Жывёлы
| Жывёлы | |
 | |
| Клясыфікацыя | |
|---|---|
| Надцарства | Эўкарыёты |
| Царства | Жывёлы |
| Бінамінальная намэнклятура | |
| Animalia | |
Жывёлы — традыцыйна (яшчэ з часоў Арыстотэля) вылучаная катэгорыя шматвузавых эўкарыятычных арганізмаў, якая на сучасным этапе разглядаецца як біялягічнае царства. Жывёлы зьяўляюцца асноўным аб'ектам вывучэньня заалёгіі. У вузавых жывёлаў, як і іншых эўкарыётаў, зьмяшчаецца сфармаванае ядро. Да жывёлаў адносяцца сысуны, птушкі, рыбы, вусякі, павукападобныя, малюскі, марскія зоркі, чарвякі і іншыя. Аднак, да царства ня ставяцца расьліны і грыбы, якія таксама зьяўляюцца вялікімі, але не адзінымі, царствамі эўкарыётаў.
Клясычнымі прыкметамі жывёлаў лічацца гетэратрофнасьць, то бок харчаваньне гатовымі арганічнымі злучэньнямі, і здольнасьць актыўна перасоўвацца. Зрэшты, існуе нямала жывёлаў, якія вядуць нерухомы лад жыцьця, а гетэратрофнасьць ўласьцівая таксама грыбам і некаторым расьлінам-паразытам. Чалавек таксама належыць да царства жывёлаў, але традыцыйна разглядаецца асобна — нават прафэсійныя біёлягі ўжываюць абароты «жывёлы і чалавек» або «жывёлы, у тым ліку чалавек».
Арыстотэль падзяліў жывёлаў на жывёлаў з крывёю і безь яе. Карл Лінэй стварыў першую герархічную біялягічную клясыфікацыю жывёлаў у 1758 годзе, якую подым дапоўніў Жан-Батыст Лямарк да 1809 году. У 1874 годзе Эрнст Гэкель падзяліў царства жывёлаў на шматвузавых (цяпер сынонім Animalia) і найпростых аднавузавых арганізмаў, якія больш ня лічацца жывёламі. У наш час біялягічная клясыфікацыя жывёлаў абапіраецца на перадавыя тэхнікі, такія як малекулярная філягенэтыка.
Людзі выкарыстоўваюць шматлікія віды жывёлаў для вытворчасьці прадуктаў харчаваньня, як то мяса, малако і яйка; матэрыялаў, як то скура і воўна; у якасьці хатніх жывёлаў і ў якасьці працоўных жывёлаў для транспарту. Сабакі выкарыстоўваюцца ў паляваньні, у той час як на многіх наземных і водных жывёлаў чалавек паляю дзеля забавы. Жывёлы зьявіліся ў мастацтве з самых старажытных часоў і фігуруюць у міталёгіі і рэлігіі.