Касьцёл Сьвятога Міхала Арханёла і кляштар бэрнардынак (Вільня)

Помнік сакральнай архітэктуры
Касьцёл Сьвятога Міхала Арханёла і кляштар бэрнардынак
Касьцёл Сьвятога Міхала Арханёла і кляштар бэрнардынак
Краіна	Летува
Места	Вільня
Адрас	Švento Mykolo Street[d]
Каардынаты	54°40′58″ пн. ш. 25°17′32″ у. д.
Канфэсія	каталіцтва
Эпархія	Архідыяцэзія Вільнюса[d]
Архітэктурны стыль	барокавая архітэктура
Аўтар праекту	Джавані Батыста Джызлені[d]
Дата заснаваньня	1625
Касьцёл Сьвятога Міхала Арханёла і кляштар бэрнардынак на мапе Летувы Касьцёл Сьвятога Міхала Арханёла і кляштар бэрнардынак
Касьцёл Сьвятога Міхала Арханёла і кляштар бэрнардынак на Вікісховішчы

Касьцёл Сьвятога Міхала Арханёла і кляштар бэрнардынак — помнік архітэктуры XVII—XVIII стагодзьдзяў у Вільні. Знаходзіцца ва ўсходняй частцы Старога Места, на рагу вуліцаў Сьвятога Міхала і Бэрнардынскай. У будынках дзейнічае Музэй касьцельнай спадчыны. Твор архітэктуры рэнэсансу з элемэнтамі готыкі і барока. Аб’ект Рэгістру культурных каштоўнасьцяў Летувы.

Комплекс Віленскага бэрнардынскага кляштару складаецца з касьцёла, званіцы, кляштарнага корпуса і гаспадарчых пабудоваў, аточаных мурам з брамай. Ад пачатку прызначаўся пад пахавальню роду Сапегаў, тут заховаўся цудоўны абраз Маці Божай Сапежынскай.

Гісторыя

Маці Божая Сапежынская

Вялікае Княства Літоўскае

Кляштар бэрнардынак у Вільні заснавала ў 1495 годзе дачка віленскага ваяводы Г. Аляхновіч, якая стала ігуменьняй. Ад пачатку ён знаходзіўся на Зарэччы, а манашкі карысталіся касьцёлам бэрнардынаў. У 1594—1596 гадох Леў Сапега перарабіў свой палац пад кляштар, набыў дзеля яго некалькі дамоў і пляцаў і заснаваў касьцёл Сьвятога Міхала Арханёла. Адзінай умовай фундацыі было: маліцца за караля і вялікага князя, сэнат, усю краіну і за сям’ю фундатара. На кляштар, у якім налічвалася 24 манашкі, фундатар запісаў мястэчкі Стары і Белы (Новы) Лепель зь вёскамі Стаямі, Леплем, а таксама Белу, Бароўну, Залесьсе, Слабаду, Зорніцу, Зежлін, Пелевіж у Полацкім ваяводзтве і Кежы ў Віленскім. Канцлер падараваў у галоўны алтар касьцёла старажытны абраз Маці Божай («Мадонна Сапегаў»). Касьцёл стаў пахавальняй роду Сапегаў: Льва Сапегі, яго жонак Дароты зь Фірлеяў і Альжбеты з Радзівілаў, сыноў Крыштапа і Яна Станіслава ды іншых.

29 красавіка 1596 году бэрнардынкі з працэсіяй перайшлі з Зарэчча ў новы кляштар. У 1625 годзе скончылася будаваньне касьцёла.

За часамі вайны Маскоўскай дзяржавы з Рэччу Паспалітай (1654—1667) у 1655 годзе касьцёл і кляштар спалілі і разрабавалі маскоўскія захопнікі: зьнікла ўсё каштоўнае начыньне, а нябожчыкаў выкінулі з мэталічных трунаў. Па выгнаньні акупантаў гетман Павал Ян Сапега ў 1661 годзе аднавіў касьцёл, ігуменьня Канстанцыя Сакалінская перапахавала фундатара ў асобнай драўлянай труне, астатніх — у агульнай.

13 лютага 1670 году камісія біскупа прызнала абраз Маці Божай цудоўным, а 8 верасьня 1750 году адбылася яго каранацыя (цяпер знаходзіцца ў архікатэдральным касьцёле). У канцы XVII ст. збудавалі кляштарную званіцу ў стылі раньняга барока. У 1703 годзе да касьцёла прыбудавалі галерэю з дарычнымі калёнамі.

