Перайсьці да зьместу

Слуцкі Траецкі манастыр

Зьвесткі зь Вікіпэдыі — вольнай энцыкляпэдыі
Помнік сакральнай архітэктуры
Манастыр Сьвятой Тройцы
Трайчанскі манастыр
Трайчанскі манастыр
Краіна Беларусь
Места Слуцак
Каардынаты 53°00′58″ пн. ш. 27°32′41″ у. д. / 53.01611° пн. ш. 27.54472° у. д. / 53.01611; 27.54472Каардынаты: 53°00′58″ пн. ш. 27°32′41″ у. д. / 53.01611° пн. ш. 27.54472° у. д. / 53.01611; 27.54472
Дата заснаваньня 1865
Манастыр Сьвятой Тройцы на мапе Беларусі
Манастыр Сьвятой Тройцы
Манастыр Сьвятой Тройцы
Манастыр Сьвятой Тройцы
Манастыр Сьвятой Тройцы на Вікісховішчы

Манастыр Сьвятой Тройцы або Трайчанскі манастыр — помнік архітэктуры XVII—XIX стагодзьдзяў у Слуцку. Знаходзіцца на левым беразе ракі Случы, у прадмесьці Трайчанах, на Віленскай вуліцы. Пры пабудове быў у юрысдыкцыі Канстантынопальскага патрыярхату, пазьней — у валоданьні Маскоўскага патрыярхату. Твор архітэктуры барока і клясыцызму.

Комплекс складаўся з саборнай царквы Сьвятой Тройцы, цёплай царквы Зьвеставаньня Багародзіцы, манастырскага корпуса зь цёплай царквой Яна Багаслова, будынка духоўнай сэмінарыі, гаспадарчых пабудоваў і мура з брамай. У сярэдзіне XX ст. савецкія ўлады зруйнавалі большую частку комплексу, да нашага часу захаваўся толькі будынак духоўнай сэмінарыі.

Вялікае Княства Літоўскае

[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

Першы пісьмовы ўпамін пра манастыр датуецца 1455 годам. Лічыцца, што ў 1505 годзе пры манастыры збудавалі Траецкую царкву, што аднак не пацьвярджаецца дакумэнтальна. У 1654 годзе царква была ўжо мураванай, астатнія пабудовы — драўлянымі.

У вайну Маскоўскай дзяржавы з Рэччу Паспаліта (1654—1667) маскоўскія захопнікі і казакі спустошылі і зруйнавалі манастыр[1], Траецкую царкву практычна цалкам зьнішчылі. Тагачасны ўладальнік Слуцку князь Багуслаў Радзівіл у 1667 годзе фундаваў адбудову манастыра і царквы, а жыхары места (пераважна купцы і шляхта) у 1668—1669 гадох рабілі ўнёскі на мураваньне царквы.

Траецкая царква, абраз XVII ст.

У Вялікую Паўночную вайну (1700—1721) Траецкую царкву зноў зруйнавалі. У 1785—1788 гадох яе адбудавалі на заказ слуцкага архімандрыта Віктара Садкоўскага паводле праекту і пад кіраўніцтвам Шаі Турава, слуцкага мяшчаніна, у стылі барока. Пры манастыры дзеяла школа граматы і рамёстваў. З 1785 году на тэрыторыі комплексу разьмяшчалася духоўная сэмінарыя.

Пад уладай Расейскай імпэрыі

[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

Па другім падзеле Рэчы Паспалітай (1793 год) калі Слуцак апынуўся ў складзе Расейскай імпэрыі, манастыр канчаткова перайшоў у валоданьне Ўрадавага сыноду Расейскай імпэрыі (Маскоўскай царквы). Тады ж тут разьмясьцілася Менская духоўная сэмінарыя.

У 1867 годзе ў манастыры збудавалі новы корпус зь цёплай царквой Сьвятога Яна Багаслова, у 1868 годзе над мураванай уваходнай брамай надбудавалі цёплую царкву Зьвеставаньня Багародзіцы.

Партрэты князёў Алелькавічаў

У рэвалюцыю 1917 году бальшавікі абрабавалі манастыр, а архімандрыта Апанаса (Вячорку) выслалі. У траўні 1926 году манахі падтрымалі архіяпіскапа-абнаўленца Данііла Грамавенку, які 5 верасьня прыбыў у Слуцак. 21 лютага 1930 году савецкія ўлады зачынілі манастыр. Найбольш каштоўныя рэчы з манастыра забралі ў музэй, астатняе разрабавалі. Канчатковае зьнішчаэньне манастырскага комплексу завяршылася ў 1950-я гады.

У наш час на тэрыторыі манастыра разьмяшчаецца вайсковае мястэчка. У 1994 годзе тут паставілі памятны крыж.

Траецкая царква — крыжова-купальная ў пляне базыліка зь дзьвюма 3-яруснымі чацьверыковымі вежамі-званіцамі на галоўным фасадзе, на паўночнай вежы быў гадзіньнік. Тарцовыя сьцены крылаў трансэпта завяршаліся фігурнымі франтонамі. Над сяродкрыжжам узвышаўся аб’ём зь вялікім купалам на чацьверыку, над ім — бэльвэдэр, увянчаны маленькім купалам на сьветлавым барабане. Перад галоўным уваходам да сьцяны далучаўся прытвор пад 2-схільным дахам.

У царкве захоўваліся цудоўны абраз Маці Божай бізантыйскага пісьма, Эвангельле 1582 году, пісанае слуцкім князем Юрыем Алелькавічам, старажытныя партрэты князёў Алелькавічаў, вырабы з срэбра і іншыя[2].

Стары дом архімандрыта — драўляны будынак на мураваным падмурку, складаўся зь дзесяці пакояў. Меў прыбудовы — жылыя пакоі, поварню, лядоўню. У старых кельлях, у якіх налічвалася дзесяць пакояў, была трапэзная i памяшканьні для паслушнікаў. Побач — шэсьць пад адным дахам — стаялі манаскія кельлі.

Новы дом архімандрыта — Г-падобны ў пляне, 2-павярховы будынак, накрыты вальмавым дахам. Галоўны фасад выходзіў на раку, а меншае, бакавое крыло, — да Траецкай царквы. Звонку іхныя сьцены пасярэдзіне завяршаліся 3-прыступкавымі атыкамі, а ўсім пэрымэтрам праходзіў міжпавярховы паясок. Сярэдзіны фасадаў таксама аздабляліся пілястрамі, а вокны паміж імі — простымі на першым паверсе, i паўкруглымі на другім паверсе — сандрыкамі. Усярэдзіне бакавога крыла быў ўваход, ад якога да царквы вяла дарога, абсаджаная бэзам.

Апроч таго, у склад комплексу ўваходзілі мураваны «скабец» з склепам, гаспадарчыя пабудовы — адрына, стайні, бровар, студня з компасам (на драўляных слупах) і інш.

Гістарычная графіка

[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

Гістарычныя здымкі

[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]
  1. ^ Ціткоўскі І. Помнікі архітэктуры Слуцка. — Слуцак, 1997.
  2. ^ Пятровіч Н. Слуцкі Троіцкі манастыр // ВКЛ. Энцыкл. — Мн.: 2005 Т. 2. С. 594.

Вонкавыя спасылкі

[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]