Юры Гагарын
| Юры Гагарын Юрий Алексеевич Гагарин | ||||
| 9 сакавіка 1934[1][2][3][…] — 27 сакавіка 1968[1][2][3][…] (34 гады) | ||||
 Гагарын падчас візыту ў Швэцыі | ||||
| Месца нараджэньня | в. Клушына, Гжацкі раён, Смаленская вобласьць, РСФСР | |||
|---|---|---|---|---|
| Месца сьмерці | каля Кіржач, Уладзімерская вобласьць, РСФСР | |||
| Прыналежнасьць | СССР | |||
| Званьне | палкоўнік | |||
| Узнагароды |
| |||
Ю́ры Аляксе́евіч Гага́рын (9 сакавіка 1934, в. Клушына, Гжацкі раён, Смаленская вобласьць, РСФСР — 27 сакавіка 1968, каля Кіржач, Уладзімерская вобласьць, РСФСР) — савецкі лётчык-касманаўт, першы чалавек, які зьдзейсьніў арбітальны касьмічны палёт.
Гагарын стаў міжнароднай знакамітасьцю й быў узнагароджаны шматлікімі мэдалямі й узнагародамі, у тым ліку атрымаў званьне Герою Савецкага Саюзу, вышэйшай узнагародай краіны. «Усход-1» адзначыў свой адзіны касьмічны палёт, але ён служыў у якасьці дублюючага экіпажа да місіі «Саюз-1», які скончыўся аварыяй са сьмяротным зыходам. Гагарын пазьней стаў намесьнікам дырэктара падрыхтоўкі касманаўтаў Цэнтру падрыхтоўкі за межамі Масквы, які ў далейшым была названы ягоным імем. Гагарын загінуў у 1968 годзе, калі пілятаваў самалёт МіГ 15 і разьбіўся на ім.
Біяграфія
[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]Нарадзіўся ў сялянскай сям’і, ягоныя бацькі працавалі ў мясцовым калгасе[4]. Юры быў трэцім дзіцем у сям’і з чатырох, ягоная старэйшая сястра даглядала малых пакуль бацькі працавалі. Скончыў Любярэцкае рамеснае вучылішча і адначасова 7-й кляс школы працоўнай моладзі, атрымаў спэцыяльнасьць фармоўшчыка-ліцейніка ў 1951 з адзнакай[5]. Як адзін зь лепшых вучняў быў накіраваны на працяг вучобы ў Саратаўскі індустрыяльны тэхнікум, які скончыў у 1955 годзе. У маладосьці Гагарын цікавіўся космасам і плянэтамі[6]. Падчас вучобы пачаў займацца ў Саратаўскім аэраклюбе, у 1955 годзе паводле рэкамэндацыі камісіі аэраклюбу паступіў у 1-е Чкалаўскае ваенна-авіяцыйнае вучылішча імя Варашылава ў Арэнбургу, якое скончыў у 1957 годзе. Служыў у Запаляр’і, непадалёк ад нарвэскай мяжы, дзе часьцяком назіраецца надвор’е не прыгоднае для палётаў. У 1957 годзе пабраўся шлюбам з Валянцінай Гарачовай.
9 сьнежня 1959 году Гагарын напісаў заяву з просьбай залічыць яго ў групу кандыдатаў у касманаўты. Ужо праз тыдзень яго выклікалі ў Маскву для праходжаньня ўсебаковага мэдычнага абсьледаваньня ў Цэнтральным навукова-дасьледчым авіяцыйным шпіталі. У пачатку наступнага году рушыла ўсьлед яшчэ адна спэцыяльная мэдкамісія, якая прызнала старэйшага лейтэнанта Гагарына прыдатным для касьмічных палётаў. 3 сакавіка 1960 году загадам Галоўнакамандуючага ВПС Канстанціна Вяршыніна Гагарын быў залічаны ў групу кандыдатаў у касманаўты, у якую ў выніку ўвайшло дваццаць кандыдатаў, а 11 сакавіка Гагарын разам зь сям’ёй выехаў да новага месца працы. З 25 сакавіка пачаліся рэгулярныя заняткі па праграме падрыхтоўкі касманаўтаў.
