Трыест: розьніца паміж вэрсіямі

Зьвесткі зь Вікіпэдыі — вольнай энцыкляпэдыі
Змесціва выдалена Змесціва дададзена
д r2.7.2) (робат дадаў: mr:त्रिएस्ते
шаблён-картка, дапаўненьне
Радок 1: Радок 1:
{{Мястэчка
{{Галерэя
|Назва=<small>Трыест</small>
| Назва = Трыест
| Назва ў родным склоне = Трыесту
|Памер=300
| Няпэўная назва =
|Пазыцыя=right
| Арыгінальная назва =
|Файл:PiazzaUnità_1.jpg|Плошча Адзінства Італіі ў Трыесьце
| Краіны = Італіі
|Файл:CastelloMiramare.jpg|Замак Мірамарэ
| Герб = Free Territory of Trieste coat of arms.svg
|Файл:James Joyce Trieste 002.jpg|Статуя [[Джэймз Джойс|Джэймзу Джойсу]]
| Сьцяг =
|Файл:San Giusto 09.jpg|Сабор Сан Джуста
| Гімн =
|Файл:Stadtzentrum Triest.jpg|пейзаж
| Першыя згадкі =
|Файл:Trieste - Faro della Vittoria 006.jpg|Маяк
| Горад з =
| Магдэбурскае права =
| Былыя назвы =
| Былая назва =
| Мясцовая назва =
| Адміністрацыйная адзінка =
| Назва адміністрацыйнай адзінкі =
| Адміністрацыйная адзінка2 =
| Назва адміністрацыйнай адзінкі2 =
| Адміністрацыйная адзінка3 =
| Назва адміністрацыйнай адзінкі3 =
| Сельсавет =
| Пасялковы савет =
| Кіраўнік =
| Імя кіраўніка =
| Плошча = 84.5
| Вышыня =
| Колькасьць насельніцтва = 205,194
| Год падліку насельніцтва = 2011
| Шчыльнасьць насельніцтва = 2429
| Колькасьць двароў =
| Часавы пас = +1
| Летні час = +2
| Тэлефонны код = 040
| Паштовы індэкс = 34100
| Аўтамабільны код =
| Выява = Stadtzentrum Triest.jpg
| Апісаньне выявы =
| Шырата паўшар'е = паўночнае
| Шырата градусаў = 45
| Шырата хвілінаў = 39
| Шырата сэкундаў =
| Даўгата паўшар'е = усходняе
| Даўгата градусаў = 13
| Даўгата хвілінаў = 46
| Даўгата сэкундаў =
| Пазыцыя подпісу на мапе =
| Водступ подпісу на мапе =
| Commons = Category:Triest
| Сайт =
| Колер = {{Колер|Італія}}
}}
}}
'''Трыест''' ({{lang-it|Trieste}}, {{lang-sl|Trst}}, {{lang-hr|Trst}}, {{lang-la|Tergeste, Tergestum}}) — горад у італьянскім рэгіёне [[Фрыўлі-Вэнэцыя-Джулія]], адміністрацыйны цэнтар аднайменнай правінцыі. У мінулым — вольны імпэрскі горад, сталіца Аўстрыйскага Прымор’я, адасобленая свабодная тэрыторыя.


'''Трыест''' ({{lang-it|Trieste}}, {{lang-de|Triest}}, {{lang-sl|Trst}}, {{lang-hr|Trst}}, {{lang-la|Tergeste, Tergestum}}) — горад у італьянскім рэгіёне [[Фрыўлі-Вэнэцыя-Джулія]], адміністрацыйны цэнтар аднайменнай правінцыі. У мінулым — вольны імпэрскі горад, сталіца [[Аўстрыйская імпэрыя|Аўстрыйскага]] Прымор’я, адасобленая свабодная тэрыторыя.
Трыест разьмешчаны ў глыбіні [[Трыесцкі заліў|Трыесцкага заліва]] [[Адрыятычнае мора|Адрыятычнага мора]], за 145 км на ўсход ад [[Вэнэцыя|Вэнэцыі]], побач з славенскай мяжой. Паводле зьвестак перапісу 1991 году, насельніцтва горада складала 231,000 чалавек; а ў 2007 годзе — 203 356 чалавек. Заступнікам горада лічыцца пакутнік Св. Юст Трыесцкі. Сьвята горада — [[3 лістапада]].

