Касьцёл Сьвятога Міхала Арханёла (Гнезна)

Зьвесткі зь Вікіпэдыі — вольнай энцыкляпэдыі
Перайсьці да навігацыі Перайсьці да пошуку
Помнік сакральнай архітэктуры
Касьцёл Сьвятога Міхала Арханёла
Касьцёл Сьвятога Міхала Арханёла
Касьцёл Сьвятога Міхала Арханёла
Краіна Беларусь
Вёска Гнезна
Каардынаты 53°7′24″ пн. ш. 24°20′39″ у. д. / 53.12333° пн. ш. 24.34417° у. д. / 53.12333; 24.34417Каардынаты: 53°7′24″ пн. ш. 24°20′39″ у. д. / 53.12333° пн. ш. 24.34417° у. д. / 53.12333; 24.34417
Канфэсія каталіцтва
Эпархія Гарадзенская дыяцэзія 
Архітэктурны стыль гатычная архітэктура і беларуская готыка[d]
Дата заснаваньня 1524
Статус Дзяржаўны сьпіс гісторыка-культурных каштоўнасьцяў Рэспублікі Беларусь
Касьцёл Сьвятога Міхала Арханёла на мапе Беларусі ±
Касьцёл Сьвятога Міхала Арханёла
Касьцёл Сьвятога Міхала Арханёла
Касьцёл Сьвятога Міхала Арханёла
Касьцёл Сьвятога Міхала Арханёла
Касьцёл Сьвятога Міхала Арханёла
Касьцёл Сьвятога Міхала Арханёла
Commons-logo.svg Касьцёл Сьвятога Міхала Арханёла на Вікісховішчы

Касьцёл Сьвятога Міхала Арханёла — помнік архітэктуры XVI ст. у Гнезьне. Знаходзіцца ў цэнтры гістарычнага мястэчка. Твор архітэктуры готыкі. Аб’ект Дзяржаўнага сьпісу гістарычна-культурных каштоўнасьцяў Рэспублікі Беларусь.

Гісторыя[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

Вялікае Княства Літоўскае[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

У 1524 годзе Ян Шамятовіч і ягоная жонка Альжбета фундавалі ў Гнезна мураваны касьцёл. У 1555 годзе Геранім Хадкевіч пераабсталяваў касьцёл пад кальвінскі збор. У 1643 годзе сьвятыню вярнулі каталікам. У 1678 праводзіўся рамонт касьцёла[1].

За часамі Вялікай Паўночнай вайны (1700—1721) касьцёл атрымаў пашкоджаньні. У 1728 годзе яго зноў адрамантавалі. У 1787 годзе да паўднёвага фасаду прыбудавалі закрысьцію.

Пад уладай Расейскай імпэрыі[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

Па трэцім падзеле Рэчы Паспалітай (1795) касьцёл працягваў дзейнічаць. У 1812 годзе над будынкам згарэў дах, які неўзабаве адрамантавалі.

У 1839 годзе драўляныя элемэнты касьцёла зноў пацярпелі ад пажару. У 1844 годзе сьвятыню адбудавалі на сродкі зямяніна Г. Тарасовіча і адкрылі наноў. У 1890 годзе праводзіўся чарговы рамонт будынка, у час якога паставілі мураваны галоўны алтар, зноў прыбудавалі закрысьцію, паклалі тэракотавую падлогу.

Наноўшы час[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

Н. Орда, 6.06.1877

За часамі міжваеннай Польскай Рэспублікі ў 1924 годзе ўтварыўся камітэт з рэстаўрацыі помніка[2]. У 1930—1932 гадох праводзілася рэстаўрацыя касьцёла паводле праекту Т. Плюцынскага.

Савецкія ўлады зачынілі сьвятыню і перадалі яе ў 1968 годзе мясцоваму калгасу ў якасьці складу[3]. Праз пэўны час помнік давялі да занядбанага стану.

У 1989 годзе касьцёл вярнулі каталікам і адрэстаўравалі.

