Юры Бутрым
 Герб «Тапор» | |
| Асабістыя зьвесткі | |
|---|---|
| Памёр | па 1435 |
| Род | Бутрымы[d] |
| Бацькі | Ян Бутрым |
| Дзеці | Трэць (?) |
Юры Бутрым (? — па 1435) — дзяржаўны дзяяч Вялікага Княства Літоўскага, маршалак гаспадарскі (1428—1429), ваявода смаленскі (1435).
Вотчынныя ўладаньні знаходзіліся ў Жырмунах Лідзкага павету.
Імя
[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]Бодэрым (Bauderrim[1][2][3]) і Рэмбод, Рымбот або Рымбота (Rembod, Rimbotus[4], Rimboto[5]) — імёны германскага паходжаньня[6][7]. Іменная аснова -бут- (-бот-) (імёны ліцьвінаў Бутвід, Бутрык, Вільбут; германскія імёны Botvid, Butariks, Willebut) паходзіць ад усходнегерманскага but- з значэньнем 'корань, камель' (гепідзкае butilo 'камель')[8] або ад асновы -буд- (-бод-)[9] (у старажытных тэкстах bod праз доўгае о пісалася як baud[10]), а аснова -рым- (імёны ліцьвінаў Рымель, Рыман, Рымунд; германскія імёны Riemel, Rimann, Rimund) — ад гоцкага rimis 'спакой, стрыманасьць, непарухлівасьць'[11]. Такім парадкам, імя Бутрым азначае «непарушны корань»[12] (тое ж, што і Рымбут).
Паходжаньне імя Бутрым ад складаньня германскіх імёнаў Bodo і Rimo сьцьвердзіў францускі лінгвіст-германіст Раймонд Шмітляйн, які на падставе шматгадовых дасьледаваньняў прыйшоў да высноваў пра германскае паходжаньне літоўскіх уласных імёнаў[13].
Варыянты імя ў гістарычных крыніцах: Iurga de Zermoni (2 красавіка 1428 году)[14]; Jorge Butrym (1432 год)[15]; Georgius Butrym (22 сакавіка 1433 году)[16].
Біяграфія
[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]Зь літоўскага баярскага роду, сын Яна Бутрыма гербу «Тапор», намесьніка смаленскага. Магчыма, быў у сваяцтве з Валімонтавічамі.
Паводле Яна Длугаша, у маладосьці доўгі час жыў за мяжой і вылучаўся сваёй адукаванасьцю. Упершыню ўпамінаецца ў дакумэнце вялікага князя Вітаўта 1428 году. У 1428—1429 гадох быў маршалкам гаспадарскім, у 1435 годзе — ваяводам смаленскім (у лягеры Сьвідрыгайлы). Магчыма, тоесны старосьце слонімскаму і зьдзітаўскаму ў 1440—1447 гадох Бутрыму.
У 1431 годзе езьдзіў з пасольствам да вялікага магістра (паўторна ў 1432 годзе). У 1432 годзе прэзэнтаваў Літву на перамовах Польшчы і Тэўтонскага ордэну. Таго ж году неўзабаве па ашмянскім перавароце Жыгімонт Кейстутавіч даслаў яго на перамовы зь вялікім магістрам. У канцы 1433 году перайшоў на боку Сьвідрыгайлы (16 чэрвеня 1433 году быў сярод яго паплечнікаў, якія даслалі ліст на Базэльскі сабор). У канцы 1435 году зноў быў у лягеры Жыгімонта[17].
Няма зьвестак пра імя і паходжаньне жонкі. Магчыма, меў сына Трэця.
Крыніцы
[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]- ^ Reichert H. Lexikon der altgermanischen Namen. I. — Wien, 1987. S. 128.
- ^ Khallieva Boiché O. Imja et Name, Aux sources de l’anthropnymie germanique, anglo-saxonne et slave. — Presses de l’université Paris-Sorbonne, 2015. P. 375.
- ^ Köbler G. Germanisches Wörterbuch. 5. Auflage, 2014.
- ^ Cartulaire du Prieuré de Saint-Gilles de l’Hôpital de Saint-Jean de Jérusalem (1129—1210). — Paris, 1997. P. 5.
- ^ Profous A. Místní jména v Čechách, jejich vznik, původní význam a změny. Díl. V. — Praha, 1960. S. 263.
- ^ Schlaug W. Die altsächsischen Personennamen vor dem Jahre 1000. — Lund, 1962. S. 144.
- ^ Huth V. Die Düsseldorfer Sakramentarhandschrift D 1 als Memorialzeugnis. Mit einer Wiedergabe der Namen und Namengruppen (Taf. XIV—XXXII) // Frühmittelalterlichen Studien. Bd. 20. — Berlin; New York, 1986. S. 296.
- ^ Дайліда А. Пачаткі Вялікага княства Літоўскага: ад стварэння да Крэўскай уніі / Рэц. С. Тарасаў. — Менск, 2019. С. 16.
- ^ Słownik etymologiczno-motywacyjny staropolskich nazw osobowych. T. 5: Nazwy osobowe pochodzenia niemieckiego. — Kraków, 1997. S. 21.
- ^ Morlet M.-T. Les noms de personne sur le territoire de l’ancienne Gaule du VIe au XIIe siècle. T. I: Les noms issus du germanique continental et les créations gallo-germaniques. — Paris, 1971. P. 59.
- ^ Дайліда А. Пачаткі Вялікага княства Літоўскага: ад стварэння да Крэўскай уніі / Рэц. С. Тарасаў. — Менск, 2019. С. 18.
- ^ Дайліда А. Пачаткі Вялікага княства Літоўскага: ад стварэння да Крэўскай уніі / Рэц. С. Тарасаў. — Менск, 2019. С. 20.
- ^ Schmittlein R. Les noms d’eau de la Lituanie (suite) // Revue internationale d’onomastique. Nr. 1, 1964. P. 19.
- ^ Акты Литовско-Русского государства. Вып. 1. ― М., 1899. С. 8.
- ^ Codex diplomaticus Lithuaniae, 1253—1433. — Vratislaviae, 1845. P. 371.
- ^ Послание князей и бояр Руси Базельскому собору в поддержку князя Свидригайла (1433), Fontes historiae Magni Ducatus Lithuaniae
- ^ Пятраўскас Р. Літоўская знаць у канцы XIV—XV ст.. — 2-е выд. — Смаленск, 2014. С. 221.
Літаратура
[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]- Дайліда А. Пачаткі Вялікага княства Літоўскага: ад стварэння да Крэўскай уніі / Рэц. С. Тарасаў. Аўтарскае выданне. — Менск, 2019. — 459 с. — (сьціслая вэрсія кнігі: Вытокі Вялікае Літвы. — Менск, 2021. — 89 с.)
- Пятраўскас Р. Літоўская знаць у канцы XIV—XV ст.: Склад — структура — улада / пераклад А. Мікус. — 2-е выд. — Смаленск: Інбелкульт, 2014. — 386 с. — ISBN 978-5-00076-015-4