Бывалькі
| Бывалькі лац. Byvalki | |
| |
| Дата заснаваньня: | перад 1571 годам |
| Краіна: | Беларусь |
| Вобласьць: | Гомельская |
| Раён: | Лоеўскі |
| Сельсавет: | Бывалькаўскі |
| Насельніцтва: | 101 чал. (2009) |
| Часавы пас: | UTC+3 |
| Тэлефонны код: | +375 2347 |
| Паштовы індэкс: | 247107 |
| СААТА: | 3230804011 |
| Нумарны знак: | 3 |
| Геаграфічныя каардынаты: | 51°50′54″ пн. ш. 30°38′29″ у. д. / 51.84833° пн. ш. 30.64139° у. д.Каардынаты: 51°50′54″ пн. ш. 30°38′29″ у. д. / 51.84833° пн. ш. 30.64139° у. д. |
Бывалькі на мапе Беларусі ±   Бывалькі | |
 Галерэя здымкаў у Вікісховішчы
| |
Быва́лькі[1] — вёска знаходзіцца ў Лоеўскім раёне Гомельскай вобласьці й зьяўляецца цэнтрам Бывалькаўскага сельсавету.
Гісторыя
[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]Карона Каралеўства Польскага
[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]Адлік пісьмовай гісторыі паселішча слушна пачынаць з 1571 году, калі ў прывілеі караля Жыгімонта Аўгуста († 1572) згаданы зямянін Мілко Бывалькавіч[2], хоць самыя Бывалькі ўпершыню названыя толькі ў люстрацыі старостваў Кіеўскага ваяводзтва Каралеўства Польскага 1615 — 1616 гадоў. Належалі яны да Любецкай воласьці аднаіменнага староства, якое пажыцьцёва трымаў пан Мікалай Струсь. У вёсцы на той час было 18 падданых, агульны пабор зь якіх складаў 50 злотых і 2 з паловай грошы[3].
Прысутная вёска таксама ў люстрацыях Любецкага староства 1622 і 1636 гадоў[4]. У люстрацыі 1631 — 1633 гадоў пра Бывалькі сказана, што зь іх 16 падданых выбіралася больш за 67 злотых падатку, два вазы дрэва на замкавыя патрэбы. Для рамонту парканаў у замку і месьце бывалькаўцы «таксама павінныя»[5]
Пад уладай Расейскай імпэрыі
[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]Як вынік другога падзелу Рэчы Паспалітай (1793), Бывалькі — у межах Рэчыцкай акругі Чарнігаўскага намесьніцтва (губэрні), з 1796 году — у адноўленым Рэчыцкім павеце Маларасейскай, а з 29 жніўня 1797 году — Менскай губэерні Расейскай імпэрыі[6]. З крыніцы, заснаванай на матэрыялах рэвізіі 1795 году, вядома, што вёска Бывалькі ў складзе Лоеўскага маёнтку належала генэралу-лейтэнанту польскай службы Юзафу Юдыцкаму[7].
Найноўшы час
[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]9 лютага 1918 годe, яшчэ да падпісанmня Берасьцейскага міру з бальшавіцкай Расеяй (3 сакавіка), Нямеччына перадала паўднёвую частку Беларусі Украінскай Народнай Рэспубліцы. У адказ на гэта, 9 сакавіка Другой Устаўной граматай тэрыторыя абвешчана часткай Беларускай Народнай Рэспублікі. Бывалькі ў складзе Дзяражыцкай воласьці Рэчыцкага павету, аднак, апынуліся ў часова створанай 15 чэрвеня Палескай губэрні з цэнтрам у Рэчыцы, з кастрычніка — у Мазыры. З 18 траўня тут дзейнічала «варта Украінскай Дзяржавы» гетмана Паўла Скарападзкага[8].
