Гарадзенскі чыгуначны вузел

Гарадзенскі чыгуначны вузел — сукупнасьць чыгуначных дарог, якія зьвязвалі наступныя напрамкі з Горадні: Вільна (Летува), Масты, Беласток (Польшча). Уключаў прыпынкі: Горадня, Аўльс, Ласосна, Брузгі, Раённая. У часы СССР перавозілі грузы з-за межаў СССР, забясьпечваў перавозкі грузаў у нутры СССР і БССР, перавозіў людзей у нутры СССР, прадстаўляў прадпрыемствам Горадні вагоны і кантэйнэры для перавозкі грузаў.

Заснаваньне

Гарадзенскі вузел — самы стары вузел на сучасных землях Беларусі. Праезд цягнікоў праз Горадню пачаўся ў 1862 годзе па дарозе Варшава — Беласток — Горадня — Вільня — Дзьвінск — Пскоў — Санкт-Пецярбург. У час паўстаньня 1863 году на чыгунцы ў Горадні былі баі паўстанцаў і расейскага войска. Будынак вакзалу ў Горадні пабудавалі ў 1868 годзе. З 1915 па 1921 гады вузел не працаваў. У 1915 годзе Гарадзенскі вузел быў захоплены немцамі і быў пад іх уладаю да 1919 году. З 1919 па 1921 гады вузел пераходзіў з рук у рукі: БНР, Польшча, бальшавікі.

Рух па гарадзенскім вузьле аднавілі ў 1921 годзе. У 1939 годзе вузел перастаў рабіць з-за частых зьменаў улады:

• СССР мае ўладау з 1939 па 1940
• Нямеччына мае ўладу з 1941 па 1944

У 1944 СССР аднавіла ўладу над Гарадзенскім вузлом. За гады савецкае ўлады былі адноўленыя чыгуначныя рэйкі і масты. Вузел быў поўнасьцю абноўлены: прыпынкі і перагоны мелі сучасныя сродкі сувязі, пабудаваная электрычная сувязь стрэлак і знакаў на прыпынках Аўльс, Брузгі, Ласосна, Раённая. Былі мэханізаваныя работы перагрузкі замежных грузаў з вагонаў заходне-эўрапейскіх да вагонаў савецкае шырыні рэек. Была ўведзеная ў карыстаньне АСУ для збору ведаў па перавозках грузаў і людзей Беларускае чыгункі.

У 1986 годзе быў здадзены ў карыстаньне сучасны будынак вакзалу ў Горадні.

Паводле стану на 1989 год Гарадзенскі вузел меў

• вузлавую бальніцу
• паліклініку
• клюб
• піянэрлягер
• інтэрнат для работнікаў чыгункі

Прыпыненьне існаваньня

У 21 стагодзьдзі Гарадзенскі чыгуначны вузел прыпыніў свае існаваньне. У 2000-ыя гады ўрад Жэмойці разабраў чыгунку Вільня—Парэчча з-за вялікіх расходаў для карыстаньня. З гэтага часу цягнікі езьдзяць па чыгунцы Масты—Горадня—Беласток. Маецца таксама прагон Горадня—Парэчча, які мае толькі значэньне турыстычнае. З пачатакам вайны з Польшчаю стала пад пагрозаю існаваньне перагону Горадня—Беласток.

Вузлавая бальніца

Гарадзенская вузлавая клінічная бальніца Беларускае чыгункі — установа аховы здароўя ў месьце Горадня, вул. Будзённага, 2. Заснаваная ў 1802 годзе на складкі зацных мяшчанаў Горадні. У 1988 годзе бальніца мела:

• 3 лячэбна-дыягнастычныя аддзелы на 160 ложкаў:
  • хірургічнае
  • прокталягічнае
  • тэрапэўтычнае
• паліклініку
• мэдпункт вакзалу
• аздараўленчы пункт лякаматыўнага дэпо
• лінейная лякарская амбуляторыя

У вузлавое бальніцы рабілі 31 лекар і 92 работнікаў сярэдніх мэдабслугі.

На аснове бальніцы рабіла катэдра хірургічных хваробаў № 2 Гарадзенскага мэдычнага інстытута.

Вакзал

Гарадзенскі чыгуначны вакзал — памежны вакзал. У СССР ён быў памежным вакзалам 1-ае клясы. Ён абслугоўвае падарожных з Беларусі, Жэмойці, Ўкраіны, Польшчы, Расеі, Нямеччыны, Кітаю і г. д. У цэлым вакзал можа разьмясьціць каля 1 000 чалавек. У 1988 годзе ў сярэднім у год вакзал меў паток падарожных каля 1,5 млн чалавек. Прыгарадныя перавозкі робіцца дызэльнымі цягнікамі (у 1988 годзе было перавезена 602 тыс. падарожных).

Будынак ваказала быў пабудаваны ў 1986 годзе (Мосгіпратранс, арх. В. Грыгор’еў) на месцы будынку чыгуначннага вакзалу, пабудаванага ў 1868 годзе ў стыле клясыцызму. Разьмешчанае на прывакзальнае плошчы, замыкае вул. Ажэшка. Вакзал мае 3 паверхі са шкла, алюміня і бэтону. На 1-ым паверху мае людзкую сьвятліцу, дзе маюцца касы для продажу білетаў на прыгарадныя, міжгарадзкія і міжнародныя цягнікі і пакоі мытні. На 2-ім паверху знаходзяцца сьвятліца чаканьня, кавярня на 100 месцаў. У будынку месьціцца Гарадзенскі АУСТ.