Дацкі культурны канон

Да́цкі культу́рны кано́н (па-дацку: Kulturkanonen‎) — сьпіс 108 твораў мастацтва ў васьмі катэгорыях: архітэктуры, выяўленчым мастацтве, дызайне і рамёствах, кіно, літаратуры, музыцы, сцэнічным мастацтве і дзіцячай культуры — афіцыйна вызнаных неад’емнай часткаю дацкіх культурных каштоўнасьцяў.

Ідэя стварэньня сьпісу была прапанаваная дацкім міністрам культуры Брыянам Мікельсэнам у 2004 року. У 2006—2007 роках сям’ю камісіямі вялося складаньне сьпісаў найвыбітнейшых твораў у сямі розных галінах культуры і мастацтва, а таксама асобнага «дзіцячага канону». Асноўным крытэрам уключэньня твору ў сьпіс было ягонае значэньне для дацкай культуры.

Архітэктура

Камітэт па архітэктуры меў абраць 12 структурных ці пэйзажных аб’ектаў. Было вырашана, што аб’екты могуць як знаходзіцца ў Даніі, так і па-за ейнымі межамі, калі створаныя дацкімі архітэктарамі.

Назва	Арыгінальная назва	Месцазнаходжаньне	Дата стварэньня	Архітэктар	Выява
Говэрская царква	Hover Kirke	пад Рынкэбінгам, Цэнтральная Ютляндыя	XII стагодзьдзе	невядомы
Сядзіба Глёруп	Glorup	пад Нюбаргам, Фюн, Паўднёвая Данія	XV стагодзьдзе перабудаваная ў 1742—1743, 1762—1765, 1773—1775	Філіп дэ Лянге, Крыстыян Ёзэф Цубэр Нікаля-Анры Жардэн
Фрэдэрыкстадэн	Frederiksstaden	Капэнгаген	1749—1771	Мікалай Эйтвэд
Катэдра Нашай Дзевы	Vor Frue Kirke	Капэнгаген	1811—1829	Крыстыян Фрэдэрык Гансэн
Паляўнічы палацык Дурэгаўэн	Jægersborg Dyrehave	Клямпэнборг, Зэляндыя	1846	Рудольф Ротэ
Брумлебю	Brumleby	Эстэрбро, Капэнгаген	1854—1856	Мікаэль Готліб Бінэсбэль, Вільгельм Кляйн
Марыеб’ерскія могілкі	Mariebjerg Kirkegård	Гентофтэ, Зэляндыя	1925—1935	Гудмунд Нюелянд Брант
Оргускі ўнівэрсытэт	Aarhus Universitet	Оргус	1931	Кэй Фіскер, Крыстыян Фрэдэрык Мёльлер, Поўль Стэгман, Карл Тэадор Сэрэнсэн
Оргуская ратуша	Aarhus Rådhus	Оргус	1937—1942	Арнэ Якабсэн, Эрык Мёльлер
Фінгерплянэн	Fingerplanen	Капэнгаген	1947	Пэтэр Брэдсдарф
Сыднэйскі опэрны тэатар	Sydney Opera House	Сыднэй	1957—1973	Ёрн Утзан
Мост «Вялікі Бэльт»	Storebæltsforbindelsen	Зэляндыя і Фюн	1991—1998	Dissing+Weitling

Выяўленчае мастацтва

Камітэт па выяўленчым мастацтве вырашыў абіраць творы толькі тых аўтараў, хто ўжо скончыў сваю дзейнасьць. Сьпярша камітэт, які складаўся зь пяці чальцоў, абраў сем мастацкіх твораў разам, а пасьля кожны зь іх абраў яшчэ па адным упадабаным творы.

