Адміністрацыйна-тэрытарыяльны падзел Японіі
Адміністрацыйна-тэрытарыяльны падзел Японіі трохузроўневы: нацыянальны, прэфэктурны і муніцыпальны. На найвышэйшым узроўні тэрыторыя краіны падзеленая на 47 прэфэктураў, шэсьць зь якіх дадаткова падзеленыя на падпрэфэктуры. Грамады (месты, мястэчкі і вёскі) — найніжэйшы ўзровень АТП; дваццаць найбольшых населеных пунктаў па-за Такійскай мэтраполіяй называюцца вызначанымі местамі і падзеленыя на раёны.
Прэфэктурны падзел[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]
- Асноўны артыкул: Прэфэктуры Японіі
Найвышэйшы ўзровень адміністрацыйна-тэрытарыяльнага падзелу складаюць 47 прэфэктураў: 43 уласна прэфэктуры (па-японску: 県 кен), дзьве мескія прэфэктуры (па-японску: 府 фу, Осака і Кіёта), адзін „край“ (па-японску: 道 до, Хакайда) і адна „мэтраполія“ (па-японску: 都 то, Такійская мэтраполія). Адрозьніваюцца гэтыя адзінкі фактычна толькі назваю.
Кен[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]
„Прэфэктура“ (па-японску: 県 кен) — найбольш распаўсюджаная адзінка прэфэктурнага ўзроўню — 43 кены. Назва паходзіць ад кандзі (сымбалю), які азначае «акругу».
То[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]
Такійская прэфэктура пасьля ўлучэньня ў ейны склад места Токіё называецца „мэтраполіяй“ (па-японску: 都 то), а ранейшыя раёны Токіё былі пераўтвораныя ў спэцыяльныя раёны. Назва паходзіць ад кандзі, які азначае «сталіца».
Фу[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]
- Асноўны артыкул: Фу (адміністрацыйна-тэрытарыяльная адзінка)
Прэфэктуры Осака і Кіёта называюцца „мескімі прэфэктурамі“ (па-японску: 府 фу). Кітайскі герогліф, ад якога паходзіць тэрмін, азначаў у сярэднявечным Кітаі цэнтральную мескую зону нацыянальнага значэньня, а ў пазьнейшы пэрыяд — драбнейшы падзел правінцыі.
До[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]
- Асноўны артыкул: Край
Хакайда адносіцца да „краёў“ (па-японску: 道 до); першапачаткова гэты тэрмін азначаў вобласьць, якая складалася зь некалькіх правінцыяў. У Кітаі гэты тэрмін гістарычна таксама азначаў край.
Падпрэфэктурны падзел[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]
Існуюць два тыпу адзінак падзелу прэфэктураў: падпрэфэктура і павет.
Падпрэфэктура[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]
- Асноўны артыкул: Падпрэфэктуры Японіі
Падпрэфэктура (па-японску: 支庁 сіцё) — японская форма самакіраваньня ніжэй за прэфэктурны ўзровень, падпарадкаваная дзяржаўнай адміністрацыі.
Павет[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]
- Асноўны артыкул: Паветы Японіі
Паветы (па-японску: 郡 гун) Японіі ў 1878—1921 роках прыкладна адпавядалі ўзроўню паветаў Кітаю ці акругаў ЗША. У 1920-я рокі муніцыпальныя функцыі ад кіраўніцтва паветамі перайшлі да мескіх і вясковых радаў у межах павету. Назвы паветаў захаваліся ў паштовых адрасох мястэчак і вёсак, а часам граніцы паветаў выкарыстоўваюцца для разьмежаваньня выбарчых акругаў. Афіцыйных паўнамоцтваў паветы не выконваюць. Клясычны кітайскі герогліф, ад якога паходзіць тэрмін, азначае камандзірства.
