Ёган Сэбастыян Бах

Ёган Сэбастыян Бах
	Ёган Сэбастыян Бах
	па-нямецку: Johann Sebastian Bach
Дата нараджэньня	21 (31) сакавіка 1685
Месца нараджэньня	Айзэнах, Саксэн-Айзэнах[d], Сьвятая Рымская імпэрыя;
Дата сьмерці	28 ліпеня 1750[…] (65 гадоў)
Месца сьмерці	Ляйпцыг, Курфюрства Саксонія[d], Сьвятая Рымская імпэрыя;
Прычына сьмерці	інсульт
Месца пахаваньня	Царква Сьвятога Фамы[d];
Месца вучобы	Школа Сьвятога Міхаэля[d] (красавік 1702);
Занятак	кампазытар, арганіст, клявэсыніст, скрыпач, дырыгент, хормайстар, канцэртмайстар, музыказнаўца, музычны пэдагог, віртуоз, настаўнік
Месца працы	Ёган Эрнст III Заксэн-Ваймарскі[d]; кірха Баха ў Арнштаце[d]; царква Сьвятога Блажэя[d]; Леапольд (князь Ангальт-Кётэну)[d]; школа сьвятога Тамаша[d]; Музычны калегіюм[d];
Жанры	барокавая музыка[d]
Інструмэнты	арган[d], клявэсын, скрыпка і альт
Бацька	Ёган Амброзіюс Бах[d]
Маці	Марыя Элізабэт Лемэргірт[d]
Дзеці	Вільгэльм Фрыдэман Бах[d], Карл Філіп Эмануэль Бах[d], Ёган Крыстыян Бах[d], Ёган Готфрыд Бэрнгард Бах[d], Ёган Крыстоф Фрыдрых Бах[d], Готфрыд Гайнрых Бах[d], Катарына Даратэя Бах[d], Элізабэт Юліяна Фрыдэрыка Бах[d], Марыя Сафія Бах[d], Ёган Крыстоф Бах[d], Леапольд Аўгустус Бах[d], Крыстыяна Сафія Энрыета Бах[d], Рэгіна Зузана Бах[d], Ягана Караліна Бах[d], Крыстыяна Даратэя Бах[d], Крыстыяна Бэнэдыкта Бах[d], Рэгіна Ягана Бах[d], Ёган Аўгуст Абрагам Бах[d], Эрнэстус Андрэас Бах[d] і Крыстыян Готліб Бах[d]
Подпіс
	Ёган Сэбастыян Бах у Вікісховішчы

Ё́ган Сэба́стыян Бах (па-нямецку: Johann Sebastian Bach; 31 сакавіка [ст. ст. 21] 1685, Айзэнах — 28 ліпеня 1750, Ляйпцыг) — знакаміты нямецкі кампазытар XVII стагодзьдзя. Аўтар больш за тысячы музычных твораў: арганных, аркестравых, вакальных і іншых. Яшчэ пры жыцьці праславіўся як арґаніст-віртуоз, але як кампазытар вельмі даўгі час заставаўся невядомым.

Адраджэньне цікавасьці да Баху і ягонага кампазытарскага таленту прыйшло ў першай палове XIX стагодзьдзя. Зараз ён, як правіла, разглядаецца ня толькі як адзін з самых выбітных кампазытараў эпохі барока, але і як адзін з найвялікшых кампазытараў усіх часоў^[12].

Біяґрафія

Кампазытар нарадзіўся ў 1685 годзе ў нямецкім мястэчку Айзэнаху. Ён быў восьмым і апошнім дзіцём у сваёй сям’і нямецкага музыкі Ёгана Амброзіюса Баха і Марыі Элізабэт Лемэргірт. Ад бацькі, мясцовага музыкі, малы Ёган атрымаў першыя ўрокі гры на скрыпцы. Меўшы выдатны голас (сапрана) хлопчык сьпяваў таксама ў школьным хоры. Адзін зь дзядзькаў, як то Ёган Крыстаф Бах, пазнаёміў яго з арганам^[13], а старэйшы стрыечны брат, Ёган Людвіг Бах, быў вядомым кампазытарам і скрыпачом.

