Яўген Лецка

Яўге́н Рыго́равіч Ле́цка (псэўданім Я. Варанец; нар. 20 красавіка 1944, вёска Пабрэзьзе Наваградзкі гэбіт, Генэральбецырк Беларутэнія, Райхскамісарыят Остлянд, Нямецкі райх, цяпер у Наваградзкім раёне Гарадзенскай вобласьці) — беларускі празаік, крытык, перакладнік. Сябар Саюзу пісьменьнікаў БССР (з 1977), кандыдат філялягічных навук (1980).

Жыцьцяпіс

Нарадзіўся ў сялянскай сям’і: бацька, Рыгор Іванавіч, у маладыя гады чалец Сялянска-работніцкай Грамады, маці, Надзея Сільвестраўна, працавала ў калгасе. Паводле сямейнага паданьня род Лецкаў паходзіў з Каўказу: мужчыны зь іх роду пасьля разгрому паўстаньня пад кіраўніцтвам Шаміля былі перабітыя, а малых дзяцей з бабулямі выселілі ў Налібоцкую пушчу, а адтуль, пасьля паўстаньня 1863-1864 гг., на Наваградчыну.

У 1962 г. скончыў Нягневіцкую сярэднюю школу і паступіў на беларускае аддзяленьне філялягічнага факультэту БДУ, адначасова працаваў электракаршчыкам на шарыка-падшыпнікавым заводзе, грузчыкам на станцыі Менск-Пасажырскі, у складзе будаўнічага атраду, гідам-перакладнікам у турыстычных групах (нямецкая мова), настаўнікам ва Ўшанскай школе Бярэзінскага раёну.

Пасьля заканчэньня БДУ (1967), працаваў у Карэлічах інструктарам райкаму камсамола, карэспандэнтам-арганізатарам раённага радыёвяшчаньня. У 1968 г. паступіў ў асьпірантуру пры катэдры беларускай літаратуры БДУ. Потым працаваў у інстытуце літаратуры АН БССР (1971—1986). З 1986 г. у выдавецтве «Мастацкая літаратура» — старэйшы рэдактар рэдакцыі прозы, загаднік рэдакцыі крытыкі, літаратуразнаўства, драматургіі.

Скончыў БДУ (1967). Кандыдат філялягічных навук (1980). У 1971—1986 гадах працаваў у Інстытуце літаратуры Акадэміі навук БССР. З 1986 году старшы рэдактар, загадчык рэдакцыі выдавецтва «Мастацкая літаратура». Быў старшынём Рады Згуртаваньня беларусаў сьвету «Бацькаўшчына».

У верасьні 1991 г. сп. Я. Лецка, акторка Тацьцяна Мархель, фальклёрны ансамбль «Рунь», народны майстра па кераміцы, Сымон Саўрыцкі, наведалі сваіх землякоў у Якуцку дзеля азнаямленьня зь дзейнасьцю мясцовай суполкі «Суродзіч».

Творчасьць

Аўтар аповесьцяў «Па цаліку», «Дарога ў два канцы», манаграфіі «Выхаваўчая роля літаратуры» і інш. Аўтар сцэнарыяў дакумэнтальных фільмаў пра Янку Купалу, Браніслава Тарашкевіча («Зямля Тарашкевіча», у суаўтарстве з Арсенем Лісам) і інш.

Стваральнік і Старшыня Згуртаваньня беларусаў сьвету «Бацькаўшчына» (з 1990), (потым на гэтай пасадзе яго зьмяніла Ганна Сурмач), адзін са стваральнікаў аб’яднаньня «Наваградцы сьвету».

Творы

Беларуская літаратура за гады савецкай улады. Метадычныя парады лектарам. 1973. 22 с.
Па цаліку. Аповесць. Мінск. 1977. 175 с.
Вялікая Айчынная вайна ў беларускай прозе. Матэрыял у дапамогу лектару. Мінск. 1979. 18 с.
Современная белорусская проза. (Проблемы идейно-нравственного воспитания личности). Автореферат диссертации … кандидата филологических наук. Минск. 1980.
Выхаваўчая роля літаратуры. 1980. Мінск. 206 с.
Дарога у два канцы. Аповесць. Мінск. 1981. 174 с.
Хараство і боль жыцця. Нарыс творчасьці Вячаслава Адамчыка. Мінск. 1985. 128 с.

Літаратура

Баркоўскі А. Імам Шаміль і Яўген Лецка. // Байрам. Татары на зямлі Беларусі. Менск. № 4. 1994. С. 47-48.
Гарэлік Л. М., Пяткевіч А. М. Лецка Яўген. // Беларускія пісьменнікі. Біябібліяграфічны слоўнік у 6 тамах.Т. 4. Мінск. 1994. С. 35-36.
Гарадніцкі Я. А. Лецка Яўген. Бібліяграфія. // Беларускія пісьменнікі. Біябібліяграфічны слоўнік у 6 тамах.Т. 4. Мінск. 1994. С. 36-37.
Прысутны. Госьці з Беларусі ў Якуцку. // Голас часу. Лондан. № 1 /16/. 1992. Б. 26.