Араба-ізраільская вайна (1948—1949)

Араба-ізраільская вайна
	Капітан Абрагам «Брэн» Адан уздымае Чарнільны сьцяг на Ум Рашрашы (цяпер у Эйляце) у знак сканчэньня вайны
Дата:	15 траўня 1948 — 10 сакавіка 1949
Месца:	Колішні Брытанскі мандат у Палестыне, Сынайскі паўвостраў, паўднёвы Лібан
Вынік:	Перамога Ізраілю; Частковая перамога Ярданіі; Параза палестынскіх арабаў; параза Эгіпту; стратэгічная параза Арабскай лігі; Замірэньне 1949 року;
Тэрытарыяльныя; зьмены:	Ізраіль захаваў тэрыторыі, прызначаныя яму паводле прынятага ААН Пляну падзелу Палестыны, і заваяваў 50% тэрыторыяў, прызначаных арабскай дзяржаве; Ярданія авалодала Заходнім берагам; Эгіпет акупаваў Сэктар Газа;
	Супернікі
Ізраіль Да 26 траўня 1948: Хагана; Пальмах; Іргун; Лэхі; Пасьля 26 траўня 1948:; Сілы абароны Ізраілю Падразьдзяленьне меншасьцяў; Замежныя валянтэры:; Махаль	Арабская ліга Каралеўства Эгіпет; Ярданія; Ірак; Сырыя; Лібан; Саудаўская Арабія; Емэн Нерэгулярныя:; Армія Сьвятой вайны; Арабская вызвольная армія Замежныя валянтэры:; Браты-мусульмане; Пакістан; Судан
	Камандуючыя
Палітыкі:; Давід Бэн-Гурыён; Вайскоўцы:; Ісраэль Галілі; Яакаў Доры; Ігаэль Ядын; Давід Маркус †; Ігаль Алон; Іцхак Рабін; Давід Шалтыель; Машэ Даян; Шымон Авідан; Машэ Кармэль Іцхак Садэ	Палітыкі: ; Азам Паша; Кароль Фарук I; кароль Абдала I; Музахім аль-Баджаджы; Хусьні аль-Заім; Хадж Амін аль-Хусэйні; Вайскоўцы: ; Ахмэд Аль аль-Мваві; Махамад Нагіб; Джон Багот Глаб; Хабіс аль-Маджалі; Хасан Салама †; Фаўзі аль-Кавукджы
	Колькасьць
Ізраіль: 29 677 (пачаткова); 117 500 (канчаткова)	Эгіпет: 10 000 пачаткова, пасьля 20 000; Ірак: 3000 пачаткова, пасьля 15 000—18 000; Сырыя: 2500—5000; Трансярданія: 8000—12 000; Лібан: 1000; Саудаўская Арабія: 800—1200; Емэн: 300; Арабская вызвольная армія: 3500—6000; Агулам:; 13 000 (пачаткова); 51 100 (мінімум); 63 500 (максымум)
	Страты
6373 забітыя (зь іх 2400 цывільных)	вайскоўцы:; 3700—7000 забітыя; палестынскія арабы:; 3000—13 000 забітыя (паўстанцы і цывільныя)

Араба-ізраільская вайна 1948—1949 гадоў, альбо Першая араба-ізраільская вайна — узброены канфлікт між Дзяржавай Ізраілю і збройнай кааліцыяй арабскіх дзяржаваў за кантроль над Палестынай.

Напружанасьць і канфлікт між арабамі ды жыдамі існавалі яшчэ з часоў Балфурскай дэклярацыі і стварэньня брытанскага мандату ў Палестыне. Брытанскае кіраўніцтва не задавальняла ні арабаў, ні жыдоў. Першыя бунтавалі ў 1936—1939, другія — у 1944—1947. У 1947 выбухнула грамадзянская вайна, зьвязаная з прынятым ААН плянам па падзеле Палестыны на тры зоны: арабскую дзяржаву, жыдоўскую дзяржаву і Спэцыяльны міжнародны рэжым для Ерусаліму і Бэтлеему.

15 траўня 1948, наступнага дня пасьля абвяшчэньня незалежнасьці Ізраілю, грамадзянская вайна пераўтварылася ў міждзяржаўны канфлікт з арабскімі дзяржавамі. У Палестыну ўварваліся злучаныя войскі Эгіпту, Ярданіі і Сырыі, а таксама экспэдыцыйныя войскі Іраку. Яны занялі арабскую частку ды атакавалі ізраільскія войскі і жыдоўскія паселішчы.

У выніку вайны Ізраіль утрымаў кантроль над усёй жыдоўскай часткай, а таксама амаль 60% тэрыторыі прапанаванай арабскай дзяржавы улучна зь Яфай, Лудай, Рамле, Галілеяй, часткова Нэгевам, шырокай паласой уздоўж дарогі Тэль-Авіў — Ерусалім, Заходнім Ерусалімам і часткай тэрыторыяў Заходняга берагу. Рэшту былога Брытанскага мандату анэксавала Трансярданія, а эгіпецкія войскі захапілі Сэктар Газа.

Канфлікт выклікаў вялікія дэмаграфічныя зьмены на Сярэднім Усходзе. Каля 700 000 палестынскіх арабаў зьбеглі ці былі выгнаныя з тэрыторыі, якая перайшла да Ізраілю. Цягам трох гадоў пасьля вайны каля 700 000 жыдоў імігравалі ў Ізраілю, таксама пераважна выгнаныя з сваіх мясьцінаў на Сярэднім Усходзе.

Вонкавыя спасылкі