Перайсьці да зьместу

Асновы геапалітыкі

Зьвесткі зь Вікіпэдыі — вольнай энцыкляпэдыі
«Асновы геапалітыкі»
па-расейску: Основы геополитики (геополитическое будущее России) / Osnovy geopolitiki: Geopoliticheskoe budushchee Rossii
Жанр: эсэ
Аўтар: Аляксандар Дугін
Мова арыгіналу: расейская мова
Публікацыя: 1997
Асобнае выданьне: 1997
Выдавецтва: «Арктагея»
Колькасьць старонак: 451
Носьбіт: кніга
Папярэдні твор: «Мэтафізыка добрай весткі» (1996)
Наступны твор: «Абсалютная Радзіма» (1999)
ISBN: 978-5-8592-8019-3
Электронная вэрсія

«Асновы геапалітыкі: геапалітычная будучыня Расеі» — рашысцкая геапалітычная кніга Аляксандра Дугіна. Яе публікацыя ў 1997 годзе была добра прынята ў Расеі; яна мела значны ўплыў у расейскіх вайсковых, паліцэйскіх і зьнешнепалітычных элітах[1][2] і выкарыстоўвалася ў якасьці падручніка ў Акадэміі Генэральнага штаба расейскіх вайскоўцаў.[1][3] У 1998 годзе Дугін стаў дарадцам Старшыні Дзяржаўнай Думы РФ[4]. Дугін склаў цесныя адносіны з расейскай Акадэміяй Генэральнага штаба.[5]

Дугін лічыць сааўтарам і сваім галоўным натхняльнікам генэрала Мікалая Клакатава з Акадэміі Генэральнага штаба,[6] аднак Клокатаў гэта адмаўляе.[3] Дапамог у падрыхтоўцы кнігі генэрал-палкоўнік Леанід Івашоў, начальнік міжнароднага дэпартамэнта Міністэрства абароны Расеі.[7]

Кніга сьцьвярджае, што Ўкраіна павінна быць анэксаваная Расейскай Фэдэрацыяй, таму што нібыта Ўкраіна як дзяржава ня мае геапалітычнага значэньня, асаблівага культурнага імпарту альбо агульначалавечага значэньня, геаграфічнай унікальнасьці, этнічнай выключнасьці, яе пэўныя тэрытарыяльныя амбіцыі ўяўляюць велізарную небясьпеку для ўсёй Эўразыі й без рашэньня праблемы «ўкраінскага пытаньня», казаць пра кантынэнтальную палітыку ўвогуле бессэнсоўна. У параграфе «Геапалітычная дэкампазыцыя Ўкраіны» Дугін пісаў, што нельга дазволіць Украіне заставацца незалежнай, калі яна ня будзе санітарнай мяжой, што таксама было б недапушчальна[8].

Выкарыстаньне

[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

Клокотаў заявіў, што ў будучыні кніга «паслужыць магутным ідэйным падмуркам для падрыхтоўкі новага ваеннага камандаваньня». Дугін сьцьвярджае, што кніга прынята ў якасьці падручніка ў многіх расейскіх навучальных установах.[1] Былы сьпікер Дзярждумы РФ Генадзь Селязьнёў, дарадцам якога па геапалітыцы быў Дугін,[9] «настойліва заклікаў зрабіць геапалітычную дактрыну Дугіна абавязковай часткай школьнай праграмы»[Крыніца?].

Магчыма, кніга паўплывала на зьнешнюю палітыку Ўладзімера Пуціна, што ў выніку прывяло да расейскага ўварваньня ва Ўкраіну ў 2022 годзе.[10]

Зьмест

[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

У «Асновах геапалітыкі» Дугін заклікае ЗША і атлянтызм страціць свой уплыў у Эўразыі, а Расею аднавіць свой уплыў шляхам анэксый і зьвязаў.[3]

