Антоні Дулінец

Антоні Дулінец
	Антоні Дулінец
Дата нараджэньня	20 красавіка 1889
Месца нараджэньня	Мосар, Дзісенскі павет, Віленская губэрня, Расейская імпэрыя;
Дата сьмерці	21 лютага 1966 (76 гадоў)
Месца сьмерці	Будслаў, Мядзельскі раён, Менская вобласьць, БССР, СССР;
Месца пахаваньня	Будслаў;
Месца вучобы	Люблінскі каталіцкі ўнівэрсытэт імя Яна Паўла II (1926);
Занятак	каталіцкі сьвятар

Антоні Дулінец (20 красавіка 1889, в. Мосар — 21 лютага 1966, в. Будслаў) — беларускі каталіцкі сьвятар лацінскага абраду, удзельнік беларускага хрысьціянскага руху^[1]. Быў знаёмы з многімі беларускімі дзеячамі. Сябраваў з Вацлавам Аношкам і Пятром Татарыновічам.

Сям’я

Фота з сямейнага архіва — Антоні (зьлева) з братам Францам. 1912 год. Фота зь сямейнага архіва.

Паходзіў зь сялянскай каталіцкай сям’і зь в. Мосар. Бацька — Ігнась, маці — Паўліна з Гарбоўскіх. Меў 8 братоў, палова з іх стала місіянэрамі.

Адукацыя і духоўная фармацыя

Атрымаў гімназійную адукацыю ў 1917 годзе у Санкт-Пецярбургу. Там жа працаваў памочнікам бухгалтара ў вайсковым порце.

Вырашыў стаць ксяндзом пасьля таго, як у яго стукнула маланка і ён цудам выжыў.

У 1920—1924 навучаўся ў Менскай духоўнай каталіцкай сэмінарыі пасьля эвакуацыі яе ў Кельцы (Польшча). Пасьля чаго працягнуў багаслоўскае навучаньне ў Люблінскім каталіцкім унівэрсытэце (1924—1926).

Высьвячаны на каталіцкага сьвятара лацінскага абраду біскупам Пінскім Зыгмунтам Лазінскім 4 красавіка 1926.

Падчас навучаньня ў сэмінарыі зацікавіўся справай адраджэньня Уніі. У сэмінарыі навучаўся разам з Вацлавам Аношкам^[2].

Душпастырская праца

У 1926 прызначаны вікарыем касьцёлу Ўнебаўзяцьця НПМ у мяст. Браньск на Падляшшы. Аб гэтым прызначэньні Антонія і іншых ксяндзоў, сьвядомых беларусаў, пісалі як аб «ссылцы» за культурную працу сярод беларусаў-каталікоў^[3].

У 1927 у віленскім касьцёле сьв. Мікалая адправіў Сьв. Імшу разам з кс. Шутовічам, кс. Станкевічам і кс. Цікотам у 9-я ўгодкі абвяшчэньня незалежнасьці Беларусі^[4].

З 1929 году супрацоўнічаў зь Беларускім Каталіцкім Выдавецтвам. Пісаў для беларускіх рэлігійных выданьняў «Krynica» і «Chryścijanskaja Dumka»^[5]. Ахвяраваў на беларускую дзейнасць.

З 1929 пробашч парафіі Марочна каля Пінску. Намаганьнямі кс. Антонія — шчырага і ідэйнага беларуса, працы парафіян і дапамогі аднаго праваслаўнага грамадзяніна — быў збудаваны мясцовы касьцёл^[6]^[7]. На пасьвячэньне якога прыяжджаў кс. бп. Лазінскі і ягоны сябар — беларускі каталіцкі сьвятар Пётар Татарыновіч. Папа Піюс XI падараваў парафіі 3 званы, на якіх выгравіраваны Сьвяты Айцец^[8]. Збіраліся сродкі на будаўніцтва званіцы.

Гаварыў казаньні па-беларуску. Заахвочваў вернікаў размаўляць роднай мовай. Распаўсюджваў беларускую культуру.