Трыест разьмешчаны ў глыбіні [[Трыесцкі заліў|Трыесцкага заліва]] [[Адрыятычнае мора|Адрыятычнага мора]], за 145 км на ўсход ад [[Вэнэцыя|Вэнэцыі]], побач з [[Славенія|славенскай]] граніцай. Паводле зьвестак перапісу 1991 году, насельніцтва горада складала 231,000 чалавек; а па стане на [[31 сьнежня]] [[2011]] — 205 194 чалавек. Заступнікам гораду лічыцца пакутнік Св. Юст Трыесцкі. Сьвята гораду — [[3 лістапада]].

== Гісторыя ==
У час, калі [[Рымская імпэрыя|рымляне]] заснавалі [[Аквілея|Аквілею]], у раёне сучаснага Трыесту жылі [[Кельты|кельцкія]] ды [[Ілярыйцы|ілярыйскія]] плямёны. Першыя згадкі аб Трыесьце, пад назвай Тэргестэ (ад [[Славенская мова|славенскага]] ''trg'' — рынак, гандлёвы пляц) адносяцца да [[104 г. да Н.Х.]] і належаць [[Грэцыя|грэцкаму]] географу [[Артэмідор Эфэскі|Артэмідору Эфэскаму]]: у гэты час горад быў ужо [[Рымская імпэрыя|рымскім]].

Пасьля заняпаду ў [[476]] годзе [[Заходняя Рымская імпэрыя|Заходнярымскае імпэрыі]], Трыест падзяліў лёс астатніх [[Істрыя|істрыйскіх]] гарадоў, пабачыўшы [[Остготы|остготаў]], [[Бізантыя|бізантыйцаў]], [[Лянгабарды|лянгабардаў]], пакуль не ўвайшоў у [[774]] у склад імпэрыі [[Карл Вялікі|Карла Вялікага]]. Затым ім кіравалі біскупы, а ў [[1203]] горад захапілі [[Вэнэцыянская рэспубліка|вэнэцыянцы]]. З [[1382]] да [[1918]] горад становіцца [[Габсбургі|габсбурска]]—[[Аўстрыя|аўстрыйскім]]. З [[1719]] да [[1891]] меў статус Вольнага порту і быў адзіным буйным портам Аўстрыі. З [[1809]] да [[1814]] быў акупаваны [[Францыя|французамі]]. Пасьля заснаваньня ў [[1861]] [[Італія|Італьянскай дзяржавы]], у населеным пераважна [[Італьянская мова|італамоўным]] насельніцтвам Трыесьце зьявіўся антыаўстрыйскі рух, мэтай якога было далучэньне гораду да Італіі. Па сканчэньні [[Першая Сусьветная вайна|Першай Сусьветнай вайны]], [[29 кастрычніка]] [[1918]], была заснаваная новая паўднёваславянская дзяржава — [[Каралеўства Югаславія]], у склад якой першапачаткова ўвайшоў і Трыест (на той час колькасьць [[Славенцы|славенцаў]] у пэрыфэрыйных раёнах дасягала 18%). Аднак паводле падпісанай у верасьні [[1919]] Сэн-Жэрмэнскай дамовы, Трыест, разам з усёй [[Істрыя]]й і [[Усходняя Фрыулія|Усходняй Фрыуліяй]], перайшоў да [[Італія|Італіі]]. У час панаваньня [[Фашызм|фашыстаў]] адбывалася італьянізацыя славенскага насельніцтва. Па сканчэньні [[Другая Сусьветная вайна|Другой Сусьветнай вайны]], у [[1947]] годзе, хаўрусьнікамі была абвешчаная [[Вольная тэрыторыя Трыесту]]. Паводле Лёнданскай дамовы [[1954]] году гэтая тэрыторыя была падзеленая паміж [[Італія]]й і [[Югаславія]]й (горад Трыест адыйшоў першым). У [[1975]] дамаркацыйная лінія афіцыйна стала дзяржаўнай граніцай дзьвюх краінаў. З уваходам [[Славенія|Славеніі]] у [[2004]] у [[Эўразьвяз]] і далучэньнем яе ў [[2007]] да [[Шэнгенская зона|шэнгенскай зоны]] Трыест перастаў быць горадам на ўскрайку Эўразьвязу, якім ён быў некалькі дзесяцігодзьдзяў.