Назва	Арыгінальная назва	Месцазнаходжаньне	Дата стварэньня	Аўтар	Выява
Сонечны воз	Solvognen	Нацыянальны музэй Даніі	к. 1300 да н. э.	невядомы
«Уваскрасеньне»	Opstandelsen	Ундлёская царква, Зэляндыя	к. 1440	Ундлёскі майстар
Бардэсгольмскі алтар	Bordesholmalteret	Шлезьвіская катэдра	скончаны ў 1521	Ганс Бругеман
Статуя Фрэдэрыка V	Frederik V	Амаліенборг	скончаная ў 1771	Жак Салі
«Ясон з залатым руном»	Jason med det gyldne skind	Музэй Торвальдсэна	скончаны ў 1828	Бэрталь Торвальдсэн
«Від праз тры паўночна-заходнія аркі трэцяга паверху Калізэю»	Udsigt gennem tre af de nordvestlige buer i Colosseums tredje stokværk	Дзяржаўны музэй мастацтва	1813—1816	Крыстафэр Вільгельм Экерсбэрг
«Восеньскі ранак на возеры Сортэдам»	Efterårsmorgen ved Sortedamssøen	Новая гліптатэка Карлсбэргу	1838	Крыстэн Кёбке
«Танец парушынак пылу ў сонечных прамянях»	Støvkornenes dans i solstrålerne	Ордгрупгор ля Капэнгагену, Зэляндыя	1900	Вільгельм Гамэрсгёй
«Сонечны дзень ля Роскільскага ф’ёрду»	Sommerdag ved Roskilde Fjord	Мастацкі музэй Ранэрсу	1900	Ляўрыц Андэрсэн Рынг
«Вялікі рэльеф»	Det Store Relief	Музэй Вілюмсэна	1923—1928	Енс Фэрдынад Вілюмсэн
«Жанчына, якая стаіць»	Stående kvinde	Гётэборскі мастацкі музэй	1937—1943	Астрыд Ноак
«Сталінград»	Stalingrad	Музэй Ёрн, Сылькебарг	1957—1972	Асгер Ёрн

Дызайн і рамёствы

Камітэт па дызайне і рамёствах вырашыў абраць творы, якія ў свой час малі карыснае прызначэньне і засталіся вядомымі ў цяперашні час, у тым ліку на міжнародным узроўні.

Назва	Арыгінальная назва	Аўтар	Дата стварэньня	Выява
Дракар вікінгаў «Скудэлеў 2»	Skuldelev 2	невядомы	к. 1042
«Флёра Даніка»	Flora Danica	Георг Крыстыян Ёдэр, Ота Фрыдрых Мюлер, Мартын Валь, Енс Вількен Горнэман і інш.	1761—1883
Творчасьць Торвальда Бінэсбёля(da)			1846—1908
Творчасьць Кнуда В. Энгельгарта(da)			1882—1931
Творчасьць Марыі Гудмэ Лет(da)			1895—1997
ПГ-лямпа	PH-lampe	Поўль Генінгсэн	1925 — цяпер
Гарбатны сэрвіз	Testel	Гертруд Васэгор	1956
Гедсэрскі экспэрымэнтальны вятрак	Gedsermøllen	Ёганэс Юуль	1957
Пантанава крэсла	Pantonstolen	Вэрнэр Пантан	1960
Поліэтэрнае крэсла	Polyetherstolen	Гунар Огар Андэрсэн	1964
Кола Кэві	Kevihjulet	Ёрген Расмусэн	1965
Оптавалокнавая фасадная сыстэма	Fiberline facadesystem	Fiberline Composites, Schmidt Hammer Lassen	2006

Кіно

Камітэт па выбары кінатвораў засяродзіўся на фільмах пра Данію з удзелам дацкіх актораў. Тым ня меней, у сьпіс трапіў адзін фільм, дзеяньне якога адбываецца ў Осьлё.

Назва	Арыгінальная назва	Аўтар	Дата стварэньня	Выява
«Шануй сваю жонку»	Du skal ære din hustru	Карл Тэадор Дрэер	1925
«Дзень гневу»	Vredens dag	Карл Тэадор Дрэер	1943
«Дытэ, дзіця чалавечае»	Ditte Menneskebarn	Б’ярнэ Генінг-Енсэн	1946
«Салдат і Ені»	Soldaten og Jenny	Ёган Якабсэн	1947
«Голад»	Sult	Генінг Карлсэн	1966
«Ванна Бэні»	Bennys badekar	Янік Гаструп, Флемінг Кўіст Мёльлер	1971
«Матадор»	Matador	Эрык Балінг	1978—1982
«Дрэва спазнаньня»	Kundskabens træ (film)	Нільс Мальмрас	1981
«Банкет Бабэты»	Babettes gæstebud	Габрыель Аксэль	1987
«Пэльле-заваёўнік»	Pelle Erobreren	Більле Аўгуст	1987
«Фэст»	Festen	Томас Вінтэрбэрг	1998
«Ідыёты»	Idioterne	Лярс фон Трыер	1998

Літаратура

Камітэт па літаратуры вырашыў абраць правераныя часам творы, якія аказалі значны ўплыў на дацкую літаратуру і дацкую культуру ў цэлым.