Пад уладай Расейскай імпэрыі

Па трэцім падзеле Рэчы Паспалітай (1795 год), калі Вільня апынуліся ў складзе Расейскай імпэрыі, касьцёл і кляштар працягвалі дзейнічаць.

Па здушэньні нацыянальна-вызвольанага паўстаньня (1863—1864) у 1864 годзе расейскія ўлады ліквідавалі кляштар, а ў 1885 годзе — зачынілі касьцёл. У 1905 годзе касьцёл вярнулі роду Сапегаў як фамільную пахавальню. У 1906—1912 гадох праводзілася яго рэстаўрацыя.

Найноўшы час

У 1919 годзе ў кляштар вярнуліся сёстры-бэрнардынкі. У Другую сусьветную вайну ў касьцёле адпраўляў набажэнствы на беларускай мове ксёндз Адам Станкевіч, арыштаваны савецкімі ўладамі ў 1944 годзе.

У 1948 годзе савецкія ўлады зачынілі касьцёа. У 1968 годзе будынак касьцёла перадалі Музэю архітэктуры.

У 1993 годзе кляштарны комплекс вярнулі каталікам, 18 кастрычніка 2009 году ў касьцёле адкрыўся Музэй касьцельнай спадчыны.

Архітэктура

Касьцёл — помнік рэнэсансу з элемэнтамі готыкі і барока. Гэта 1-нэфавая прастакутная ў пляне пабудова. Фасад з 6-граннымі вежамі з бакоў завяршаецца фігурным франтонам.

Усярэдзіне цыліндрычнае скляпеньне на распалубках аздабляецца ляпнымі ўзорамі накшталт гатычных нэрвюраў.

Галерэя

Гістарычная графіка

• Старая графіка
• 
  XIX ст.
• 
  XIX ст.
• 
  XIX ст.
• 
  К. Віткоўскі, 1898 г.

• 
  В. Гютлен, 1915—1918 гг.
• 
  В. Гютлен, 1915—1918 гг.
• 
  Ф. Краўзэ, 1915—1918 гг.
• 
  С. Богуш-Сестранцэвіч, 1918 г.

Гістарычныя здымкі

• Старыя здымкі
• 
  Ю. Чаховіч, 1870—1880 гг.
• 
  Ю. Чаховіч, 1870—1880 гг.
• 
  Ю. Чаховіч, 1870—1880 гг.
• 
  Ю. Чаховіч, 1870—1880 гг.

• 
  С. Флёры, 1895—1905 гг.
• 
  С. Флёры, 1895—1905 гг.
• 
  С. Флёры, 1895—1905 гг.
• 
  С. Флёры, 1895—1905 гг.

• 
  С. Флёры, 1896 г.
• 
  С. Флёры, 1896 г.
• 
  С. Флёры, каля 1900 г.
• 
  С. Загорскі, 1902 г.

• 
  С. Флёры, 1905—1910 гг.
• 
  1907 г.
• 
  1910 г.
• 
  Я. Булгак, 1913 г.

• 
  Я. Булгак, 1914 г.
• 
  Я. Булгак, 1914 г.
• 
  Я. Булгак, да 1915 г.
• 
  С. Флёры, да 1915 г.

• 
  С. Флёры, да 1915 г.
• 
  да 1915 г.
• 
  Я. Булгак, 1918 г.
• 
  Я. Булгак, 1918 г.

• 
  Г. Паддэмбскі, 1937 г.
• 
  Я. Булгак, 1938 г.
• 
  Я. Булгак, да 1939 г.
• 
  да 1939 г.

Сучасныя здымкі

• Сучасны стан
• 
  Агульны выгляд
• 
  Галоўны фасад
• 
  Інтэр’ер
• 
  Надмагільле Льва Сапегі

• 
  Надмагільле Тэадоры Крыстыны Сапегі
• 
  Надмагільле Крыштапа Сапегі
• 
  Надмагільле Яна Станіслава Сапегі
• 
  Рэшткі галерэі

Літаратура

• Вялікае княства Літоўскае: Энцыклапедыя. У 3 т. / рэд. Г. П. Пашкоў і інш. — Мн.: Беларуская Энцыклапедыя, 2005. — Т. 1: Абаленскі — Кадэнцыя. — 684 с. — ISBN 985-11-0314-4

Вонкавыя спасылкі

• Касьцёл Сьвятога Міхала Арханёла і кляштар бэрнардынак у Вільні, Radzima.org