12 красавіка 1961 году Юры Гагарын на касьмічным караблі «Ўсход-1», створаным у дасьледча-канструктарскім бюро Сяргея Каралёва, стартаваў з касмадрома «Байканур» і зьдзейсьніў першы касьмічны палёт, абляцеўшы зямны шар за 108 хвілінаў і вярнуўшыся на Зямлю. За гэты палёт яму было прысвоена званьне Героя Савецкага Саюза і воінскае званьне маёра датэрмінова, якое он атрымаў зьяўляючыся старэйшым лейтэнантам, а пачынаючы з 12 красавіка 1962 году, дзень палёту Гагарына ў космас быў абвешчаны сьвятам — Днём касманаўтыкі.
У 1961 годзе Гагарын паступіў у Ваенна-паветраную інжынэрную акадэмію імя Жукоўскага ў Маскве. Паралельна вучобе рыхтаваўся да далейшых касьмічных палётаў, то бок быў дублёрам Уладзімера Камарова пры ягоным палёту на караблі «Саюз-1», які скончыўся трагічнай гібельлю касманаўта. У 1966 годзе Гагарына абралі Ганаровым чальцом Міжнароднай акадэміі астранаўтыкі. 17 лютага 1968 году пасьпяхова абараніў дыплёмную работу па шматразовым касьмічным лятальным апараце і быў рэкамэндаваны ў ад’юнктуру акадэміі[7].
Загінуў 27 сакавіка 1968 году ў авіяцыйнай катастрофе паблізу вёсцы Навасёлава Кіржацкага раёну Ўладзімерскай вобласьці падчас трэніравальнага палёту на самалёце УТЗ МіГ-15 разам зь лётчыкам-інструктарам Уладзімерам Сярогіным. Імем Гагарына названы кратэр на зваротным баку Месяца, яго родны горад быў перанайменаваны ў Гагарын. Таксама імя Гагарына прысвоенае ваенна-паветранай акадэміі ў Моніна пад Масквой. Міжнароднай авіяцыйнай фэдэрацыяй (ФАІ) заснаваны мэдаль імя Юрыя Гагарына.
Публікацыі
[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]- Гагарин Ю.А. «Дорога в космос. Записки летчика-космонавта СССР». — М.: Правда, 1961.
- Гагарин Ю.А., Лебедев В. И. «Психология и космос». — М.: Молодая Гвардия, 1968.
Крыніцы
[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]- ^ а б в Гагарин Юрий Алексеевич // Большая советская энциклопедия (рас.): [в 30 т.] / под ред. А. М. Прохорова — 3-е изд. — Москва: Советская энциклопедия, 1971. — Т. 5 : Вешин — Газли. — С. 623.
- ^ а б в Juri Alexejewitsch Gagarin // filmportal.de — 2005.
- ^ а б в Juri Alexejewitsch Gagarin // Энцыкляпэдыя Бракгаўза (ням.)
- ^ Tito, Dennis (13 November 2006). «Yuri Gagarin». Time Europe via Time.com.
- ^ Большая Российская энциклопедия: В 30-ти тт. / Председатель науч.-ред. совета Ю. С. Осипов. Отв. ред С. Л. Кравец. Т. 6. Восьмеричный путь — Германцы. — М.: Большая Российская энциклопедия, 2006. — 767 с.
- ^ French, Francis; Burgess, Colin (2007). «Into That Silent Sea: Trailblazers of the Space Era, 1961-1965». Lincoln: University of Nebraska Press. pp. 2. ISBN 0-8032-1146-5.
- ^ Сергей Белоцерковский. «Диплом Гагарина». — Молодая гвардия, 1986. — 173 с.
Вонкавыя спасылкі
[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]
Юры Гагарын — сховішча мультымэдыйных матэрыялаў
- Гагарын на сайце «Героі краіны»
- Гагарын у энцыкляпэдыі касманаўтыкі
- «Камсамольская праўда» нумар ад 13 красавіка 1961 году
- VRML-мадэль палёту
- Рэдкія фатаздымкі Гагарына
- Сьмерць Гагарына. Шэсьць неафіцыйных вэрсіяў
- Пра Юрыя Гагарына