У кнізе сьцьвярджаецца, што «бітва за сусьветнае панаваньне расейскіх» ня скончылася й Расея застаецца «арэалам новай антыбуржуазнай, антыамэрыканскай рэвалюцыі». Эўразыяцкая імпэрыя будзе пабудаваная «па фундамэнтальным прынцыпе агульнага ворага: непрыманьне атлантызму, стратэгічнага кантролю ЗША і адмовы дазволіць лібэральным каштоўнасьцям дамінаваць над намі».[2]

Ваенныя дзеяньні адыгрываюць адносна нязначную ролю. Падручнік адстойвае выдасканаленую праграму падрыўной дзейнасьці, дэстабілізацыі й дэзінфармацыі, якую ўзначальваюць расейскія спэцслужбы[11]. Апэрацыям павінна спрыяць жорсткае, цьвёрдае выкарыстаньне расейскіх газу, нафты й прыродных рэсурсаў для зьдзекі й ціску на іншыя краіны. У параграфе «Тэхналягічны дэфіцыт» Дугін пісаў: «Карысныя выкапні, сыравіна, крыніцы энэргіі і магутная стратэгічная вайсковая пратэкцыя — гэтая сукупнасьць цалкам можа схіліць некаторыя разьвітыя краіны пайсьці на цясьнейшую супрацу ў галіне высокіх тэхналёгіяў і даць у распараджэньне расейцаў найвышэйшыя дасягненьні ў гэтай галіне»[12].

У параграфе «Разбурыць «санітарную мяжу» Дугін згадваў: «Задача максымум — фінляндызацыя ўсёй Эўропы, але пачынаць трэба з рэарганізацыі прастораў, ушчыльную прылеглых непасрэдна да Расеі»[13].

В Эўропе:

  • Нямеччыны трэба прапанаваць фактычнае палітычнае дамінаваньне над большасьцю пратэстанцкіх і каталіцкіх дзяржаваў, разьмешчаных у Цэнтральнай і Ўсходняй Эўропе. Калінінградзкую вобласьць могуць вярнуць Нямеччыны. У кнізе выкарыстоўваецца тэрмін «вось Масква-Бэрлін»[14].
  • Варта заахвочваць Францыю да стварэньня блёку зь Нямеччынай, бо яны абедзьве маюць «цьвёрдыя антыатлянтысцкія традыцыі»[Крыніца?].
  • Вялікабрытанія названая проста як «экстэрытарыяльная плывучая база ЗША», павінна быць адрэзана ад Эўропы[14].
  • Фінляндыю трэба ўключыць у склад Расеі. Паўднёвая Фінляндыя будзе аб’яднана з Рэспублікай Карэлія, а поўнач Фінляндыі будзе «паддана Мурманскай вобласьці»[15].
  • Эстонію трэба аддаць у сфэру ўплыву Нямеччыне[Крыніца?].
  • Латвіі й Літве трэба надаць «асаблівы статус» у эўразыяцка-расейскай сфэры[Крыніца?].
  • Польшчы трэба надаць «асаблівы статус» у эўразыяцкай сфэры[Крыніца?].
  • Румынія, Паўночная Македонія, Сэрбія, «сэрбская Босьнія» і Грэцыя — «праваслаўны калектывістычны Ўсход» — аб’яднаюцца з "Масквой Трэцім Рымам" і адкінуць «рацыянальна-індывідуалістычны Захад»[Крыніца?].
  • Украіна павінна быць далучана да Расеі, таму што «Украіна як дзяржава не мае геапалітычнага сэнсу, ніякага асаблівага культурнага альбо агульначалавечага значэньня, геаграфічнай унікальнасьці, этнічнай выключнасьці, яе пэўныя тэрытарыяльныя амбіцыі ўяўляюць велізарную небясьпеку для ўсёй Эўразыі й без вырашэньня праблемы Ўкраінская праблема, пра кантынэнтальную палітыку ўвогуле бессэнсоўна казаць». Нельга дазваляць Украіне заставацца незалежнай, калі гэта ня будзе санітарным кардонам, што было б недапушчальна[Крыніца?].

