Бардо
| Бардо | |||||
| франц. Bordeaux | |||||
| |||||
| |||||
| Дата заснаваньня: | V стагодзьдзе да н. э. | ||||
| Краіна: | Францыя | ||||
| Рэгіён: | Нувэль-Акітэн | ||||
| Дэпартамэнт: | Жыронда | ||||
| Мэр: | П’ер Юрмік[d] | ||||
| Плошча: | 49,36 км² | ||||
| Вышыня: | 1—42 м н. у. м. | ||||
| Насельніцтва (2021) | |||||
| колькасьць: | 261 804 чал. | ||||
| шчыльнасьць: | 5303,97 чал./км² | ||||
| Часавы пас: | UTC+1 | ||||
| летні час: | UTC+2 | ||||
| Паштовыя індэксы: | 33000—33300, 33800 | ||||
| Геаграфічныя каардынаты: | 44°50′16″ пн. ш. 0°34′46″ з. д. / 44.83778° пн. ш. 0.57944° з. д.Каардынаты: 44°50′16″ пн. ш. 0°34′46″ з. д. / 44.83778° пн. ш. 0.57944° з. д. | ||||
Бардо на мапе Францыі   Бардо | |||||
 Галерэя здымкаў у Вікісховішчы
| |||||
| http://www.bordeaux.fr | |||||
.svg)
.svg)
Бардо́ (па-француску: Bordeaux, па-аксытанску: Bordèu) — партовы горад, разьмешчаны на рацэ Гарона ў паўночна-заходняй Францыі. Насельніцтва складае 261 804 чалавекі (2021 год), а агульная колькасьць разам з прыгарадамі складае 1 158 431 чалавек і зьяўляецца сёмай паводле велічыні гарадзкой аглямэрацыяй у Францыі. Бардо зьяўляецца адміністрацыйным цэнтрам рэгіёну Нувэль-Акітэн (да 1 студзеня 2016 — рэгіёну Аквітанія) і прэфэктурай дэпартамэнту Жыронда.
Бардо лічыцца сусьветнай сталіцай вытворчасьці вінаў. Тут знаходзіцца штаб-кватэра найбуйнейшага ў сьвеце вытворцы віна «Vinexpo»[1]. Штогадовы бюджэт віннай індустрыі Бардо складае каля 14,5 млрд эўра[2]. Сусьветна вядомая марка віна «Бардо» вырабляецца ў навакольлі гораду з XVIII стагодзьдзя. Гістарычная частка гораду знаходзіцца ў Сьпісе сусьветнай гістарычнай спадчыны ЮНЭСКО як «выбітны гарадзкі архітэктурны ансамбль» XVIII стагодзьдзя[3].
Гісторыя
[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]Прыкладна паміж 30 000 і 20 000 гадоў таму, тэрыторыя сучаснага Бардо была заселеная нэандэртальцамі стаянкі якіх былі знойдзеныя ў вядомай пячоры Pair-non-Pair каля Бур сюр Жырандэ, на поўнач ад Бардо.
Каля 300 году да н. э. у навакольлі было заснаванае кельцкае паселішча Burdigala. Паселішча было заваяванае рымлянамі ў 60 годзе да н. э. і стала цэнтрам гандлю волавам і сьвінцом. Празь некаторы час горад стаў сталіцай рымскай правінцыі Аквітанія, і найбольшы росквіт быў дасягнуты ў ІІІ стагодзьдзі. У 276 годзе Бардо быў разрабаваны вандаламі. У 409 годзе горад зноў быў узяты вандаламі, у 414 вэстготамі, а ў 498 годзе франкамі. У выніку гэтых спусташэньняў пачаўся паступовы заняпад гораду.
У канцы VI стагодзьдзя, Бардо зноў пачаў хутка разьвівацца і стаў адміністрацыйным цэнтрам навакольных земляў і цэнтрам архідыяцэзіі ў складзе Францкага каралеўства. У канцы VII стагодзьдзя зноў пачаўся заняпад Бардо. У 732 годзе горад быў разрабаваны войскам Абд эр-Рахмана, пасьля таго як ён перамог войска герцага Эда Аквітанскага.