У веку 9 гадоў Ёган Сэбастыян асірацеў. Спачатку памерла ягоная маці, а ўжо праз восем месяцаў пайшоў з жыцьця і бацька. Цяпер яго выхаваньнем стаў займацца старэйшы брат, які служыў царкоўным арґаністам у мястэчке Ордруф. Ён навучаўся ў брата, выконваў і капіяваў музыку, у тым ліку музыку свайго роднага брата, не зважаючы на тое, што яму гэта было забаронена рабіць, бо ў той час партытуры былі вельмі каштоўнымі і прыватнымі, а чыстая папера такога тыпу каштавала дорага. Брат навучыў малога Ёгана гры на клявікордзе. Брат накіраваў хлопчыка ў ґімназію, а сам у той жа час працягваў вучыць яго музыцы. У ґімназіі Бах вывучаў тэалёгію, лацінскую і грэцкую мовы. У веку 15 гадоў Бах вырашае пачаць самастойнае жыцьцё і пераяжджае жыць у Люнэбурґ поруч зь сябрам. Верагодна, іхнае падарожжа зьдзяйсьнялася пераважна пешшу. Два гады, якія ён правёў там, мелі вырашальнае значэньне, бо Баха добра пазнаёміўся з эўрапейскай культурай. Акрамя сьпеваў у хоры, ён граў на школьным трохмануальным аргане і клявэсыне^[14]. Ён таксама завязаў сяброўскія стасункі з сынамі шляхты паўночнай Нямеччыны. У 1703 годзе ён скончыў ґімназію, пасьля чаго кампазытару прыйшлося некалькі гадоў паезьдзіць па краіне ў пошуках працы (гордага юнака не задавальняў прыгнечаны стан музыкі, умовы працы). Падчас гэтага пэрыяду жыцьця кампазытар адточвае сваё майстэрства гры на арґане.

У 1708 годзе Бах спыняецца на сталае жыцьцё ў Ваймары, дзе служыць прыдворным музыкам і мясцовым арґаністам. У «ваймарскі» пэрыяд кампазытар стварыў свае лепшыя арґанныя творы, сярод якіх Таката і фуга рэ мінор, Пасакалія до мінор ды іншыя. У 1717 годзе Бах зь сям’ёй пераехаў у Кётэн, дзе кіраваў невялікім аркестрам пры двары мясцовага прынца. У Кётэне не было арґана, таму ў гэты пэрыяд Бах пісаў у асноўным клявірную і аркестравую музыку. Сярод іншага тут былі напісаны 24 прэлюдыі і фуґі, якія склалі першы том працы «Добра тэмпэраваны клявір», а таксама была напісана Храматычная фантазія і фуґа рэ мінор.

З Кётэна ў 1723 годзе Бах пераехаў у Ляйпцыг, дзе і застаўся да канца свайго жыцьця. Тут ён займаў пасаду кантара (кіраўніка хора) сьпеўнай школы пры царкве сьвятога Томаша. Тут кампазытару прыйшлося заняцца царкоўнай опэрападобнай музыкай. У Ляйпцыґу Бах стварае свае лепшыя вакальна-інструмэнтальныя кампазыцыі: большую частку кантат, «Жарсьці па Яну», «Жарсьці па Мацею», Мэса сі мінор. Тут жа былі напісаны Італьянскі канцэрт, закончаны другі том працы «Добра тэмпэраваны клявір».

Памёр Ёган Сэбастыян Бах у 1750 годзе.

Лютэранства

Кніга згоды

Тэалёгія

Мінуўшчына

Цэрквы

Асобы

Арганізацыі

Творчасьць

Творчая спадчына Ёгана Сэбастыяна Баха надзвычай вялікая і ахоплівае больш за 1000 кампазыцыяў, зь іх 320 сьвецкіх і духоўных кантатаў, шмат месаў, «Калядная» і «Велікодная»^[15] араторыі, шматлікія харалы, матэты, інструмэнтальныя творы і іншыя.

Зараз творы Баха прынята пазначаць нумарам BWV, то бок скарочана ад «Каталёґ твораў Баха» (ням. Bach-Werke-Verzeichnis. Гэтая клясыфікацыя была прапанаваная нямецкім музыкаведам Вольфґанґам Шмідэрам у 1950 годзе, у ейнай аснове ляжыць тэматычны прынцып: нумары BWV 1—224 асацыююцца з кантатамі, BWV 225—249 — з аратарыяльнымі творамі, BWV 250—524 ёсьць хараламі і духоўнымі сьпевамі, BWV 525—748 — творы для арґану, BWV 772—994 — клявірныя творы, BWV 995—1000 — творы для лютні, BWV 1001—1040 — камэрная музыка, BWV 1041—1071 — аркестравыя творы і BWV 1072—1126 — каноны і фуґі.