На Блізкім Усходзе й у Цэнтральнай Азыі:

  • У кнізе падкрэсьліваецца «кантынэнтальны расейска-ісламскі альянс», які ляжыць «у аснове антыатлантысцкай стратэгіі». Альянс грунтуецца на «традыцыйным характары расейскай і ісламскай цывілізацыі».
  • Іран — ключавы зьвязьнік. У кнізе выкарыстоўваецца тэрмін «вось Масква-Тэгеран»[Крыніца?].
  • У Армэніі асаблівая роля: яна будзе служыць «стратэгічнай базай», і неабходна стварыць «[дапаможную] вось Масква — Ерэван — Тэгеран». Армяне «зьяўляюцца арыйскім народам … [як] іранцы й курды»[Крыніца?].
  • Азэрбайджан можна «раскалоць» альбо аддаць Ірану[Крыніца?].
  • Грузыю трэба расчленіць. Абхазія й «Аб’яднаная Асэтыя» (у якую ўваходзіць Паўднёвая Асэтыя Грузыі) будуць уключаны ў склад Расеі. Незалежная палітыка Грузыі непрымальная[Крыніца?].
  • Расеі неабходна стварыць «геапалітычныя шокі» ўнутры Турцыі . Гэта можа быць дасягнута шляхам занятасьці курдаў, армян і іншых меншасьцяў[Крыніца?].
  • У кнізе Каўказ разглядаецца як расейская тэрыторыя, уключаючы «ўсходнія й паўночныя берагі Касьпію (тэрыторыі Казахстана й Туркмэністана)» і Сярэднюю Азію (згадваюцца Казахстан, Узбэкістан, Кыргыстан і Таджыкістан)[Крыніца?].

Ва Ўсходняй і Паўднёва-Ўсходняй Азіі:

  • Кітай, які ўяўляе небясьпеку для Расеі, «трэба, у максымальнай ступені, дэмантаваць». Дугін мяркуе, што Расея пачаць з узяцьця ў якасьці пояса бясьпекі Тыбету — Сіньцьзяна — Унутранай Манголіі — Маньчжурыі.[1] Расея павінна прапанаваць Кітаю дапамогу «ў паўднёвым кірунку — Індакітаю (акрамя В’етнама), Філіпінах, Інданэзыі, Аўстраліі» у якасьці геапалітычнай кампэнсацыі[Крыніца?].
  • Расея павінна маніпуляваць японскай палітыкай, прапаноўваючы Японіі Курылы і правакуючы антыамэрыканізм[Крыніца?].
  • Манголія павінна быць паглынута Эўразіяй-Расеяй[Крыніца?].

У кнізе падкрэсьліваецца, што Расея павінна паўсюдна распаўсюджваць антыамэрыканізм: «галоўным „казлом адпушчэньня“ будуць менавіта ЗША»

У Злучаных Штатах:

  • Расея павінна выкарыстоўваць свае спэцслужбы ў межах ЗША, каб распальваць нестабільнасьць і сэпаратызм, напрыклад, правакаваць «афра-амэрыканскіх расістаў». Расея павінна «ўводзіць геапалітычны бязлад ва ўнутрыамэрыканскую дзейнасьць, заахвочваючы рознага роду сэпаратызм і этнічныя, сацыяльныя й расавыя канфлікты, актыўна падтрымліваючы ўсе дысідэнцкія рухі — экстрэмістычныя, расістоўскія й сэктанцкія групы, дэстабілізуючы тым самым унутрыпалітычныя працэсы ў ЗША. мае сэнс адначасова падтрымліваць ізаляцыянісцкія тэндэнцыі ў амэрыканскай палітыцы»[Крыніца?].

Эўразыяцкі праект можа быць пашыраны на Паўднёвую й Цэнтральную Амэрыку[Крыніца?].

