Гаўрыла Календа
.jpg) Гаўрыла Календа | |
 Герб «Бэлты» | |
| VI арцыбіскуп полацкі | |
|---|---|
| 1655 — 1674 | |
| Папярэднік | Антон Сялява |
| Наступнік | Кіпрыян Жахоўскі |
| VI мітрапаліт кіеўскі, галіцкі й усяе Русі | |
| 1665 — 1674 | |
| Папярэднік | Антон Сялява |
| Наступнік | Кіпрыян Жахоўскі |
| VI протаархімандрыт Ордэна базылянаў сьвятога Язафата | |
| 1666 — 1674 | |
| Папярэднік | Якуб Суша |
| Наступнік | Пахом Агілевіч |
| Асабістыя зьвесткі | |
| Нарадзіўся | каля 1606 |
| Памёр | 18 лістапада 1674 |
| Пахаваны | |
| Род | Календы |
| Дзейнасьць | каталіцкі сьвятар, каталіцкі біскуп |
Гаўрыла Календа[а 1] (каля 1606, Вільня — 18 лістапада 1674) — царкоўны дзяяч Вялікага Княства Літоўскага, Рэчы Паспалітай. Уніяцкі арцыбіскуп полацкі (з 1655), адміністратар Кіеўскай мітраполіі (1655—1665), мітрапаліт кіеўскі, галіцкі й усяе Русі (з 1665), протаархімандрыт Ордэна базылянаў сьвятога Язафата (з 1666), архімандрыт супрасьльскі, беразьвецкі, ляшчынскі.
Біяграфія[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]
3ь беларускага[1] шляхецкага роду гербу «Бэлты». У 1626 уступіў у ордэн базылянаў. Навучаўся ў калегіюмах Брунсбэргу (цяпер места Бранева, Польшча; 1627—1630), Вены і Рыму (1633—1639).
Ад 1633 сьвятар. У 1642—1655 пры мітрапаліце Антоне Сяляве, ад 1653 каад’ютар (памочнік-намесьнік) арцыбіскупа полацкага, потым арцыбіскуп.
У вайну Маскоўскай дзяржавы з Рэччу Паспалітай (1654—1667), калі на акупаванай маскавітамі і казакамі тэрыторыі ўніяцкія цэрквы скасоўваліся, а на заходніх землях Вялікага Княства Літоўскага рымска-каталіцкія біскупы імкнуліся падпарадкаваць грэка-каталікоў сваёй уладзе, ва ўмовах няпэўнасьці Папа Рымскі Аляксандар VII не зацьвярджаў Г. Календу мітрапалітам.
Да 1660, ратуючыся ад маскоўскіх і швэдзкіх войскаў, вандраваў па местах Літвы. У 2-й палове 1660-х пералом у настроях шляхты на карысьць Уніі і асабістыя намаганьні Г. Календы паспрыялі ягонаму зацьвярджэньню мітрапалітам і выданьню ў 1667—1668 каралём і вялікім князем, а таксама соймам пастановаў, якія аднаўлялі правы грэка-каталіцкай герархіі і гарантавалі перадачу ім незанятых праваслаўных япархіяў.
Дамогся вяртаньня царкоўнай маёмасьці, страчанай у часе вайны, склаў з Рымска-Каталіцкай царквой пагадненьне пра забарону лацінскім ксяндзам браць дзесяціну з уніятаў. У 1660-я вывеў з падпарадкаваньня базылянаў шэраг манастыроў і зрабіў іх архімандрыямі, перадаўшы япіскапам. У 1661 на Супрасьльскай капітуле спрабаваў абвясьціць сябе протаархімандрытам ордэна базылянаў, што аднак скасаваў Папа Рымскі Аляксандар VII. У 1666 на Берасьцейскім капітуле для захаваньня ўнутрыцаркоўнага спакою зноў абіраўся протаархімандрытам базылянаў. Падтрымка ім у гэты пэрыяд ордэна і перадача яму архімандрыяў выклікала канфлікт зь біскупамі. Спробы Г. Календы адлучыць нязгодных архірэяў ад Царквы і ўсталяваць неабмежаваную ўладу спыніліся празь ціск папства.
У канцы жыцьця двойчы (1671, 1672) зьвяртаўся да новаабранага Папы Рымскага Клімэнта X датычна справы павышэньня статусу шанаваньня блаславёнага Язафата Кунцэвіча[2]. Пахавалі мітрапаліта ў Полацку.
| Папярэднік Антон Сялява |
Арцыбіскуп полацкі 1655—1674 |
Наступнік Кіпрыян Жахоўскі |
| Папярэднік Антон Сялява |
Мітрапаліт кіеўскі, галіцкі й усяе Русі 1665—1674 |
Наступнік Кіпрыян Жахоўскі |
| Папярэднік Якуб Суша |
Протаархімандрыт Ордэна базылянаў сьвятога Язафата 1666—1674 |
Наступнік Пахом Агілевіч |
Заўвагі[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]
Крыніцы[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]
- ^ Сяргей Казуля. Календа Гаўрыіл // ВКЛ. Энцыкл. — Мн.: 2005 Т. 2. С. 18.
- ^ Аляксей Хадыка. Святы Язафат Кунцэвіч: складаньне культу і іканаграфіі ў Беларусі // «Наша Вера» № 2 (36), 2006.
Літаратура[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]
- Вялікае княства Літоўскае: Энцыклапедыя. У 3 т. / рэд. Г. П. Пашкоў і інш. — Мн.: Беларуская Энцыклапедыя, 2005. — Т. 2: Кадэцкі корпус — Яцкевіч. — 788 с. — ISBN 985-11-0378-0
- Энцыклапедыя гісторыі Беларусі. У 6 т. / Беларус. Энцыкл.; Рэдкал.: Г. П. Пашкоў (гал. рэд.) і інш.; Маст. Э. Э. Жакевіч. — Мн.: БелЭн, 1997. — Т. 4: Кадэты — Ляшчэня. — 432 с. — ISBN 985-11-0041-2