Ёган Готфрыд Гэрдэр: розьніца паміж вэрсіямі
д робат дадаў: fa:یوهان گاتفرید هردر |
д Bot: Migrating 50 interwiki links, now provided by Wikidata on d:q155547 (translate me) |
||
Радок 53: | Радок 53: | ||
[[Катэгорыя:Нямецкія філёзафы|Гердэр, Ёган Готфрыд]] |
[[Катэгорыя:Нямецкія філёзафы|Гердэр, Ёган Готфрыд]] |
||
[[Катэгорыя:Літаратура ваймарскага клясыцызму]] |
[[Катэгорыя:Літаратура ваймарскага клясыцызму]] |
||
[[af:Johann Gottfried von Herder]] |
|||
[[az:Johann Qottfrid Herder]] |
|||
[[bn:ইয়োহান গটফ্রিট হের্ডার]] |
|||
[[be:Іаган Готфрыд Гердэр]] |
|||
[[bg:Йохан Готфрид фон Хердер]] |
|||
[[bs:Johann Gottfried Herder]] |
|||
[[ca:Johann Gottfried Herder]] |
|||
[[cs:Johann Gottfried Herder]] |
|||
[[da:Johann Gottfried von Herder]] |
|||
[[de:Johann Gottfried Herder]] |
|||
[[et:Johann Gottfried von Herder]] |
|||
[[en:Johann Gottfried Herder]] |
|||
[[es:Johann Gottfried Herder]] |
|||
[[eo:Johann Gottfried Herder]] |
|||
[[eu:Johann Gottfried Herder]] |
|||
[[fa:یوهان گاتفرید هردر]] |
|||
[[fr:Johann Gottfried von Herder]] |
|||
[[ko:요한 고트프리트 헤르더]] |
|||
[[hr:Johann Gottfried Herder]] |
|||
[[id:Johann Gottfried Herder]] |
|||
[[it:Johann Gottfried Herder]] |
|||
[[he:יוהאן גוטפריד הרדר]] |
|||
[[ka:იოჰან გოტფრიდ ჰერდერი]] |
|||
[[ky:Готфрид, Гердер Иоганн]] |
|||
[[la:Ioannes Gottfriedus Herder]] |
|||
[[lv:Johans Gotfrīds Herders]] |
|||
[[lt:Johann Gottfried Herder]] |
|||
[[li:Johann Gottfried Herder]] |
|||
[[hu:Johann Gottfried Herder]] |
|||
[[xmf:იოჰან გოტფრიდ ჰერდერი]] |
|||
[[arz:يوهان جوتفريد هيردر]] |
|||
[[nl:Johann Gottfried von Herder]] |
|||
[[ja:ヨハン・ゴットフリート・ヘルダー]] |
|||
[[no:Johann Gottfried von Herder]] |
|||
[[nn:Johann Gottfried Herder]] |
|||
[[oc:Johann Gottfried von Herder]] |
|||
[[pl:Johann Gottfried Herder]] |
|||
[[pnt:Γιόχαν Γκότφριντ Χέρντερ]] |
|||
[[pt:Johann Gottfried von Herder]] |
|||
[[ro:Johann Gottfried von Herder]] |
|||
[[ru:Гердер, Иоганн Готфрид]] |
|||
[[sq:Johan Gotfrid Herder]] |
|||
[[sk:Johann Gottfried von Herder]] |
|||
[[sl:Johann Gottfried Herder]] |
|||
[[sr:Јохан Готфрид фон Хердер]] |
|||
[[fi:Johann Gottfried von Herder]] |
|||
[[sv:Johann Gottfried Herder]] |
|||
[[tr:Johann Gottfried Herder]] |
|||
[[uk:Йоганн Готфрид Гердер]] |
|||
[[zh:约翰·哥特弗雷德·赫尔德]] |
Вэрсія ад 17:08, 8 сакавіка 2013
Ёган Готфрыд Гэрдэр | |
па-нямецку: Johann Gottfried Herder | |
Дата нараджэньня | 25 жніўня 1744 |
---|---|
Месца нараджэньня | Марунгэн, Каралеўства Прусія |
Дата сьмерці | 18 сьнежня 1803 |
Месца сьмерці | Ваймар, Сьвяшчэнная Рымская імпэрыя |
Школа/традыцыя | Рамантычны нацыяналізм |
Пэрыяд | эпоха Асьветніцтва |
Кірунак | нямецкая філязофія |
Значныя ідэі | Плястыка[d], Stimmen der Völker in Liedern[d] і Трактат пра паходжаньне моваў[d] |
Аказалі ўплыў | Ёган Георг Гаман, Імануіл Кант |
Наступнікі | Людавіт Штур, Г. В. Ф. Гэгель, Ёган Вольфганг фон Гётэ |
Ёган Готфрыд Гэрдэр (па-нямецку: Johann Gottfried von Herder) (25 жніўня 1744 — 18 сьнежня 1803) — нямецкі паэт, літаратурны крытык, багаслоў, філёзаф. Ён быў эстэтыкам і гісторыкам культуры.