Беларусь

[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

У параграфе «Аб’яднаньне Беларусі і Вялікаросіі» Аляксандар Дугін пісаў пра беларусаў тое, што «пераважная большасьць насельніцтва» «мае разглядацца ў якасьці суб’екту цэнтральнага эўразійскага этнасу, то-бок у якасьці «расейцаў» ў культурным, рэлігійным, этнічным і геапалітычных сэнсах». Пры гэтым, Дугін рабіў выснову: «Таму зь Беларусьсю Масква мае інтэгравацца найцясьнейшым чынам, не забыўшы пры гэтым пра тое, што заахвочаньне культурнай і моўнай самабытнасьці беларусаў ёсьць важным станоўчым момантам ва ўсёй сыстэме эўразійскай інтэграцыі». Сярод іншага, Дугін заяўляў: «неабходна прадпрыняць для папярэджаньня цэнтрабежных і падрыўных тэндэнцыяў вылучэньне ў асаблівую адміністрацыйную катэгорыю некаторых вобласьцяў, кампактна заселеных каталікамі і ўніятамі ажно да наданьня ім значнай аўтаноміі, дастатковай для таго, каб увайсьці ў Сярэднеэўрапейскую прастору. Імкненьне ўсялякай цаной утрымаць Беларусь усю цалкам пад наўпроставым і жорсткім кантролем Масквы прывядзе да таго, што ў ёй самой і з боку заходніх суседзяў Расея будзе мець тлейныя вуглі магчымага геапалітычнага канфлікту, які ў дадзеным выпадку можа быць вырашаны ў зацікаўленасьцях усіх зацікаўленых бакоў». Урэшце, А. Дугін цьвердзіў: «Беларусь варта разглядаць у якасьці часткі Расеі, і таму інтэграцыю зь ёй трэба праводзіць паводле восі Захад—Усход, якая ёсьць пераважнай ва ўсіх выпадках унутранай арганізацыі этнічна аднароднай прасторы. Сапраўдная заходняя мяжа Расеі мае пралягаць нашмат далей на захад, таму ў паўнавартаснай геапалітычнай карціне беларускія землі хутчэй адносяцца да цэнтральнай вобласьці, чым да заходняй ускраіны»[16].

У параграфе «Прымкнуць да Эўропы» А. Дугін пісаў, што Беларусь «палітычна і культурна» належыць «да зоны Расеі—Эўразіі» ў выглядзе «Ўсходняга геапалітычнага блёку». Хоць ён і прызнаваў «культурнае адрозьненьне» Беларусі ад Расеі, але не прызнаваў дзяржаўнасьць Беларусі, бо прапаноўваў тое адрозьненьне «ўрэгуляваць у рамках этна-культурнай, але не дзяржаўнай аўтаноміі»[17].

Прыём і ўзьдзеяньне

[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

Старэйшы навуковы супрацоўнік Інстытуту Гувера Джон Б. Данлоп заявіў, што «ўплыў гэтага падручніка „эўразійцаў“ на ключавыя расейскія эліты сьведчыць пра трывожны рост неафашыстоўскіх ідэй і настрояў у пэрыяд позьняга Ельцына й Пуціна».[1]

Гісторык Цімаці Д. Снайдэр пісаў у The New York Revіеw of Books, што на асновы геапалітыкі ўплываюць працы Карла Шміта, прыхільніка кансэрватыўнага міжнароднага парадку, чыя дзейнасьць паўплывала на нацыстаў. Ён таксама адзначыў ключавую ролю Дугіна ў прасоўваньні ідэалёгій эўразыяцтва й нацыянал-бальшавізму[Крыніца?].

Кнігу Forеіgn Polісу ахарактарызаваў як «адну з самых цікаўных, уражлівых і жахлівых кніг, якія выйшлі з Расеі за ўсю постсавецкую эпоху», і «больш цьвярозую, чым папярэднія кнігі Дугіна, больш аргумэнтаваныя й пазбаўленыя акультызму спасылкі, нумаралёгія, традыцыяналізм і іншыя эксцэнтрычныя метафізыкі».[3] У 2022 годзе Forеіgn Polісу таксама адзначала: «Нядаўняе ўварваньне ва Ўкраіну зьяўляецца працягам прасоўванай Дугіным стратэгіі паслабленьня міжнароднага лібэральнага парадку».[18]

Па словах Антона Шэхаўцова, на вокладцы кнігі намаляваная зорка хаосу — сымбаль, які прадстаўляе магію хаосу ў сучасных акультных рухах, і выкарыстаньне сымбаля адпавядае агульнай цікавасьці Дугіна да акультнай і акультнай сымболікі. Пасьля выхаду кнігі Дугін таксама выкарыстаў сымбаль у якасьці лягатыпу сваёй партыі Эўразія[Крыніца?].

