Геза Гардані
Гэза Гардані | |
Géza Gárdonyi | |
![]() Гэза Гардані | |
Асабістыя зьвесткі | |
---|---|
Нарадзіўся | 3 жніўня 1863 Аўстра-Вугоршчына |
Памёр | 30 кастрычніка 1922 Эгер |
Пахаваны | |
Літаратурная дзейнасьць | |
Род дзейнасьці | празаік, журналіст |
Жанр | раман |
Мова | вугорская мова[1] |
http://www.gardonyigeza.hu/ |
Гэза Га́рдані (па-вугорску: Géza Gárdonyi; 3 жніўня 1863, Аўстра-Вугоршчына — 30 кастрычніка 1922, Эгер, Вугоршчына) — вугорскі пісьменьнік і журналіст. Напісаў вялікую колькасьць навуковых і мастацкіх прац. Больш за ўсё вядомы, як аўтар гістарычных раманаў, такіх як «Зоркі Эгера» і «Нябачны чалавек».
Жыцьцяпіс[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]
Гардані быў сынам сьлесара з памесьця арыстакратаў ва ўсходняй Вугоршчыны. Ён скончыў настаўніцкі каледж і некаторы час працаваў настаўнікам і каталіцкім кантарам. Гардані ажаніўся з Марыяй Молнар у 1885 годзе, але шлюб апынуўся нешчасьлівым і быў скасаваны ў 1892.
У сярэдзіне 80-х гадоў XIX стагодзьдзя Гардані пачаў пісаць артыкулы для часопісаў і газэт. Яго першым посьпехам былі сатырычныя навэлы пра сельскае жыцьцё «Göre Gábor», ад якіх ён пазьней адрокся. На пераломе стагодзьдзяў Гардані стаў выкарыстоўваць у сваіх творах гістарычныя тэмы, якія паслужылі асновай для сэрыі папулярных апавяданьняў.
Гардані пераехаў у Эгер (сёнья — паўночная Вугоршчына) у 1897 годзе са сваёй маці і жыў там да сваёй сьмерці. Магіла Гэзы Гардані знаходзіцца ў Эгерскай крэпасьці; на ёй напісана: «Csak a teste» (Толькі яго цела). Дом, дзе Гардані жыў і дзе напісаў большасьць сваіх вядомых прац, цяпер пераўтвораны ў музэй.
Найбольш вядомыя працы[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]
Зоркі Эгера[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]
Адно з найбольш вядомых твораў Гардані — «Egri csillagok» — было ўпершыню апублікавана ў 1899 годзе. Літаратурна назва перакладаецца, як «Зоркі Эгера». У кнізе распавядаецца пра знакамітую аблогу вугорскага гораду Эгера турэцкімі войскамі Асманскай імпэрыі ў 1552 годзе. Сярод яго герояў знакаміты Балінт Цёрэк і Шэбешцьен Цінодзі, які знаходзіўся яго на службе. У 2002 годзе «Зоркі Эгера» былі названы «самай папулярным вугорскім раманам» гледачамі тэлеперадачы «Big Read» (у Вугоршчыне — «A Nagy Könyv»).
Нябачны чалавек[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]
Па меркаваньні некаторых людзей, лепшай працай Гардані варта лічыць кнігу «A láthatatlan ember», апублікаваную ў 1901 годзе. Гэта меркаваньне абумоўлена тым, што гэта кніга (у адрозьненьне ад «Зорак Эгера») больш даступная не-вугорскім чытачам. У творы распавядаецца пра часы, калі жыў правадыр гунаў Атыла. Большая частка сюжэту распавядае пра візыт бізантыйскага дыплямата Прыска Панійскага ў стан Атылы. Герой рамана — малады бізантыйскі раб па імі Зэта, які закахаўся ў гунскую дзяўчыну. Зэта зьбягае і становіцца рабом гунаў, што дае яму надзею ажаніцца з каханай дзяўчынай. Таксама кніга ўключае драматычнае апісаньне Бітвы на Каталаўнскіх палях паміж гунамі і рымлянамі.
Абодва гэтыя раманы Гардані добра вядомыя ў Вугоршчыне, але сталі перакладаецца на іншыя мовы і шырока выдавацца за мяжой толькі ў другой палове XX стагодзьдзя.
Бібліяграфія[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]
- Egri csillagok (Зоркі Эгера)
- A láthatatlan ember (Нябачны чалавек)
- Isten rabjai (Вязень Бога)
- A lámpás (Лямпа)
- A bor (Віно)
- Ida regénye (Апавяданьне Іды)
- Hosszúhajú veszedelem (Доўгавалосы небясьпечны чалавек)
Крыніцы[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]
- ^ Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (фр.): плятформа адкрытых зьвестак — 2011.
Вонкавыя спасылкі[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]
- Артыкул пра вугорскіх пісьменьнікаў, уключаючы Гэзу Гардані(анг.)
- Рэцэнзія супольнасьці Amazon на кнігу «Нябачны чалавек»(анг.)
![]() |
Гэта — накід артыкула пра пісьменьніка альбо пісьменьніцу. Вы можаце дапамагчы Вікіпэдыі, пашырыўшы яго. |