Васіль Супрун
Васіль Супрун лац. Vasil Suprun | |
| Дата нараджэньня | 10 сакавіка 1926 |
|---|---|
| Месца нараджэньня |
|
| Дата сьмерці | 2 траўня 2007 (81 год) |
| Месца сьмерці | |
| Месца вучобы | |
| Занятак | паэт, краязнавец, археоляг |
| Сябра ў | Саюз пісьменьнікаў Беларусі |
Васіль Супрун (10 сакавіка 1926, вёска Глоўсевічы на Слонімшчыне — 2 траўня 2007, Слонім) — беларускі краязнаўца, археоляг і пісьменьнік[1]. Ініцыятар заснаваньня і кіраўнік беларускага патрыятычнага моладзевага антысавецкага падпольля ў 1946—1947 гадох на тэрыторыі Заходняй Беларусі (арганізацыя «Чайка»).
Біяграфія
[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]Скончыў у Слоніме беларускую сямігодку, трохмесячныя настаўніцкія курсы, 2-і і 3-і клясы Слонімскай настаўніцкай сэмінарыі. 29 верасьня 1943 году ў «Баранавіцкай газэце» апублікаваў свой першы «Песьня на чужыне».
Па выгнаньні немцаў з Слоніма быў мабілізаваны на работу з аднаўленьня чыгункі. 20 жніўня 1944 году быў накіраваны дырэктарам Міжэвіцкай школы Слонімскага раёну. У 1946 годзе скончыў Ганцавіцкую пэдагагічную вучэльню.
Узначальваў Цэнтар Беларускага вызвольнага руху, які аб’ядноўваў слонімскія, баранавіцкія і берасьцейскія суполкі. 6 чэрвеня 1947 году быў арыштаваны і асуджаны на 25 год няволі і 5 гадоў пазбаўленьня правоў.
16 чэрвеня 1956 году, згодна з пастановай Вярхоўнага Савета СССР, быў вызвалены зь няволі і атрымаў дазвол вярнуцца на радзіму[2].
Крытыка балтыйскай гіпотэзы
[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]З улікам таго, што гісторыя беларускай нацыі пісалася пераважна небеларусамі і пад абавязковую дыктоўку суседніх народаў (якія не былі зацікаўленымі ў аб’ектыўным яе асьвятленьні), і што ад гістарычнай памяці народа залежыць яго нацыянальная самасьвядомасьць, патрыятызм і імкненьне да волі (а гэтыя пачуцьці беларусаў былі не да спадобы тым, хто хацеў ўладарыць над імі, таму рабілася ўсё, каб укласьці ў тую памяць штосьці іншае, чым было напраўду), заклікаў да рэвізіі гістарыяграфіі Беларусі пачынаючы з найдаўнейшых часоў. Крытыкаваў гіпотэзу, паводле якой да VI—VIII стагодзьдзяў на поўнач ад Прыпяці жылі нібы плямёны балтаў — продкі сучасных летувісаў і латышоў, якія нібы засялялі Цэнтральную Эўропу ад Балтыкі і нізоўяў Віслы да басэйну верхняй Волгі. Адзначаў тэндэнцыйнасьць дасьледаваньняў летувіскага мовазнаўцы Казімера Бугі, які прыйшоў да высновы, што продкі сучасных летувісаў пачаткова жылі ў басэйнах верхняга Дняпра, Бярэзіны, Сажа і на левабярэжжы вярхоўяў Дзьвіны, адкуль нібы пад націскам славянаў паступова перамясьціліся да Балтыйскага мора. Таксама адзначаў тэндэнцыянасьць публікацыяў Алега Трубачова і яго вучня Ўладзімера Тапарова, прытым зьвяртаў увагу, што калі неаб’ектыўнасьць Бугі можна патлумачыць яго нацыянальным патрыятызмам, то тэндэнцыйнасьць Трубачова і Тапарова, якія фактычна рабілі не навуковы аналіз паходжаньня гідронімаў, а адвольнае дапасаваньне іх да балтыйскай лексыкі і тапанімікі, немагчыма патлумачыць з пункту гледжаньня лёгікі[3].
Падкрэсьліваў, што працяглае славяна-балтыйскае тэрытарыяльнае суседзтва не магло абысьціся без узаемаўплываў і запазычаньняў, сумежныя зоны паміж памянёнымі этнічнымі групамі, безумоўна, мелі мяшанае насельніцтва і даволі блізкія традыцыі, якія складваліся стагодзьдзьзямі. Прытым зьвяртаў увагу на неверагоднасьць «калянізацыі» славянамі меркавана агромністых прастораў балтаў, што дапаўнялася загадкай дзіўнага выжываньня балтаў толькі на паўднёва-ўсходнім ўзьбярэжжы Балтыйскага мора, якое больш за тысячу гадоў ня мела ніякіх перашкодаў-агароджаў ад славянаў[3].
Крыніцы
[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]Літаратура
[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]- Антысавецкія рухі ў Беларусі: 1944—1956. Мн.: Архіў найноўшае гісторыі, 1999. ISBN 985-6374-07-3.
- Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн.: БелЭн, 2002. — Т. 15: Следавікі — Трыо. — 552 с. — ISBN 985-11-0251-2