1 студзеня 1919, згодна з пастановай І зьезду КП(б) Беларусі Рэчыцкі павет увайшоў у склад Сацыялістычнай Савецкай Рэспублікі Беларусі, але 16 студзеня разам зь іншымі этнічна беларускімі тэрыторыямі быў далучаны да РСФСР.
Заўвагі
[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]Крыніцы
[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]- ^ Назвы населеных пунктаў Рэспублікі Беларусь: Гомельская вобласць: нарматыўны даведнік / Н. А. Багамольнікава і інш.; пад рэд. В. П. Лемцюговай. — Мн.: Тэхналогія, 2006. — 382 с. ISBN 985-458-131-4. (pdf)
- ^ Metryka Litewska. Księga wpisów. Nr. 131. Opracował Andrzej Rachuba. — Warszawa, 2001. S. 153 – 155
- ^ Архив Юго-Западной России. Ч. 7. Т. 1. Акты о заселении Юго-Западной России. — Киев, 1886. С. 296, 297
- ^ Źródła dziejowe. T. V. Lustracye królewszczyzn ziem ruskich Wołynia, Podola i Ukrainy z piérwszéj połowy XVII wieku. / Wydał Aleksander Jabłonowski. — Warszawa, 1877. S. 122, 195
- ^ Мицик Ю. Albaruthenica. Студії з історії Білорусі. — Київ: Інститут української археографії та джерелознавства ім. М. С. Грушевського НАН України, 2018. Т. 2. С. 54 – 55
- ^ Насевіч В., Скрыпчанка Т. Рэчыцкі павет / В. Насевіч, Т. Скрыпчанка // Энцыклапедыя гісторыі Беларусі: у 6 т. — Т. 6. Кн. 1. — Мінск: БелЭн, 2001. C. 181—182
- ^ Петреченко І. Є. «Камеральное описание… Речицкой округи» 1796 р.: інформаційний потенціал пам’ятки // Днепровский паром. Природное единство и историко-культурное взаимодействие белорусско-украинского пограничья / Материалы международной конференции (26-27 апреля 2018 г., г. Гомель). — Минск: Четыре четверти, 2018. С. 70
- ^ Ціхаміраў А. В. Станаўленне і развіццё беларуска-украінскіх адносін у 1918—1920 гг. // Веснік БДУ. Сер. 3. 2005. № 3. С. 28 — 32; Грицкевич А. П. Борьба за Украину, 1917—1921 / А. П. Грицкевич; под науч. ред. А. Е. Тараса. — Минск: Современная школа, 2011. С. 92 — 93; Ільїн, О. Західне Полісся в Українській Державі гетьмана Скоропадського (Історія в документах) / О. Ільїн // Над Бугом і Нарвою : український часопис Підляшшя. — 2014. № 3. С. 42; Валентина Метлицька. Тимчасова німецька окупація та її вплив на долю східного Білоруського Полісся (березень 1918 — січень 1919 рр.). // Україна та Німеччина: міждержавні відносини: збірник наукових праць / ред. кол. Владислав Верстюк (гол.), Степан Віднянський, Руслан Пиріг, Ірина Матяш, Дмитро Вєдєнєєв, Володимир Бойко, Дмитро Казіміров. — Чернігів: Сіверський центр післядипломної освіти, 2018. С. 286—296 (артыкул беларускамоўны); Замойский А. С. Брагин и местечки юго-восточной Беларуси в условиях перехода от войны к миру. 1918—1922. // Брагинщина в контексте истории белорусско-украинского пограничья: сборник научных статей / редкол. А. Д. Лебедев (отв. ред.). — Минск: Четыре четверти, 2018. — С. 85
Літаратура
[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]- Гарады і вёскі Беларусі: Энцыклапедыя. Т. 2, кн. 2. Гомельская вобласць / С.В. Марцэлеў; рэдкал.: Г.П. Пашкоў (гал. рэд.) [і інш.]. — Менск: БелЭн, 2005. — 520 с.: іл. ISBN 985-11-0330-6.