Біяграфія
Нарадзіўся ў Марунгэне, невялікім мястэчку ва Ўсходняй Прусіі, у сям’і школьнага настаўніка. Па заканчэньні школы, знаёмы расейскі вайсковы хірург пераканаў яго заняцца мэдыцынай і адвёз у Кёнігсбэрг. Але Гэрдэр прыняў іншае рашэньне і ў 1762 паступіў на багаслоўскі факультэт Кёнігсбэрскага ўнівэрсытэту. Там ён слухаў лекцыі магістра філязофіі Імануіла Канта. Кант меў вялікі ўплыў на Гэрдэра, аднак іхнія погляды на філязофію і культуру не супадалі.
Пасьля Кёнігсбэргу Гэрдэр пераязджае ў Рыгу, спалучаючы дзейнасьць сьвятара з пэдагагічнай працай і літаратурнымі заняткамі. Празь пяць гадоў ён пераязджае ў Парыж, дзе знаёміцца з ідэямі Шарля дэ Мантэск'ё, Жана Д'Алямбэра і Дэні Дыдро. У 1770-я гады ён вяртаецца ў Нямеччыну, стварае трактат «Пра паходжаньне мовы», атрымоўвае прэмію ў Бэрлінскай Акадэміі навук.
З 1784 па 1791 Гэрдэр выдае сваю асноўную працу па культуралёгіі — «Ідэі да філязофіі гісторыі чалавецтва».
Гэрдэр памёр у 1803 у Ваймары.
Ідэі
Яго асноўная праца называецца «Ідэі да філязофіі гісторыі чалавецтва». У ёй Гэрдэр ставіць пытаньне: што такое культура, у чым яе сэнс і ці спрыяе яна шчасьцю чалавецтва. Як асьветнік ён лічыць галоўнай асаблівасьцю чалавека яго разумнасьць, якая адрозьнівае людзей ад жывёльнага сьвету. Розум — не прынароджаная якасьць, але ён разьвіваецца ў працэсе жыцьцядзейнасьці; разумнасьць дасягаецца. Разьвіцьцё розуму адбываецца ў грамадзтве, а сувязі чалавека зь іншымі людзьмі забясьпечвае слова, якое ён лічыў найважнейшай асновай культуры.
Увогуле, ён выдзяляе тры фундамэнты культуры: розум, грамадзтва і мову. Да гэтага дадаюцца мастацтва, рамёствы, сям’я, дзяржава, рэлігія. Гэрдэр разумеў культуру вельмі шырока. Ён падкрэсьлівае значэньне нацыянальных культураў і мовы як паказальніка нацыянальнай спэцыфікі культуры.
Сэнс культуры ён бачыць у тым, што яна «мусіць спрыяць разьвіцьцю рэлігіі і гуманнасьці».
Гэрдэр адным зь першых назваў чалавека царом прыроды. У разуменьні культуры ён надаваў вялікае значэньне духоўным фактарам, прыцягваў увагу да неабходнасьці вывучэньня нацыянальных культураў.
Вонкавыя спасылкі
Ёган Готфрыд Гэрдэр — сховішча мультымэдыйных матэрыялаў