Муніцыпальны падзел[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]
- Асноўны артыкул: Грамады Японіі
Існуе тры асноўныя катэгорыі муніцыпальнага ўзроўню: места, мястэчка, вёска. Аднак мескія ўтварэньні катэгарызуюцца яшчэ падрабязьней. Спэцыяльныя раёны Токіё таксама лічацца адзінкамі муніцыпальнага падзелу.
Месты[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]
Месты Японіі падзяляюцца на чатыры розныя тыпы паводле зьмяншэньня: вызначанае места, цэнтральнае места, спэцыяльнае места і звычайнае места.
Вызначанае места[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]
- Асноўны артыкул: Месты, вызначаныя загадам ураду Японіі
Места, вызначанае загадам ураду (па-японску: 政令指定都市 сэйрэй сітэй тосі), вядомае таксама як вызначанае места (па-японску: 指定都市 сітэй тосі) або вызначанае ўрадавае места (па-японску: 政令市 сэйрэй сі) — японскае места з насельніцтвам больш за 500 000 чалавек, вызначанае загадам ураду Японіі паводле артыкулу 252, разьдзелу 19 Закону аб мясцовай аўтаноміі. Вызначаныя месцы падзяляюцца на раёны.
Цэнтральнае места[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]
- Асноўны артыкул: Цэнтральныя месты Японіі
Цэнтральнае места (па-японску: 中核市 цюкакусі) — японскае места з насельніцтвам больш за 300 000 чалавек і плошчай больш за 100 км², хоць трапляюцца і выключэньні, калі сюды ўключаюцца і месты з насельніцтвам ад 200 000 да 300 000 чалавек[1]. Стварэньне цэнтральных местаў прадугледжанае ў першым параграфе 252-га артыкулу, разьдзелу 22 Закону аб мясцовай аўтаноміі.
Спэцыяльнае места[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]
- Асноўны артыкул: Спэцыяльныя месты Японіі
Спэцыяльнае места (па-японску: 特例市 такурэйсі) — японскае места з насельніцтвам ня меней за 200 000. Гэтая катэгорыя абумоўленая ў Законе аб мясцовай аўтаноміі, артыкуле 252, параграф 26.
Места[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]
- Асноўны артыкул: Месты Японіі
Места (па-японску: 市 сі) — мясцовая адміністрацыйная адзінка з насельніцтвам ня меней за 50 000 чалавек, ня меней 60% зь якіх пражываюць у цэнтральнай мескай рысе і ня меней за 60% занятыя ў камэрцыі, прамысловасьці або іншых мескіх прафэсіях. Месты, мястэчкі (па-японску: 町 маці) і вёскі (па-японску: 村 мура) адносяцца да аднаго ўзроўню адміністрацыйнага падзелу; адзіным адрозьненьнем першых зьяўляецца тое, што яны не ўваходзяць у склад паветаў (па-японску: 郡 гун). Як і іншыя сучасныя адміністрацыйныя адзінкі, месты ўсталяваныя Законам аб мясцовай аўтаноміі 1947 року.
Мястэчка[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]
- Асноўны артыкул: Мястэчкі Японіі
Мястэчка (па-японску: 町 'цё або маці') — мясцовая адміністрацыйная адзінка Японіі. Нароўні з прэфэктурамі (кен ды ейнымі эквівалентамі), местамі (сі) ды вёскамі (мура) ўтвараюць мясцовыя дзяржаўныя органы самакіраваньня. Геаграфічна мястэчка знаходзіцца на тэрыторыі прэфэктуры.
Вёска[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]
- Асноўны артыкул: Сьпіс вёсак Японіі
Вёска (па-японску: 村 мура, часам сон) — мясцовая адміністрацыйная адзінка Японіі. Нароўні з прэфэктурамі (кен ды ейнымі эквівалентамі), местамі (сі) ды мястэчкамі (па-японску: 町 цё, часам маці) ўтвараюць мясцовыя дзяржаўныя органы самакіраваньня. Геаграфічна тэрыторыя вёскі знаходзіцца на тэрыторыі прэфэктуры.