Назва	Арыгінальная назва	Аўтар	Дата стварэньня	Выява
«Тужлівыя ўспаміны»	Jammers Minde	Леанора Крыстына Ульфэльт	1673—1674, выдадзены ў 1869
«Пастар Вэйльбю»	Præsten i Vejlbye	Стэн Стэнсэн Бліхер	1829
«Русалачка»	Den lille Havfrue	Ганс Крыстыян Андэрсэн	1837
«Або — або»	Enten — Eller	Сёрэн К’еркегор	1843
«Спадарыня Марыя Грубэ»	Fru Marie Grubbe	Енс Пэтэр Якабсэн	1876
«Пры дарозе»	Ved Vejen	Герман Банг	1886
«Лёсік Пэр»	Lykke-Per	Генрык Пантопідан	1898—1904
«Падзеньне караля»	Kongens Fald	Ёганэс Вільгельм Енсэн	1900—1901
«Зімовыя казкі»	Vinter-Eventyr	Карэн Бліксэн	1942
«Ды іншыя гісторыі»	Og andre historier	Кляўс Рыфб’ерг	1964
«Даліна матылькоў»	Sommerfugledalen	Інгер Крыстэнсэн	1991

12-ы пункт — гэта Анталёгія паэзіі, у якую ўвайшлі 24 творы:

Назва	Арыгінальная назва	Аўтар	Дата стварэньня	Выява
«Эбэ Скамэльсён»	Ebbe Skammelsøn	народная песьня
«Герман Глядэнсвэн»	Germand Gladensvend	народная песьня
«Кожны мае свой лёс» (Смутак і радасьць…)	Hver har sin skæbne (Sorrig og Glæde…)	Томас Кінга
«Знойдзеная найдзівосьнейшая ружа»	Den yndigste rose er funden	Ганс Адольф Брорсан	1732
«Для душы. Ода»	Til Siælen. En Ode	Ёганэс Эвальд	1780
«Заручыны»	Indvielsen	Шак фон Штафэльт	1804
«Сьмерць ярла Гакана, альбо Хрышчэньне Нарвэгіі»	Hakon Jarls Død eller Christendommens Indførsel i Norge	Адам Эленшлегер	1803
«Зямля жывых»	De levendes Land	Мікалай Фрэдэрык Сэвэрын Грунтвіг	публікацыя ў 1883
«Ружа уніка»	Rosa unica	Крыстыян Вінтэр	1849
«На сьнезе»	Paa Sneen	Аміль Орэструп	1838
«Я чую ўночы гук калыханьня»	Jeg hører i Natten den vuggende Lyd	Гольгер Драхман	1877
«Экбатана»	Ekbatana	Софус Кляўсэн	1896
«Вечар»	Aften	Епэ Ок’ер	1912
«Дацкае лета»	Den danske sommer	Тэгер Лярсэн	1914
«Гэта Кнуд, які памёр»	Det er Knud, som er død	Том Крыстэнсэн	1936
«Навука пра дзяржаву»	Læren om staten	Енс Аўгуст Шадэ	1928
«найніжэйшая зямля»	det underste land	Густаў Мунк-Пэтэрсэн	1933
«Анубіс»	Anubis	Торкільд Б’ёрнвіг	1955
«Дажджамер»	Regnmåleren	Оле Сарвіг	1943
«Імгненьне»	Øjeblik	Мортэн Нільсэн	1945
«Сыдэніюс у Эсб’ергу»	Sidenius i Esbjerg	Франк Егер	1959
«Камарыная песьня»	Myggesang	Іван Маліноўскі	1958
«Чалавек на вяршыні»	Personen på toppen	Пэр Гёйгальт	1989
«Горад скрыпічных майстроў»	Violinbyggernes by	Генрык Норбрант	1985

Музыка

Камітэт па музыцы патлумачыў, што, беручы пад увагу разнастайнасьць дацкае музыкі, яны засяродзіліся на асобных творах, чым на жыцьцёвым унёску кампазытараў. Былі складзеныя два сьпісы: адзін з клясычнымі музычнымі творамі, другі — з папулярнай музыкай.