Архітэктура[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

Помнік архітэктуры позьняй готыкі. Гэта 1-нэфавая 1-вежавая базыліка, накрытая 2-схільным чарапічным дахам з вальмамі над алтаром. Прастакутны асноўны аб’ём пераходзіць у трохгранную апсыду — характэрны ўплыў новага стылю ў архітэктуры — рэнэсансу. Тарэц даху на галоўным фасадзе закрываецца прыступкавым атыкам. 2-русная вежа (васьмярык на чацьверыку) накрываецца высокім шатром з прагібам. Ніжні ярус вежы роўны вышыні нэфа, прастакутны ў пляне. На бакавых фасадах паміж гранёнымі кантрафорсамі разьмяшчаюцца высокія гатычныя стральчатыя вокны. Бакавыя сьцены і апсыда ўмацоўваюцца гранёнымі контрфорсамі, завершанымі прыступкавымі кансолямі. Такія ж кансолі завяршаюць архітэктурныя элемэнты, якія аздабляюць верхні ярус вежы. Уваход мае выгляд аркавага парталу, абапал якога две роўныя стральчатыя аркі. Такія ж тры аркі над парталам. Верхняя частка прытвора і сьцены асноўнага аб’ёма праразаюцца двума радамі невялікіх квадратных аб’ёмаў — прадухаў.

Унутраная прастора нэфу перакрываецца бэлькамі з роўнай стольлю. У заходняй частцы над уваходам разьмяшчаюцца хоры на дзьвюх круглых калёнках. У тоўшчы паўночнай сьцяны вітыя ўсходы, якія вядуць на хоры. У касьцёле захоўваліся абразы і скульптура XVII—XVIII стагодзьдзяў.

Тэрыторыю касьцёла атачае мур з брамай. На тэрыторыі захаваліся надмагільлі XIX — першай паловы XX стагодзьдзяў.

Галерэя[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

Гістарычныя здымкі[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

  • Старыя здымкі

  • 1918

  • 1918

  • 1920

  • Ю. Ядкоўскі, 1925

  • Ю. Ядкоўскі, 1925

  • Ю. Лубінскі, 1930

  • да 1939

  • да 1939

  • да 1939

  • да 1939

  • да 1939

  • 1939

Сучасныя здымкі[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

  • Сучасны стан

  • Агульны выгляд

  • Галоўны фасад

  • Бакавы фасад

  • Фрагмэнт

Крыніцы[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

  1. ^ Ярашэвіч А. Гнезнаўскі касцёл Міхаіла Архангела // Архітэктура Беларусі. Энцыкл. — Менск, 1993. С. 149.
  2. ^ Кушнярэвіч А. Гнезнаўскі Міхайлаўскі касцёл // ВКЛ. Энцыкл. Т. 2. — Менск, 2005. С. 541.
  3. ^ Ярашэвіч А. Гнезнаўскі касцёл Міхаіла Архангела // Архітэктура Беларусі. Энцыкл. — Менск, 1993. С. 150.

Літаратура[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

  • Архітэктура Беларусі: Энцыклапедычны даведнік. — Менск: Беларус. энцыкл., 1993. — 620 с.: іл. ISBN 5-85700-078-5.
  • Вялікае княства Літоўскае: Энцыклапедыя. У 3 т. / рэд. Г. П. Пашкоў і інш. Т. 2: Кадэцкі корпус — Яцкевіч. — Менск: Беларуская Энцыклапедыя, 2005. — 788 с.: іл. ISBN 985-11-0378-0.
  • Пярвышын У., Кушнярэвіч А., Баркун Л. Гнезнаўскі касцёл // Помнікі гісторыі і культуры Беларусі. №2. 1989.

Вонкавыя спасылкі[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

Histvalue sign export.svg Аб’ект Дзяржаўнага сьпісу гісторыка-культурных каштоўнасьцяў Рэспублікі Беларусь, шыфр  412Г000096

Commons-logo.svg Касьцёл Сьвятога Міхала Арханёла (Гнезна) — сховішча мультымэдыйных матэрыялаў

Атрымана з «https://be-tarask.wikipedia.org/w/index.php?title=Касьцёл_Сьвятога_Міхала_Арханёла_(Гнезна)&oldid=2004610»