Пад уладай Каралінгаў, Бардо стаў важным вайсковым цэнтрам, які быў прызначаны для абароны вусьця ракі Гароні ад нападаў вікінгаў. У канцы Х стагодзьдзя Бардо быў атрыманы ў спадчыну герцагамі Гасконскімі.
З ХІІ да XV стагодзьдзя, Бардо аднавіў свой уплыў, дзякуючы шлюбу герцагіні Элеаноры Аквітанскай і Генры Плянтагенэта, які празь месяц пасьля вясельля стаў каралём Ангельшчыны — Генры ІІ. У гэты пэрыяд горад квітнеў, дзякуючы гандлю віном. З 1362 да 1372 году, Бардо стаў сталіцай незалежнай дзяржавы абвешчанай Эдуардам Чорным Прынцам, але пасьля таго, як ён быў забіты ў бітве каля Кастыльёну (1453 г.) гэтая дзяржава была далучаная да Францыі. Асноўнай крыніцай разьвіцьця гораду ў гэты час быў гандаль віном з Ангельшчынай[4].
У 1462 годзе Бардо атрымаў права зьбіраць парлямэнт, але важнасьць гораду значна ўзрасла ў XVI стагодзьдзі, калі ён стаў цэнтрам гандлю цукрам і рабамі з Вэст Індыі. Жыхары Бардо прымалі ўдзел у антыўрадавых паўстаньнях, якія былі падаўлены францускім войскам толькі ў 1653 годзе, калі армія Люі XIV заняла горад.
ХVIII стагодзьдзе стала залатым пэрыядам у гісторыі Бардо. Насельніцтва гораду значна павялічылася, было пабудавана шмат прыстаняў. Віктор Юго лічыў горад вельмі прыгожым і аднойчы сказаў: «вазьміце Вэрсаль, дадайце Антвэрпэн і вы атрымаеце Бардо». Варон Хаўсман, які доўгі час быў прэфэктам гораду ў гэты час, зьдзейсьніў вялікую перабудову Бардо.
Францускі ўрад пераехаў у Бардо пад час Другой сусьветнай вайны, калі ўзьнікла пагроза захопу Парыжу нямецкімі войскамі. Але празь некаторы час сталіцай Францыі стаў горад Вішы.
З 1940 да 1943 году ў Бардо знаходзілася база італьянскіх падводных лодак. Адсюль італянскі каралеўскі флёт удзельнічаў у «бітве за Атлянтыку». У гэты ж час тут базавалася 12 нямецкая флятылія падводных лодак.
Геаграфія
[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]Бардо знаходзіцца блізка каля ўзьбярэжжа Атлянтычнага акіяну, у паўднёва-заходняй Францыі, на поўначы Аквітаніі. Праз горад цячэ рака Гаронь, якая дзеліць яго на дзьве часткі: правабярэжную (усходнюю) і левабярэжную (заходнюю). Гістарычна склалася, што левабярэжная частка больш разьвітая. У Бардо, па рацэ Гаронь могуць плаваць нават акіянскія лайнэры. Левабярэжная частка Бардо разьмяшчаецца на забалочаных нізінах.
Клімат
[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]Бардо знаходзіцца ў зоне акіянічнага клімату са значным уплывам міжземнаморскага. Зіма ў горадзе ня вельмі халодныя, дзякуючы заходнім вятрам, якія прыносяць цяпло з боку Атлянтычнага акіяну. Лета цёплае і працяглае, дзякуючы паветраным масам зь Біскайскай затокі. Сярэдняя тэмпэратура ўзімку складае каля 6,5 °C, але часта зімы яшчэ больш цёплыя[5]. Летняя сярэдняя тэмпэратура складае каля 19,5 °C, але за апошнія 10 гадоў значна ўзрасла. Напрыклад летам 2003 году быў дасягнуты рэкорд сярэдняй летняй тэмпэратуры (+23,3 °C)[6].
Крыніцы
[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]- ^ Хатняя старонка карпарацыі «Vinexpo»
- ^ http://www.ventoris.fr/portage_salarial_bordeaux.php(недаступная спасылка)
- ^ [1] //турыстычны партал Бардо
- ^ Гісторыя вінаробства ў Бардо
- ^ BBC Weather Centre
- ^ GHCN climate, GISS world climate averages, 1971—2000