Глядзіце таксама

[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

Крыніцы

[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]
  1. ^ а б в г д Russia's New—and Frightening—"Ism" Hoover Institution
  2. ^ а б The Grand Theory Driving Putin to War 22 March 2022 г.
  3. ^ а б в г The Unlikely Origins of Russia’s Manifest Destiny Foreign Policy
  4. ^ Александр Дугин (рас.) Изборский клуб Праверана 19 жніўня 2024 г.
  5. ^  Lavelle, Peter Uncovering Russia (excerpt: A civil society without civility).
  6. ^ 1990s Manifesto outlining Russia's plans is starting to come true
  7. ^ Russian Foreign Policy: The Return of Great Power Politics.
  8. ^ Аляксандар Дугін. 5.6. Геапалітычная дэкампазыцыя Ўкраіны (Частка V. Унутраная геапалітыка Расеі. Глава 5. Пагроза Захада) // Асновы геапалітыкі = Основы геополитики. — Масква: Арктагея, 1997. — С. 217. — ISBN 978-5-8592-8019-3
  9. ^  Toal, Gerard Near Abroad: Putin, the West and the Contest Over Ukraine and the Caucasus. — Oxford University Press, 2017.
  10. ^ Aleksandr Dugin: The far-right theorist behind Putin's plan April 12, 2022 г.
  11. ^ The man known as ‘Putin’s brain’ envisions the splitting of Europe — and the fall of China 22 March 2022 г.
  12. ^ Аляксандар Дугін. 7.1. Тэхналягічны дэфіцыт (Частка IV. Геапалітычная будучыня Расеі. Глава 7. Тэхналёгія і рэсурсы) // Асновы геапалітыкі. — Масква: Арктагея, 1997. — С. 217. — 451 с. — ISBN 978-5-8592-8019-3
  13. ^ Аляксандар Дугін. 5.2. Разбурыць «санітарную мяжу» (Частка V. Унутраная геапалітыка Расеі. Глава 5. Пагроза Захада) // Асновы геапалітыкі. — Масква: Арктагея, 1997. — С. 211. — 451 с. — ISBN 978-5-8592-8019-3
  14. ^ а б Аляксандар Дугін. 4.2. Заходняя вось: Масква—Бэрлін. Эўрапейская імпэрыя і Эўразія (Частка IV. Геапалітычная будучыня Расеі. Глава 4. Перадзел сьвету) // Асновы геапалітыкі. — Масква: Арктагея, 1997. — С. 125—130. — 451 с. — ISBN 978-5-8592-8019-3
  15. ^ Аляксандар Дугін. 2.6. Поўнач і Ня-Поўнач (Частка V. Унутраная геапалітыка Расеі. Глава 2. Шлях на поўнач) // Асновы геапалітыкі. — Масква: Арктагея, 1997. — С. 182. — 451 с. — ISBN 978-5-8592-8019-3
  16. ^ Аляксандар Дугін. 5.5. Аб’яднаньне Беларусі і Вялікаросіі (Частка V. Унутраная геапалітыка Расеі. Глава 5. Пагроза Захада) // Асновы геапалітыкі = Основы геополитики. — Масква: Арктагея, 1997. — С. 215—216. — 451 с. — ISBN 978-5-8592-8019-3
  17. ^ Аляксандар Дугін. 3.7. «Прымкнуць да Эўропы» (Частка VI. Эўразійскі аналіз. Глава 3. Геапалітычныя праблемы блізкага замежжа) // Асновы геапалітыкі. — Масква: Арктагея, 1997. — С. 242.
  18. ^ Putin Has a Grimly Absolute Vision of the ‘Russian World’ March 6, 2022 г.

Вонкавыя спасылкі

[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]
Атрымана з «https://be-tarask.wikipedia.org/w/index.php?title=Асновы_геапалітыкі&oldid=2545039»