Удзельнік 1-й канфэрэнцыі, прысьвечанай царкоўнай уніі (23—24.4.1930, Пінск)^[9].

З 27.7.1931 да пачатку 2-й сусьветнай вайны служыў пробашчам парафіі у парафіяльным касьцёле сьв. Яна Хрысьціцеля ў мяст. Гранне Бельска-Падляскага павету^[10]. У 1932 г. гэты храм быў грунтоўна перабудаваны і папоўнены хорам кс. Дулінцам^[11].

Хадзіў у пілігрымку ў Кальварыю^[12].

У верасьні 1936 году кс. Антоні разам з а. Аношкам віншуюць кс. Татарыновіча зь юбілеем сьвятарства ў Мядзьведзічах. Там жа ён гаворыць навуку па-польску, але так зразумела і ўсё з беларускага жыцьця^[13].

З 1940 па 1949 гг. пробашч касьцёла Апекі НПМ Ружанцовай у в. Сігневічах Пружанскага дэканату.

Пасьля вызваленьня зь лягеру ў 1954—1966 быў пробашчам у в. Будславе.

Дзейнасьць у час вайны

Падчас 2-й сусьветнай вайны садзейнічаў беларусізацыі Касьцёлу. Уваходзіў у сьпіс 45 каталіцкіх сьвятароў на беларускіх паслугах, падрыхтаваны выведкай Арміі Краёвай у Менску (жнівень — верасень 1942 г.).

Паваенны лёс

Арыштаваны ў лютым 1949 у Сігневічах. Асуджаны да 25 гадоў ППЛ. Этапаваны ў адзін з лягераў ГУЛЯГу каля Кемерава. Атрымаў кілу. Прабыў нейкі час у лагеры з Фабіянам Ярэмічам^[14]. Вызвалены ў 1954 і летам зарэгістраваны пробашчам парафіі Унебаўзяцьця НПМ у мяст. Будславе Вялейскага дэканату.

Падчас ягонага служэньня праводзіўся Будслаўскі фэст^[15] і была знойдзена былая бэрнардынская бібліятэка ў адной зь вежаў будслаўскага касьцёлу^[16]. Таксама ў касьцёле гучаў арган, працаваў вежавы гадзіньнік.

Неаднаразова падвяргаўся нападкам у камуністычных газэтах.

Анеля Катковіч у сваіх успамінах «Разьвітаньне з Будславам» піша:

«Адведваў нас у Будславе кс. Антон Дулінец, які таксама доўгія гады быў на Сібіры й вярнуўся з „раю“ амаль што разам з намі. Ён знаў амаль усіх ксяндзоў-беларусаў і сам быў беларусам. Казаньні ў касьцеле гаварыў па-польску, але ўводзячы цэлыя беларускія сказы. Ужо ён не жыве, памёр па дарозе з плябані ў касьцёл. Упаў і больш не падняўся.»

На ягоным пахаваньні было шмат парафіян. Пахаваны на могілках у Будславе, каля капліцы. У Будславе нават праз паўстагодзьдзя з пашанай узгадваюць ягонае імя.

Фотаздымкі

Кс. Дулінец, Будслаў
Будслаў. Сьвята.
Часопіс „Шлях Моладзі“ №7—8, 1936 г. 21 ст.
Кс. Дулінец з моладзю
У цэнтры кс. Дулінец побач з кс. Станкевічам.
Кс. Дулінец у Будславе.
Фота перад плябаніяй у Будславе
Званы, падараваныя парафіі Марочна Папам Піюсам ХІ