Крыніцы

^ J H BACH // The Guardian (анг.) — United Kingdom: GMG, 2014. — ed. size: 107899 — ISSN 0261-3077
^ Архіў прыгожых мастацтваў — 2003.
^ ^а ^б Архіў гістарычных запісаў — 1808.
^ AllMusic (анг.) — 1991.
^ Johann Sebastian Bach // Internet Broadway Database (анг.) — 2000.
^ J. S. Bach // Internet Broadway Database (анг.) — 2000.
^ Johann Sebastian Bach // filmportal.de — 2005.
^ Бах Иоганн Себастьян // Большая советская энциклопедия (рас.): [в 30 т.] / под ред. А. М. Прохорова — 3-е изд. — Москва: Советская энциклопедия, 1969.
^ ^а ^б ^в ^г ^д ^е ^ё ^ж Каталёг Нямецкай нацыянальнай бібліятэкі (ням.)
^ http://www.szadvar.hu/bach-brandenburg-concerto-1.htm
^ JSTOR — 1995.
^ Blanning, T. C. W. The Triumph of Music: The Rise of Composers, Musicians and Their Art. p 272
^ Wolff, Christoph; Emery, Walter (20.01.2001). «Bach, Johann Sebastian». Grove Music Online (8th ed.). Oxford University Press. doi:10.1093/gmo/9781561592630.article.6002278195. ISBN 978-1-56159-263-0.
^ «Johann Sebastian Bach: a detailed informative biography». The Baroque Music Site.
^ Мікола Байкоў, Сьцяпан Некрашэвіч. вялікодны — пасхальный // Беларуска-расейскі слоўнік. — Менск: Дзяржаўнае выдавецтва Беларусі, 1925. — ISBN 5-341-00918-5

Вонкавыя спасылкі

Жарсьці па Мацею (ням.) (анг.) (фр.) (гішп.) (італ.) (яп.) (парт.) (вуг.) (рас.) (швэд.) (кат.) (кіт.)
Мэса сі мінор (анг.)
Klavier-Übung IV (анг.)

[_05f71f175ee84176-1] J H BACH // The Guardian (анг.) — United Kingdom: GMG, 2014. — ed. size: 107899 — ISSN 0261-3077

[_ba925fc004df86db-2] Архіў прыгожых мастацтваў — 2003.

[_b2e40931722adb42-3] а ^б Архіў гістарычных запісаў — 1808.

[_f1373593a76278d1-4] AllMusic (анг.) — 1991.

[_f0005c155510bcea-5] Johann Sebastian Bach // Internet Broadway Database (анг.) — 2000.

[_265eda4bdd35a357-6] J. S. Bach // Internet Broadway Database (анг.) — 2000.

[_3043c2d1c4a61a6c-7] Johann Sebastian Bach // filmportal.de — 2005.

[_e04d58180bc8b8ee-8] Бах Иоганн Себастьян // Большая советская энциклопедия (рас.): [в 30 т.] / под ред. А. М. Прохорова — 3-е изд. — Москва: Советская энциклопедия, 1969.

[_e1b9462099a1052f-9] а ^б ^в ^г ^д ^е ^ё ^ж Каталёг Нямецкай нацыянальнай бібліятэкі (ням.)

[_e5ec431bc1be265b-10] ttp://www.szadvar.hu/bach-brandenburg-concerto-1.htm

[_8be16458f201eadf-11] JSTOR — 1995.

[12] Blanning, T. C. W. The Triumph of Music: The Rise of Composers, Musicians and Their Art. p 272

[13] Wolff, Christoph; Emery, Walter (20.01.2001). «Bach, Johann Sebastian». Grove Music Online (8th ed.). Oxford University Press. doi:10.1093/gmo/9781561592630.article.6002278195. ISBN 978-1-56159-263-0.

[14] «Johann Sebastian Bach: a detailed informative biography». The Baroque Music Site.

[15] Мікола Байкоў, Сьцяпан Некрашэвіч. вялікодны — пасхальный // Беларуска-расейскі слоўнік. — Менск: Дзяржаўнае выдавецтва Беларусі, 1925. — ISBN 5-341-00918-5

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]