Альфрэд Вялікі

	Альфрэд Вялікі; Ælfrǣd
	Помнік Альфрэда Вялікага ў Ўінчэстэры
Кароль Ангельшчыны
	28 красавіка 871 — 26 кастрычніка 899
Наступнік	Эдўард Старэйшы
Асабістыя зьвесткі
Нарадзіўся	849, Ўонтэдж, Оксфардшыр, Ангельшчына
Памёр	26 кастрычніка 899, Ўінчэстэр, Ангельшчына
Дынастыя	Ўэсэкская дынастыя
Жонка	Элхсўіт
Бацька	Этэльўульф
Маці	Асбурга

Альфрэд Вялікі (па-стараангельску: Ælfrēd, Ælfrǣd; 849 — 26 кастрычніка 899) — кароль Ўэсэксу, які ўладарыў у 871—899 гадох^[5]. У афіцыйных дакумэнтах выкарыстоўваў тытул: кароль Ангельшчыны. Знакаміты абаронай англа-саксонскіх каралестваў на поўдні Ангельшчыны ад вікінскай навалы, за што атрымаў мянушку «Вялікі». Адзіны ангельскі кароль з такой мянушкай. Дэталёва жыцьцё караля было апісана ўэйскім эпіскапам Асэрам. Рэфармаваў судзебную сыстэму й вайсковую структуру.

Альфрэд пасьпяхова адбіваў напды датчанаў, якія захапілі паўночна-ўсходнюю частку Ангельшчыны. Пры ім аднаўляліся гарады, сярод іх быў Лёндан. Спрыяў разьвіцьцю гандлю, рамёстваў і адукацыі, выдаў першы зборнік законаў — «Праўда караля Альфрэда», у якую ўвайшлі як усе старыя англасаксонскія законы гэтак і новыя каралеўскія ўказы.

Альфрэд зьяўляецца каталічным і праваслаўныі сьвятыі, але таксама й шануецца як герой хрысьціянскай царквы ў англіканскай камуне. Дзень сьвятога Альфрэда адзначаецца 26 кастрычніка.

Біяграфія

Дзяцінства

Альфрэд нарадзіўся ў каралеўскім маёнтку Ванатынг (сучачны Ўонтэйдж) у Бэркшыры. Ён быў малодшым сынам Этельўульфа й Асбургі, братам Этэльбальда, Этельбэрта й Этэльрэда I. У дзяцінстве ён адрозьніваўся кволым здароўем, але ў яго быў моцны дух і неўтаймоўны характар. З самых малых гадоў ён гартаваў свой арганізм вайсковымі практыкаваньнямі й паляваньнем. Альфрэд стараўся ні ў чым не адставаць ад сваіх старэйшых братоў і дарослых воінаў і дабіўся ў гэтым посьпеху. Ужо ў юнацкім узросьце ён заўсёды змагаўся ў першых шэрагах, і да моманту атрыманьня кароны гэта быў ужо моцны й мужны воін, які карыстаўся аўтарытэтам у войску.

Першыя гады панаваньня

Альфрэд стаў каралём Ўэсэксу пасьля сьмерці свайго старэйшага брата Этэльрэда I. Ён быў самым вучоным чалавекам паміж усімі сваімі суайчыньнікамі, бо ў 853 годзе, зьяўляючыся яшчэ дзіцем, ён па загадзе бацькі зьдзейсьніў паездку ў Рым, дзе папа рымскі Леў IV памазаў яго як будучага караля Ўэсэксу. Дзякуючы прыдворнаму выхаваньню Альфрэд ведаў мовы й працы старажытных пісьменьнікаў.

Аднак усё гэта ў пачатку панаваньня саслужылі яму дрэнную службу: калі раней ён заваяваў народны давер сваёй адвагай, то, зрабіўшыся каралём, Альфрэд неўзабаве страціў папулярнасьць. Ён мала паважаў веды й вопыт Ўітэнагемота, бо жадаў неабмежаванай улады, пра якую ён гэтак часта чытаў у рымскіх пісьменьнікаў; ён жадаў правесьці пераўтварэньні й прыдумляў новаўвядзеньні, няясныя й падазроныя для народа. Ён быў вельмі строгі, і ў гэтым саксы бачылі замах на іхныя старажытныя правы й свабоду. Пых караля, па сьведчаньні сучасьнікаў, быў такім вялікім, што ён не ганараваў просьбітаў прыёму й выслухваньня іхных скаргаў, а лічыў іх за нішто.

Папярэднік няма	Кароль Ангельшчыны 871—899	Наступнік Эдўард Старэйшы

Крыніцы

^ ^а ^б Альфредъ Великій (рас.) // Энциклопедический лексикон — СПб: 1835. — Т. 2. — С. 55—56.
^ ^а ^б Alfred — 2009.
^ ^а ^б Library of the World's Best Literature / пад рэд. Ч. Д. Ўорнэр — 1897.
^ ^а ^б Blair P. H. An Introduction to Anglo-Saxon England 2nd ed. — 2 — 1977. — С. 80.
^ World-history.ru

Вонкавыя спасылкі

Альфрэд Вялікі — сховішча мультымэдыйных матэрыялаў

Documentary — The Making of England: King Alfred (анг.)
An Illustrated Biography of Alfred the Great (анг.)

[_49bf41c03ed3ac2e-1] а ^б Альфредъ Великій (рас.) // Энциклопедический лексикон — СПб: 1835. — Т. 2. — С. 55—56.

[_82766ba0afbb79b2-2] а ^б Alfred — 2009.

[_122178a0622d1655-3] а ^б Library of the World's Best Literature / пад рэд. Ч. Д. Ўорнэр — 1897.

[_23c837e16974b8c8-4] а ^б Blair P. H. An Introduction to Anglo-Saxon England 2nd ed. — 2 — 1977. — С. 80.

[5] World-history.ru

[5]