== Галерэя ==
<gallery>
Файл:PiazzaUnità_1.jpg|Плошча Адзінства Італіі ў Трыесьце
Файл:CastelloMiramare.jpg|Замак Мірамарэ
Файл:James Joyce Trieste 002.jpg|Статуя [[Джэймз Джойс|Джэймзу Джойсу]]
Файл:San Giusto 09.jpg|Сабор Сан Джуста
Файл:Stadtzentrum Triest.jpg|пейзаж
Файл:Trieste - Faro della Vittoria 006.jpg|Маяк
</gallery>


== Вонкавыя спасылкі ==
== Вонкавыя спасылкі ==

Вэрсія ад 23:35, 11 сьнежня 2012

Трыест
Трыест
Герб Трыесту
Плошча: 84.5 км²
Насельніцтва (2011)
• колькасьць:
• шчыльнасьць:

205,194
2429
Часавы пас:
• летні час:
UTC+1
UTC+2
Тэлефонны код: 040
Паштовы індэкс: 34100
Геаграфічныя каардынаты: 45°39′ пн. ш. 13°46′ у. д. / 45.65° пн. ш. 13.767° у. д. / 45.65; 13.767Каардынаты: 45°39′ пн. ш. 13°46′ у. д. / 45.65° пн. ш. 13.767° у. д. / 45.65; 13.767
Трыест на мапе Італіі
Трыест
Трыест
Трыест
Галерэя здымкаў у Wikimedia Commons

Трыест (па-італьянску: Trieste, па-нямецку: Triest, па-славенску: Trst, па-харвацку: Trst, па-лацінску: Tergeste, Tergestum) — горад у італьянскім рэгіёне Фрыўлі-Вэнэцыя-Джулія, адміністрацыйны цэнтар аднайменнай правінцыі. У мінулым — вольны імпэрскі горад, сталіца Аўстрыйскага Прымор’я, адасобленая свабодная тэрыторыя.

Трыест разьмешчаны ў глыбіні Трыесцкага заліва Адрыятычнага мора, за 145 км на ўсход ад Вэнэцыі, побач з славенскай граніцай. Паводле зьвестак перапісу 1991 году, насельніцтва горада складала 231,000 чалавек; а па стане на 31 сьнежня 2011 — 205 194 чалавек. Заступнікам гораду лічыцца пакутнік Св. Юст Трыесцкі. Сьвята гораду — 3 лістапада.

Гісторыя

У час, калі рымляне заснавалі Аквілею, у раёне сучаснага Трыесту жылі кельцкія ды ілярыйскія плямёны. Першыя згадкі аб Трыесьце, пад назвай Тэргестэ (ад славенскага trg — рынак, гандлёвы пляц) адносяцца да 104 г. да Н.Х. і належаць грэцкаму географу Артэмідору Эфэскаму: у гэты час горад быў ужо рымскім.

Пасьля заняпаду ў 476 годзе Заходнярымскае імпэрыі, Трыест падзяліў лёс астатніх істрыйскіх гарадоў, пабачыўшы остготаў, бізантыйцаў, лянгабардаў, пакуль не ўвайшоў у 774 у склад імпэрыі Карла Вялікага. Затым ім кіравалі біскупы, а ў 1203 горад захапілі вэнэцыянцы. З 1382 да 1918 горад становіцца габсбурскааўстрыйскім. З 1719 да 1891 меў статус Вольнага порту і быў адзіным буйным портам Аўстрыі. З 1809 да 1814 быў акупаваны французамі. Пасьля заснаваньня ў 1861 Італьянскай дзяржавы, у населеным пераважна італамоўным насельніцтвам Трыесьце зьявіўся антыаўстрыйскі рух, мэтай якога было далучэньне гораду да Італіі. Па сканчэньні Першай Сусьветнай вайны, 29 кастрычніка 1918, была заснаваная новая паўднёваславянская дзяржава — Каралеўства Югаславія, у склад якой першапачаткова ўвайшоў і Трыест (на той час колькасьць славенцаў у пэрыфэрыйных раёнах дасягала 18%). Аднак паводле падпісанай у верасьні 1919 Сэн-Жэрмэнскай дамовы, Трыест, разам з усёй Істрыяй і Усходняй Фрыуліяй, перайшоў да Італіі. У час панаваньня фашыстаў адбывалася італьянізацыя славенскага насельніцтва. Па сканчэньні Другой Сусьветнай вайны, у 1947 годзе, хаўрусьнікамі была абвешчаная Вольная тэрыторыя Трыесту. Паводле Лёнданскай дамовы 1954 году гэтая тэрыторыя была падзеленая паміж Італіяй і Югаславіяй (горад Трыест адыйшоў першым). У 1975 дамаркацыйная лінія афіцыйна стала дзяржаўнай граніцай дзьвюх краінаў. З уваходам Славеніі у 2004 у Эўразьвяз і далучэньнем яе ў 2007 да шэнгенскай зоны Трыест перастаў быць горадам на ўскрайку Эўразьвязу, якім ён быў некалькі дзесяцігодзьдзяў.

Галерэя

Вонкавыя спасылкі

Трыестсховішча мультымэдыйных матэрыялаў

Шаблён:Link FA