога Крыжа, помнікі архітэктуры XVII—XVIII стагодзьдзяў.

Гісторыя

Вялікае Княства Літоўскае

Назва вуліцы ўтварылася ад людвісарні, якая знаходзілася тут з канца XVIII ст.

Пад уладай Расейскай імпэрыі

У XIX ст. з мэтай маскалізацыі колішняга Вялікага Княства Літоўскага ўлады Расейскай імпэрыі перайменавалі вуліцу ў Праабражэнскую (рас. Преображенская улица). Па адыходзе расейскіх войскаў зь Вільні ў 1915 годзе вуліцы вярнулі традыцыйную гістарычную назву.

Найноўшы час

У 1939 годзе афіцыйную назву вуліцы перайначылі на летувіскі манер.

Агульныя зьвесткі

Даўжыня вуліцы каля 350 м. Мае брукаваную праезную частку. Нумарацыя дамоў пачынаецца ад скрыжаваньня зь Віленскай вуліцай. З правага паўднёва-ўсходняга боку вуліцы дамы зь няцотнымі нумарамі, зь левага паўночна-заходняга боку — цотная нумарацыя.

Перасякаецца вуліцай Татарскай. З правага боку адыходзіць вуліца Сьвятога Ігната, зь левага — гістарычны Баніфрацкі завулак (цяпер вуліца Лаўрына Гуцэвіча). Усярэдзіне вуліцы перад касьцёлам месьціцца сквэр імя Лаўрына Гуцэвіча, далей — Прэзыдэнцкі сквэр.

Будынкі

Няцотны бок

№ 1 (54°40′57.75″ пн. ш. 25°16′47.08″ у. д. / 54.6827083° пн. ш. 25.2797444° у. д. / 54.6827083; 25.2797444) — былы дом беларускіх хрысьціянскіх дэмакратаў, у якім да 1930 году разьмяшчалася Беларуская друкарня імя Францішка Скарыны (пазьней пераехала ў дом № 6 на Завальнай вуліцы^[2]). У гэтым доме пэўны час жыў адзін зь лідэраў БХД Ян Пазьняк, дзед Зянона Пазьняка^[3].
№ 11 (таксама Татарская вуліца, 23) — дом, у якім месьціцца гатэль «Artis Centrum»

Цотны бок

№ 2 (таксама Гарбарская вуліца, 3 і Віленская вуліца, 22) — палац Радзівілаў, збудаваны ў XVII ст. ваяводам віленскім Янушам Радзівілам паводле праекту архітэктара Яна Ульрыха. У XIX ст. Радзівілы перадалі палац Віленскаму філянтрапічнаму таварыству, якое валодала ім да 1940 году. З прычыны войнаў і пажараў на пачатак XX ст. будынак быў практычна разбураным. Па Першай сусьветнай вайне ацалела толькі паўночнае крыло палаца. У 1967 годзе пачалася рэканструкцыя палаца, якая не завяршылася да нашага часу. З 1990 году ў будынку месьціцца філія Летувіскага мастацкага музэю^[4].

Галерэя

Людвісарская вуліца ў мастацтве
Н. Цуі, 1812 г.
Невядомы мастак, 1812 г.
М. Янушэвіч, 1854 г.

Невядомы мастак, 1863 г.
Н. Орда, 1875 г.
Невядомы мастак, 1911 г.

Крыніцы

^ Наша Ніва. № 1, 1994. С. 7.
^ Беларускія старонкі Вільні = Vilniaus gudų puslapiai. — Вільня, 2012. С. 70.
^ Беларускія старонкі Вільні = Vilniaus gudų puslapiai. — Вільня, 2012. С. 50.
^ Лашкевіч К. «Страчаная сталіца». 10 палацаў Вільні, якія варта пабачыць беларусу, TUT.BY, 29 сакавіка 2011 г.

Літаратура

Беларускія старонкі Вільні = Vilniaus gudų puslapiai / К. Атаманчык і інш. — Вільня, 2012. — 145 с.
Луцкевіч Л. Вандроўкі па Вільні. — Вільня: Рунь, 1998.— 160 с.: іл. ISBN 9986-9228-2-8.

[1] Наша Ніва. № 1, 1994. С. 7.

[2] Беларускія старонкі Вільні = Vilniaus gudų puslapiai. — Вільня, 2012. С. 70.

[3] Беларускія старонкі Вільні = Vilniaus gudų puslapiai. — Вільня, 2012. С. 50.

[4] Лашкевіч К. «Страчаная сталіца». 10 палацаў Вільні, якія варта пабачыць беларусу, TUT.BY, 29 сакавіка 2011 г.

[1]

[2]

[3]

[4]