Андрэй Андрэевіч Каляда

Андрэй Андрэевіч Каляда
	Андрэй Андрэевіч Каляда
Дата нараджэньня	3 чэрвеня 1940
Месца нараджэньня	вёска Панямонь, Наваградзкі раён Баранавіцкай вобласьці
Дата сьмерці	13 кастрычніка 2022 (82 гады)
Месца сьмерці	Менск, Беларусь;
Месца вучобы	Беларускі тэатральна-мастацкі інстытут
Занятак	перакладнік, літаратуразнаўца, тэатразнавец, пэдагог, прафэсар унівэрсытэту, літаратар
Навуковая сфэра	літаратуразнаўства
Месца працы	Нацыянальны акадэмічны тэатар імя Янкі Купалы; БДПІ; Беларуская дзяржаўная акадэмія мастацтваў;
Навуковая ступень	кандыдат пэдагагічных навук[d] (1975)
Дзеці	Натальля Каляда[d]

Вікіпэдыя мае артыкулы пра іншых асобаў з прозьвішчам Каляда.

Андрэ́й Андрэ́евіч Каляда́ (3 чэрвеня 1940, вёска Панямонь, Наваградзкі раён Баранавіцкай вобласьці — 13 кастрычніка 2022^[1]) — беларускі літаратуразнавец, тэатразнавец, пэдагог. Кандыдат пэдагагічных навук (1975). Прафэсар (1993).

Жыцьцяпіс

У вайну сям’я была вымушаная пераехаць са спаленай нацыстамі вёскі ў Наваградак.

Навучаўся ў наваградзкай школе №1 імя Адама Міцкевіча. Пасьля школы ўладкаваўся на машынабудаўнічы завод імя Кірава ў Горлаўцы (Украінская ССР)^[2], дзе вёў драматычныя гурткі, сьпяваў у хоры, танчыў, займаўся боксам.

Пасьля паступіў у Беларускі тэатральна-мастацкі інстытут (скончыў у 1962). Працаваў у тэатры імя Я. Купалы, выкладаў у Менскім пэдагагічным і Беларускім тэатральна-мастацкім інстытутах. Кандыдацкая дысэртацыя па тэме «Выпрацоўка ўменьня выразнага чытаньня ў студэнтаў-філёлягаў: (на матэрыяле беларускай літаратуры)» (1974). Прарэктар, пасьля выкладчык катэдры сцэнічнае мовы Беларускай акадэміі мастацтваў (1989—2008). Прафэсар (1993)^[3].

Дзейнасьць

Дасьледаваў праблемы майстэрства вуснай мовы, мэтодыку навучаньня выразнаму чытаньню; аўтар навучальных і мэтадычных дапаможнікаў для студэнтаў і настаўнікаў.

Пераклаў на беларускую мову творы Ф. Дастаеўскага, І. Буніна, У. Набокава, А. Салжаніцына, Б. Пастарнака, В. Астаф’ева.

Выканаў аўдыёзапісы раманаў Івана Мележа «Людзі на балоце», «Подых навальніцы»; Уладзімера Караткевіча «Чорны замак Альшанскі», «Каласы пад сярпом тваім», «Дзікае паляваньне караля Стаха», «Хрыстос прызямліўся ў Гародні»; Уладзімера Арлова «Сны імпэратара»; Міколы Ермаловіча «Беларуская дзяржава Вялікае Княства Літоўскае»; аповесьці Вольгі Іпатавай «Прадслава».

Сям’я

Дачка ― Натальля Халезіна, разам з мужам Мікалаем Халезіным ― стваральнікі Беларускага свабоднага тэатру, пражываюць у Вялікабрытаніі^[4].