Спэцыяльны мескі раён[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]
- Асноўны артыкул: Спэцыяльныя раёны Токіё
Спэцыяльныя мескія раёны (па-японску: 特別区 такубэцу-ку) — 23 грамады, якія разам утвараюць цэнтар і найбольш населеную частку Такійскай мэтраполіі. Разам яны займаюць тэрыторыю, якая да скасаваньня ў 1943 року называлася непасрэдна местам Токіё, улучанага пазьней у наваствораную мэтраполію. Спэцыяльныя мескія раёны існуюць толькі для Токіё.
Субмуніцыпальны падзел[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]
Раён[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]
- Асноўны артыкул: Гарадзкія раёны Японіі
Гарадзкі раён (па-японску: 区 ку) — адміністрацыйны падзел местаў, вызначаных загадам ураду Японіі[2].
Мінуўшчына[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]
Двухузроўневы прынцып адміністрацыйна-тэрытарыяльнага падзелу захоўваецца ў Японіі з часу ліквідацыі ханавай сыстэмы урадам Мэйдзі ў 1871 року. Дагэтуль Японія падзялялася на правінцыі (па-японску: 国 куні), у сваю чаргу падзеленыя на паветы (па-японску: 郡 гун), а найніжэйшыя — вёскі (па-японску: 里/郷 сато).
Структурная герархія[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]
| Прэфэктурная | Падпрэфэктурная | Муніцыпальная | Субмуніцыпальная | |
|---|---|---|---|---|
| Прэфэктуры (без Такійскай мэтраполіі) |
Падпрэфэктура | «вызначанае места» | Мескі раён | |
| Павет | Мястэчка Вёска |
няма | ||
| Падпрэфэктура | Павет | |||
| «цэнтральнае места» «спэцыяльнае места» Места | ||||
| Мэтраполія | Места Спэцыяльныя мескія раёны | |||
| Павет Падпрэфэктура |
Мястэчка Вёска | |||
| Узровень | Тып | Кандзі | Ромадзі | Лік | ||
|---|---|---|---|---|---|---|
| Прэфэктурны | Такійская мэтраполія | 都 | to | 1 | Токіё (東京都 Tōkyō-to) | |
| «край» | 道 | dō | 1 | Хакайда (北海道 Hokkaidō) | ||
| «меская прэфэктура» | 府 | fu | 2 | Кіёта (京都府 Kyōto-fu) і Осака (大阪府 Ōsaka-fu) | ||
| Прэфэктура | 県 | ken | 43 | За выключэньнем Токіё, Хакайда, прэфэктураў Кіёта і Осакі | ||
| Падпрэфэктурны | Падпрэфэктура | 支庁 | shichō | 158 | ||
| Павет | 郡 | gun | 374 | |||
| Муніцыпальны | «вызначанае места» | 政令指定都市 | seirei shitei toshi | 20 | ||
| «цэнтральнае места» | 中核市 | chūkaku-shi | 42 | |||
| «спэцыяльнае места» | 特例市 | tokurei-shi | 40 | |||
| Места | 市 | shi | 688 | |||
| Мястэчка | 町 | chō або machi | 746 | |||
| Вёска | 村 | mura або son | 183 | |||
| Спэцыяльны раён | 区 (特別区) | ku (tokubetsu-ku) | 23 | Спэцыяльныя раёны Токіё (東京都区部 Tōkyō-to kubu), 23 раёны Токіё (東京23区 Tōkyō nijūsan-ku) | ||
| Субмуніцыпальны | Гарадзкі раён | 区 (行政区) | ku (gyōsei-ku) | 175 | ||
Заўвагі[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]
- ^ Не ўключаючы шэсьць вёсак у спрэчнай Курыльскай тэрыторыі.
Крыніцы[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]
- ^ 日本財団図書館（電子図書館）Revised Local Autonomy Law (анг.). The Nippon Foundation. Праверана 26 верасьня 2021 г.
- ^ «Statistical Handbook of Japan 2008» by Statistics Bureau, Japan
