Касьцёл Сьвятога Барталамея (Вільня)

Помнік сакральнай архітэктуры
Касьцёл Сьвятога Барталамея
Касьцёл Сьвятога Барталамея
Краіна	Летува
Места	Вільня
Каардынаты	54°40′49.32″ пн. ш. 25°17′51.43″ у. д. / 54.6803667° пн. ш. 25.2976194° у. д. / 54.6803667; 25.2976194Каардынаты: 54°40′49.32″ пн. ш. 25°17′51.43″ у. д. / 54.6803667° пн. ш. 25.2976194° у. д. / 54.6803667; 25.2976194
Канфэсія	каталіцтва
Архітэктурны стыль	клясыцызм
Аўтар праекту	Караль Падчашынскі
Дата скасаваньня	1794
Касьцёл Сьвятога Барталамея на мапе Летувы Касьцёл Сьвятога Барталамея
Касьцёл Сьвятога Барталамея на Вікісховішчы

Касьцёл Сьвятога Барталамея — помнік архітэктуры XVII—XIX стагодзьдзяў у Вільні. Знаходзіцца ў Зарэччы, на Зарэчнай вуліцы^[a]. Дзее. Твор архітэктуры барока і клясыцызму. Аб’ект Рэгістру культурных каштоўнасьцяў Летувы.

Утварае адзіны ансамбль з будынкам плябаніі і брамай. З 2016 году набажэнствы ў Зарачанскім касьцёле праводзяцца выняткова на беларускай мове.

Гісторыя

Вялікае Княства Літоўскае

З 1644 году ў Зарэччы існаваў кляштар аўгустынаў. За часамі вайны Маскоўскай дзяржавы з Рэччу Паспалітай (1654—1667) у 1655 годзе маскоўскія захопнікі спалілі драўляныя касьцёл і кляштар.

У 1664 годзе з фундацыі Яна Райскага пры кляштары аўгустынаў збудавалі мураваную капліцу. У 1778 годзе капліцу перабудавалі паводле праекту архітэктара Марціна Кнакфуса ў стылі клясыцызму^[1]. Будынак капліцы пацярпеў у час паўстаньня 1794 году.

Пад уладай Расейскай імпэрыі

Па трэцім падзеле Рэчы Паспалітай (1795 год), калі Вільня апынуліся ў складзе Расейскай імпэрыі, капліца працягвала дзеяць. У 1823—1824 гадох намаганьнямі айца Аўгустына Стадольніка капліцу перабудавалі паводле праекту Караля Падчашынскага^[2]. Утварылася парафія, пры якой на сродкі манахаў працавала школа.

Па здушэньні вызвольнага паўстаньня (1830—1831) у 1845 годзе расейскія ўлады ліквідавалі кляштар. Касьцёл перайшоў да манахаў-бэрнардынаў. Калі па здушэньні нацыянальна-вызвольнага паўстаньня 1863—1864 гадоў расейскія ўлады ліквідавалі кляштар бэрнардынаў, касьцёл зачынілі, аднак у ім дазвалялася часам адпраўляць набажэнствы. У 1878 годзе сюды з касьцёла Сьвятых Янаў перанесьлі абраз Маці Божай з былой Троцкай брамы, апякункі цэху ганчароў. У 1881 годзе да касьцёла дабудавалі званіцу. З 1883 году тут аднавіліся рэгулярныя службы.

Найноўшы час

Перад Другой сусьветнай вайной касьцёлам часова карысталіся манахі рэдэмптарысты. У 1949 годзе савецкія ўлады зачынілі касьцёл, а яго будынак перарабілі пад майстэрні скульптараў. Тры драўляныя алтары перанесьлі ў касьцёл Сьвятога Міхаіла Арханёла ў Немянчыне, лёс двух іншых невядомы.

У 1997 годзе касьцёл перадалі віленскай суполцы беларусаў-каталікоў. У 2016 годзе імшы ў касьцёле пачалі адпраўляць выняткова на беларускай мове^[3].

Архітэктура

Помнік архітэктуры барока і клясыцызму. Гэта прастакутны ў пляне 1-нэфавы аб’ём, накрыты 2-схільным дахам. Галоўны фасад завяршаецца тымпанам, асноўны акцэнт якога — вялікае паўкруглае акно. Над фасадам узвышаецца званіца зь фігурным купалам.

Галерэя

Гістарычныя здымкі

Старыя здымкі
Я. Булгак, 1917 г.
Я. Булгак, 1919 г.
Я. Булгак, 1919 г.
Я. Булгак, 1919 г.

Сучасныя здымкі

Сучасны стан
З боку апсыды
Інтэр’ер
Хоры
Брама

Заўвагі

^ Афіцыйны адрас — Užupio g. 17a

Крыніцы

^ Drėma V. Dingęs Vilnius. — Vilnius: Vaga, 1991. P. 358.
^ Wilno. Przewodnik krajoznawczy Juliusza Kłosa, Prof. Uniwersytetu St. Batorego. Wydanie trzecie poprawione po zgonie autora. — Wilno, 1937. S. 250.
^ Як ксёндз-паляк дапамог зрабіць касьцёл у Вільні цалкам беларускім, Радыё Свабода, 11 красавіка 2016 г.

Вонкавыя спасылкі

Касьцёл Сьвятога Барталамея ў Вільні, Radzima.org

[1] Афіцыйны адрас — Užupio g. 17a

[2] Drėma V. Dingęs Vilnius. — Vilnius: Vaga, 1991. P. 358.

[3] Wilno. Przewodnik krajoznawczy Juliusza Kłosa, Prof. Uniwersytetu St. Batorego. Wydanie trzecie poprawione po zgonie autora. — Wilno, 1937. S. 250.

[4] Як ксёндз-паляк дапамог зрабіць касьцёл у Вільні цалкам беларускім, Радыё Свабода, 11 красавіка 2016 г.

[a]

[1]

[2]

[3]