Бібліяграфія

Выразнае чытанне: Вучэбны дапаможнік для ВНУ (1970)
Выразнае чытанне сатырычных вершаў, баек і драматычных твораў [Камплект]: [вучэбны дапаможнік для філалагічных факультэтаў вышэйшых навучальных устаноў] (1973)
Тэхніка мовы лектара: (Дыханне, голас, дыкцыя): [Метадычны дапаможнік] (1976)
Квітней, Радзіма. Красуй, жыццё: зборнік для мастацкага чытання / Міністэрства культуры БССР, Рэспубліканскі Дом народнай творчасці (1978)
Расказванне і чытанне ў дзіцячым садзе: дапаможнік для работнікаў дашкольных устаноў (1978)
Практикум выразительного чтения: учебное пособие; Министерство просвещения БССР, Минский государственный педагогический институт (1979)
Голас партыі ― голас міру: зборнік для мастацкага чытання / Рэпертуарна-рэдакцыйная калегія Упраўлення культасветустаноў Міністэрства культуры БССР, Рэспубліканскі навукова-метадычны цэнтр народнай творчасці і культурна-асветнай работы; [укладальнік А. А. Каляда] (1986)
Выразнае чытанне: Вучэб. дапам. для студэнтаў філалагічных фак. пед. ін-таў (1989)
Мастацкае чытанне ў школе: 5―11-я класы: кніга для настаўніка (1992)
Сцэнічная мова: Навучальны дапаможнік (1993)
Слоўнік акцёра і рэжысёра (1995)
Беларускае літаратурнае вымаўленне: практыкум па дыкцыі і арфаэпіі (2006)
Сцэнічная мова : вучэбна-метадычны дапаможнік для студэнтаў спецыяльнасці «Акцёр» (2006)
Будзьма, Жываслоў! (2015)

Пераклады

Фёдар Дастаеўскі. Аповесці. Апавяданні (2002)
Фёдар Дастаеўскі. Выбраныя творы (2004)
Лялечны дом: п’есы замежных драматургаў (2006)
Барыс Пастарнак. Доктар Жывага (2011).
Міхаіл Шолахаў. Лёс чалавека)2011)
Аляксандр Салжаніцын. Адзін дзень Івана Дзянісавіча (2011)
Расповяды пра Каханне…: Любоў, Любасць, Любошчы: [апавяданні і аповесці рускіх і савецкіх класікаў] (2012)
Іван Бунін. Акаянныя дні (2013)
Фёдар Дастаеўскі. Д’яблы: раман з трох частак (2013)
Андрэй Платонаў. Чэвенгур (2014)

Крыніцы

^ Памёр Андрэй Каляда, прафэсар Акадэміі мастацтваў, спэцыяліст у беларускім сцэнічным вымаўленьні, Радыё Свабода, 13-10-2022
^ Ільніцкі, Кірыла (11 чэрвеня 2010) Андрэй Каляда: «Я буду рабіць сваю справу». Хартыя’97. Праверана 15 ліпеня 2016 г.
^ Прафесара Андрэя Каляду звольнілі за супрацоўніцтва са «Свабодным тэатрам». Хартыя’97 (11 сьнежня 2008). Праверана 15 ліпеня 2016 г.
^ Bulakhava, Vika (4 лютага 2016) Смысл существования Николая Халезина (рас.) Entertainment. Russian Chicago. Праверана 15 ліпеня 2016 г.

Літаратура

Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн.: БелЭн, 1998. — Т. 7: Застаўка — Кантата. — 604 с. — ISBN 985-11-0130-3

[1] Памёр Андрэй Каляда, прафэсар Акадэміі мастацтваў, спэцыяліст у беларускім сцэнічным вымаўленьні, Радыё Свабода, 13-10-2022

[ch29761-2] Ільніцкі, Кірыла (11 чэрвеня 2010) Андрэй Каляда: «Я буду рабіць сваю справу». Хартыя’97. Праверана 15 ліпеня 2016 г.

[ch12971-3] Прафесара Андрэя Каляду звольнілі за супрацоўніцтва са «Свабодным тэатрам». Хартыя’97 (11 сьнежня 2008). Праверана 15 ліпеня 2016 г.

[4] Bulakhava, Vika (4 лютага 2016) Смысл существования Николая Халезина (рас.) Entertainment. Russian Chicago. Праверана 15 ліпеня 2016 г.

[1]

[2]

[3]

[4]