Клясычная

Назва	Арыгінальная назва	Аўтар	Дата стварэньня	Выява
«Гольгер Дацкі»	Holger Danske (opera)	Фрыдрых Людвіг Эміліюс Кунцэн	1789
«Восем ранішніх сьпеваў і сем вечаровых сьпеваў»	Otte morgensange og Syv aftensange	Крыстаф Эрнст Фрыдрых Вейзэ	1837—1838
Тры галопы: «Тэлеграфны», «Шампанскі», «Пара капэнгагенскай чыгункі»	Telegrafgalop, Champagnegalop, Københavns jernbanedampgalop	Ганс Крыстыян Люмбю	1844, 1845, 1847
«Эльфін стрэл»	Elverskud	Нільс Вільгельм Гадэ	1854
«Прароцтва вэльвы»	Vølvens spådom	Ёган Пэтэр Эміліюс Гартман	1872
«Кароль і маршал»	Drot og marsk	Пэтэр Арнольд Гейзэ	1878
«Маскарад»	Maskarade	Карл Нільсэн	1906
Сымфонія №4	Symfoni nr. 4	Карл Нільсэн	1916
«Антыхрыст»	Antikrist	Руд Лянгор	1923
Сымфонія №3	Symfoni nr. 3	Пэр Нёргор	1976
Сымфонія-антыфонія	Symfoni-Antifoni	Пэльле Гудмундсэн-Гольмгрын	1978

12-ы пункт — гэта Песьні(da) народных унівэрсытэтаў, складзеныя з 12 твораў:

Назва	Арыгінальная назва	Аўтар	Дата стварэньня	Выява
«Сьвяты дзень з радасьцю мы бачым»	Den signede dag med fryd vi ser	Крыстаф Эрнст Фрыдрых Вейзэ (1826), словы: Мікалай Фрэдэрык Сэвэрын Грунтвіг	1826
«Быў суботні вечар»	Det var en lørdag aften	народная песьня, словы перапрацаваныя Свэнам Грунтвігам	1849
«Дзівоснае і радаснае лета»	En yndig og frydefuld sommertid	народная песьня з-пад Марыягеру	Апублікаваная ў песеньніку Андрэаса Пэтэра Бэрггрэна, 1869
«Мы сыны раўнінаў»	Vi sletternes sønner	Музыка: Карл Нільсэн, словы: Людвіг Гольштайн	Музыка 1906, словы 1903
«Дарожнік Енс»	Jens Vejmand	Музыка: Карл Нільсэн, словы: Епэ Ок’ер	Музыка 1907, словы 1905
«Тут усё белае»	Det er hvidt herude	Музыка: Томас Ляўб, словы: Стэн Стэнсэн Бліхер	Музыка 1914, словы 1838
«Данія, вось засынае сьветлая ноч»	Danmark, nu blunder den lyse nat	Музыка: Олюф Рынг, словы: Тэгер Лярсэн	Музыка 1922, словы 1914
«У Даніі я нарадзіўся»	I Danmark er jeg født	Музыка: Поўль Ск’ербэк, словы: Ганс Крыстыян Андэрсэн	Музыка 1926, словы 1850
«Я бачу сьветлыя букавыя выспы»	Jeg ser de bøgelyse øer	Музыка: Торвальд Агор, словы: Ляўрыц Крыстыян Нільсэн	Музыка 1931, словы 1901
«Ты даў нам кветкі, якія асьвяцілі нас»	Du gav os de blomster, som lyste imod os	Музыка: Ота Мортэнсэн, словы: Гельге Родэ	Музыка 1939, словы 1921
«Верасьнёўскае неба такое сіняе»	Septembers himmel er så blå	Музыка: Ота Мортэнсэн, словы: Алекс Гарф	Музыка і словы 1949
«Мы любім нашую краіну»	Vi elsker vort land	Музыка: Пэтэр Эразмус Лянге-Мюльлер/Shu-bi-dua, словы: Гольгер Драхман	Музыка 1887 і 1980, словы 1885