Крыніцы

^ Рэпрэсаваныя каталіцкія духоўныя, кансэкраваныя і свецкія асобы Беларусі. 1917—1964 С. 161—162
^ Catalogus Ecclesiarum et Utriusque Cleri tam Saecularis quam Regularis Dioecesis Vladislaviensis seu Calissiensis pro Anno Domini 1921 С. 34
^ «Bielaruskaja Krynica» №26, 1926 г. С.6
^ «Bielaruskaja Krynica» №14, 1927 г. С.2
^ Małgorzata Moroz «KRYNICA» — Ideologia i przywódcy białoruskiego katolicyzmu", Беласток, 2001. С. 218
^ «Chryścijanskaja Dumka» №21-22, 1930 г. С.11
^ «Bielaruskaja Krynica» №31, 1930 г. С.4
^ Gazeta Świąteczna : wychodzi w Warszawie na każdą niedzielę. R. 51, 1931, nr 15 (2619) С. 3
^ Pamiętnik I-ej Konferencji Kapłańskiej w sprawie Unji [! Kościelnej w Pińsku (23-24 IV 1930 roku)]
^ Piński Przegląd Diecezjalny 1932 №1. S. 6
^ «Spis Kościołów i Duchowieństwa Diecezji Pińskiej w Rzeczypospolitej Polskiej 1933 i 1934» С. 44.
^ «Chryścijanskaja Dumka» №6,1936 г. С. 4.
^ «Chryścijanskaja Dumka» №9, 1936 г. С 11.
^ «ŹNIČ» №48 KASTRYCNIK-LISTAPAD 1958 г. С. 5.
^ Да новых перамог (Мядзел). — №41 (3012). — 4 красавіка 1964 г.
^ Да пытання пра бібліяграфічную рэканструкцыю будслаўскай бернардзінскай бібліятэкі — Лаўрык Ю. М. (Мінск)

Літаратура

Леанід Маракоў «Рэпрэсаваныя каталіцкія духоўныя, кансэкраваныя і свецкія асобы Беларусі. 1917—1964» С. 161, 162, 500, 566, 593, 621, 638.
Jerzy Garbinski, Jerzy Turonek «Bialoruski ruch chrzescijanski XX wieku: slownik biograficzno-bibliograficzny» С. 95-96.
Roman Dzwonkowski SAC «Leksykon duchowieństwa polskiego represjonowanego w ZSRS 1939―1988» С. 207—208.

[1] Рэпрэсаваныя каталіцкія духоўныя, кансэкраваныя і свецкія асобы Беларусі. 1917—1964 С. 161—162

[2] Catalogus Ecclesiarum et Utriusque Cleri tam Saecularis quam Regularis Dioecesis Vladislaviensis seu Calissiensis pro Anno Domini 1921 С. 34

[3] «Bielaruskaja Krynica» №26, 1926 г. С.6

[4] «Bielaruskaja Krynica» №14, 1927 г. С.2

[5] Małgorzata Moroz «KRYNICA» — Ideologia i przywódcy białoruskiego katolicyzmu", Беласток, 2001. С. 218

[6] «Chryścijanskaja Dumka» №21-22, 1930 г. С.11

[7] «Bielaruskaja Krynica» №31, 1930 г. С.4

[8] Gazeta Świąteczna : wychodzi w Warszawie na każdą niedzielę. R. 51, 1931, nr 15 (2619) С. 3

[9] Pamiętnik I-ej Konferencji Kapłańskiej w sprawie Unji [! Kościelnej w Pińsku (23-24 IV 1930 roku)]

[10] Piński Przegląd Diecezjalny 1932 №1. S. 6

[11] «Spis Kościołów i Duchowieństwa Diecezji Pińskiej w Rzeczypospolitej Polskiej 1933 i 1934» С. 44.

[12] «Chryścijanskaja Dumka» №6,1936 г. С. 4.

[13] «Chryścijanskaja Dumka» №9, 1936 г. С 11.

[14] «ŹNIČ» №48 KASTRYCNIK-LISTAPAD 1958 г. С. 5.

[15] Да новых перамог (Мядзел). — №41 (3012). — 4 красавіка 1964 г.

[16] Да пытання пра бібліяграфічную рэканструкцыю будслаўскай бернардзінскай бібліятэкі — Лаўрык Ю. М. (Мінск)

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]