Міканор Ярашэвіч
Міканор Ярашэвіч | |
.jpg) | |
| Дата нараджэньня | 11 (23) ліпеня 1885 |
|---|---|
| Месца нараджэньня | |
| Дата сьмерці | не раней за 1937 |
| Месца вучобы | |
| Занятак | палітык, навуковец, пэдагог |
| Месца працы | |
Міканор Ярашэвіч (11 ліпеня 1885, Новы Сьвержань, Менскі павет, Менская губэрня, Расейская імпэрыя — пам. не раней за 1937) — беларускі грамадзка-палітычны дзяяч, аграном, пэдагог.
Біяграфія
[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]Нарадзіўся 11 ліпеня 1885 году ў в. Новы Сьвержань Менскага павету Менскай губэрні. Скончыў Глухаўскі настаўніцкі (1910) і Маскоўскі сельскагаспадарчы (1912) інстытуты. Падчас вучобы ў Маскве ўваходзіў у склад беларускага студэнцкага гуртка, дасылаў лісты ў газэту «Наша ніва». Працаваў аграномам, чытаў лекцыі па аграноміі ў навучальных установах Менскай, Смаленскай і Харкаўскай губэрняў. Удзельнік Першай сусьветнай вайны з 1915 году.
Пасьля Лютаўскай рэвалюцыі 1917 году — адзін з кіраўнікоў Менскай губэрнскай земскай управы і лідэраў мясцовай філіі расейскіх эсэраў (пазьней т.зв. абласьнікоў). У пачатку сакавіка 1918 году — у складзе менскай земскай групы кааптаваны ў Раду Беларускай Народнай Рэспублікі, аднак 25 сакавіка 1918 году разам зь іншымі прадстаўнікамі земстваў, гарадзкога самакіраваньня і нацыянальных меншасьцяў выйшаў зь яе складу ў знак нязгоды з прыняцьцем Трэцяй Устаўнай граматы. Адзін з аўтараў праекту стварэньня ў Менску ўнівэрсытэту. Падчас польска-савецкай вайны (1919—1920) узначаліў Менскую губэрнскую земскую ўправу, выкладаў у Менскім політэхнічным вучылішчы. 18 верасьня 1919 году падчас прыезду ў Менск Юзэфа Пілсудзкага пры сустрэчы апошняга з грамадзкасьцю ў памяшканьні былога Менскага дваранскага сходу адзіны, хто выступіў з публічным пратэстам супраць польскай акупацыі краю, заявіў, што «палякам няма чаго шукаць у Беларусі». Ва ўмовах польскай акупацыі і фактычнай перамогі бальшавікоў у грамадзянскай вайне падтрымліваў стварэньне сувэрэннай Беларускай рэспублікі. У пачатку 1920 году — у складзе «расейскай сацыялістычнай групы» беспасьпяхова ўдзельнічаў у выбарах у Менскі гарадзкі магістрат.
3 аднаўленьнем савецкай улады ў лістападзе 1920 году прызначаны першым дырэктарам новаўтворанага Беларускага дзяржаўнага палітэхнікуму, адначасова выкладаў у Менскім інстытуце народнай адукацыі, Беларускім рабочым тэхнікуме, выконваў абавязкі загадчыка аддзелу Наркамату асьветы БССР па прафэсійна-тэхнічнай адукацыі. Ініцыятар стварэньня і першы старшыня Беларускага вольна-эканамічнага таварыства. Выступаў супраць прымусовай беларусізацыі, быў прыхільнікам паступовага пераводу выкладаньня ў навучальных установах Беларусі на беларускую мову. У канцы 1920 — пачатку 1921 гадоў намагаўся аднавіць дзейнасьць эсэраўскай арганізацыі «абласьнікоў».
У сакавіку 1921 году арыштаваны ДПУ БССР па абвінавачаньні ў антысавецкай дзейнасьці і зьняволены ў менскі Пішчалаўскі замак. Дзякуючы заступніцтву 38 выкладчыкаў Беларускага політэхнічнага інстытуту, Менскага інстытуту народнай адукацыі і Беларускага рабочага тэхнікума праз два месяцы вызвалены. У студзені 1923 году паводле загаду ДПУ БССР высланы ў Ташкент.
У 1920-я гады працаваў у Сярэднеазіяцкім унівэрсытэце, Інстытуце ірыгацыі і мэханізацыі сельскай гаспадаркі Узбэцкай ССР. Пасьля чарговага арышту ў 1930 годзе выселены разам зь сям’ёй з Ташкенту ў сельскую мясцовасьць, але ў 1933 годзе зноў дазволена вярнуцца назад. У 1937 годзе арыштаваны «за шпіянаж на карысьць замежных разведак» і асуджаны на 10 гадоў папраўча-працоўных лягераў без права перапіскі. Па словах жонкі, знаходзіўся ў адным зь лягераў у Краснаярскім краі, дзе быў расстраляны.
Літаратура
[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]- Ярашэвіч Міканор (Ніканор) Казіміравіч // Маракоў Л.У. Рэпрэсаваныя літаратары, навукоўцы, работнікі асветы, грамадскія і культурныя дзеячы Беларусі, 1794—1991. Энц. даведнік. У 10 т. Т. 1. — Мн:, 2003. ISBN 985-6374-04-9.