Папулярная

Назва	Арыгінальная назва	Аўтар	Дата стварэньня	Выява
Падборка з 12 песьняў: «Сьпеў музы», «Самы апошні танец», Pige træd varsomt, Å hvor jeg, ih, hvor jeg, uh hvor jeg vil, «У тваім кароткім жыцьці», Man binder os på mund og hånd, «Усе ходзяць колам і захапляюцца», Gå ud og gå en tur, «Ты забыўся», Titte til hinanden, «Краіна мрояў», «Пайшлі ў гай»	Musens sang, Den allersidste dans, Pige træd varsomt, Åh, hvor jeg, ih, hvor jeg, uh, hvor jeg vil, I dit korte liv, Man binder os på mund og hånd, Alle går rundt og forelsker sig, Gå ud og gå en tur, Glemmer du, Titte til hinanden, Drømmeland, Gå med i lunden	Кай Норман Андэрсэн	1925—1959
Залаты век дацкага джазу чч. 1—4	Dansk guldalderjazz	Dansk Guldalderjazz	1940—1949
«Дзікая ружа»	The Savage Rose	The Savage Rose	1968
«Калі ласка»	Værsgo	Кім Лярсэн	1973
«Свантэвы баляды»	Svantes viser	Бэні Андэрсэн і Поўль Дысінг	1973
Live sådan	Live sådan	Gasolin’	1976	Gasolin’
«Супэртанкер»	Supertanker (album)	Kliché	1980
Tidens tern	Tidens tern	Карстэн Валянтын Ёргенсэн	1980
«Зоркі ў пыл»	Stjerne til støv	Сэбастыян	1981
«Аўра»	Aura	Поле Мікельборг і Майлз Дэвіс	1984—1985
«Амаль шчасьлівы»	Nærmest lykkelig	tv·2	1988

12-ы пункт — гэта «Нявя́нучая анталёгія», складзеная з 12 твораў:

Назва	Арыгінальная назва	Аўтар	Дата стварэньня	Выява
«Вуліца Салітуд» ў выкананьні Эльгі Вольгі Свэнсэн.	Solitudevej	Свэн Гульдмарк/Паэт	з Цыркавога рэвю(da) 1953
Er du dus med himlens fugle у выкананьні Поўля Рэйкгарта.	Er du dus med himlens fugle	Свэн Гульдмарк & Эрык Лет	Зь фільму Vagabonderne på Bakkegården 1958
«Танец ведзьмы» у выкананьні Ракель Растэні.	Heksedansen	Відар Санбэк & Пэтэр Мюнтэ — самотнік	1960
«Дзьве сьвечкі на стале» у выкананьні Ота Брандэнбурга	To lys på et bord	Б’ярнэ Гоер & Іда Фром	З Dansk Melodi Grand Prix, 1960
«Танцавальная песьня» у выкананьні Грэты і Ёргена Інгмана.	Dansevise	Ота Гельге Франкер & Сэйр Вольмэр-Сэрэнсэн	З Dansk Melodi Grand Prix, 1963
Duerne flyver у выкананьні Цэзара.	Duerne flyver	Бэнт Фабрыцыюс-Б’ерэ & Кляўс Рыфб’ерг	Зь фільму Jeg er sgu min egen, 1967
«Пакуль я жыву» у выкананьні Джона Могенсэна.	Så længe jeg lever	Джон Могенсэн	Самотнік 1970, таксама на альбоме Джона Могенсэна: «John», 1973
Smuk og dejlig у выкананьні Shit & Chanel.	Smuk og dejlig	Анэ Лінэт	З альбому «Shit & Chanel», 1975
Under Bøgen у выкананьні Gnags.	Under bøgen	Пэтэр Андрэас Г’ерлюф Нільсэн/Gnags	З альбому «Er du hjemme i aften», 1977
«Данія» у выкананьні Shu-bi-dua.	Danmark	Shu-bi-dua	З альбому «78’eren», 1978
«Танец у сьвятле месяцу» у выкананьні Трынэ Дзюргальм & Moonlighters.	Danse i måneskin	Франс Бак & Пэр Нільсэн	З Dansk Melodi Grand Prix, 1987
Kald det kærlighed у выкананьні Lars Lilholt Band.	Kald det kærlighed	Лярс Лільгальт	З Lars Lilholt Band: Портлэнд, 1986

Сцэнічнае мастацтва

Камітэт па сцэнічным мастацтве паведаміў, што свой выбар спыніў на ўнікальных творах, якія сталі для свайго часу чымсьці нябачаным, але і да нашага часу ня страцілі актуальнасьці.

Назва	Арыгінальная назва	Аўтар	Дата стварэньня	Выява
«Епэ на Гары»	Jeppe på Bjerget	Людвіг Гольбэрг	1722
«Алядын»	Aladdin	Адам Эленшлегер	1805
«Сыльфіда»	Sylfiden	Аўгуст Бурнанвіль і Герман Сэвэрын Лёвэнскольд	1836
«У чатырох сьценах»	Indenfor murene	Генры Натансэн	1912
«Слова»	Ordet	Кай Мунк	1932
«Ганна Сафія Гэдвіг»	Anna Sophie Hedvig	К’ель Абэль	1939
Чатыры эстрадныя рэвю: «Нам затыкаюць рот і зьвязваюць рукі», «Школьныя таварышы», «Ліст да Булганіна», «Нумар пальца»	Man binder os på mund og hånd, Skolekammerater, Brev til Bulganin, Fingernummeret	Ліва Вэель, Келедрыкі, Освальд Гельмут, Дырк Пасэр	1940, 1956, 1957, 1974
«Этуды»	Etudes	Гаральд Ляндэр і Кнудэ Рысагер	1948
«Урок»	Enetime	Флемінг Флінт і Жорж Дэлеру	1963
«Войска сьвятога Мікалая»	Julemandshæren	Solvognen	1974
«Sort Sol live», «Carlton og Wurst»	Sort Sol live, Carlton og Wurst	Sort Sol	1986—1987
«Маянэз»	Majonæse	Ес Ёрнсбо	1988

Дзіцячы канон

Камітэт зьявіўся спантанна ўжо пасьля пачатку працы іншых камітэтаў і абіраў кандыдатаў з аглядкай на сумежныя галіны мастацтва.

Назва	Арыгінальная назва	Аўтар	Дата стварэньня	Выява
Дзіцячая будаўнічая пляцоўка	Byggelegepladsen	Карл Тэадор Сэрэнсэн	1931
«Малыя сьпяваюць»	De små synger	Гунар Нюбарг-Енсэн (рэд.)	1948
«Пале адзін у сьвеце»	Palle alene i Verden	Астрыд Генінг-Енсэн	1949
«Дональд Дак і залаты шлем»	Anders And og den gyldne hjelm	Карл Баркс	1954
Высокае крэсла	Høj stol	Нана Дытцэль	1955
Канструктар Лега	Legoklods	Готфрэд Кірк Крыстыянсэн	1958
«Сілас і чорная кабыла»	Silas og den sorte hoppe	Сэсыль Бёдкер	1967
«Азбука Гальфдана»	Halfdans ABC	Гальфдан Расмусэн & Іб Спанг Ольсэн	1967
«Кай & Андрэа»	Kaj & Andrea	Катрын Гаўк-Фаўсбёль	з 1971
«Добры нядзельны ранак»	Go' sønda' morn'	Аннэ Лінэт	1980
«Гумовы Тарзан»	Gummi Tarzan	Сёрэн Краг-Якабсэн	1981
«Шчаўкунок»	Nøddeknækkeren	Стэн Кёрнэр	2003

Вонкавыя спасылкі

• Канон  (дацк.) на бачыне Міністэрства культуры Даніі
• Канон  (анг.) на бачыне Міністэрства культуры Даніі