Ржэў: розьніца паміж вэрсіямі

Змесціва выдалена Змесціва дададзена

Лінейны

Вэрсія ад 03:06, 15 сакавіка 2009

Ржэў (гістарычная назва Ржэва Валадзімерава) — горад у Цьвярской вобласьці Расейскай Фэдэрацыі.

Вядомы з 11 стагодзьдзя. З пачатку 12 стагодзьдзя — у складзе Смаленскага княства, з 1209 году — у складзе яго Таропецкага ўдзелу (на чале з князем Мсьціславам Удатным?), з 1225 году — цэнтар Ржэўскага княства, спрэчнага паміж Смаленскам, Ноўгарадам, пазьней таксама Цьвер'ю і ВКЛ.

Зь сярэдзіны 1220-х гадоў — сталы аб'ект шматлікіх літоўскіх набегаў. У канцы 13 стагодзьдзя значная частка тэрыторыі Ржэўскага княства трапляе пад уладу ВКЛ, тут узьнікаюць «гради литовстии: Селук, Осечен, Горышин, Рясна, Сижка, Туд», якія забясьпечылі ВКЛ выхад да Верхняй Волгі. Шукаючы абароны ад ВКЛ, Ржэўскае княства прызнала ўладу Масквы, што зрабіла Ржэў галоўным маскоўскім фарпостам у барацьбе з ВКЛ і Цьвярскім вялікім княствам. У 1335 годзе Іван Каліта разам з ржэвічамі спаліў драўляныя літоўскія гарадкі на Верхняй Волзе, якія хутка былі адноўленыя. Асабліва ўзмацнілася змаганьне ВКЛ за Ржэў пры Альгердзе, каля 1355 году з дапамогаю князя Івана Сіскага горад быў захоплены, але ў 1358 годзе «волотьская рать да можайская взяли Ржеву, а Литву выслали вон». У 1359 годзе Андрэй Полацкі ізноў захапіў Ржэў, а ў 1360 годзе горад наведаў сам Альгерд, умацаваўшы яго. Стратэгічнае значэньне Ржэва тлумачылася тым, што ён аддзяляў ВКЛ ад Цьвяры, і належнасьць яго да Масквы спыняла камунікацыі паміж гэтымі дзяржавамі. У 1368 годзе серпухаўска-бароўскі князь Уладзімер Андрээвіч ізноў вярнуў Ржэў пад уладу Масквы, што было адной з прычынаў вайны ВКЛ з Маскоўскай дзяржавай 1368—1372 гадоў. У выніку гэтай вайны Ржэў ізноў адышоў да ВКЛ. У 1376 годзе яго безвынікова спрабаваў адбіць Уладзімер Андрэевіч (зяць Альгерда). Аднак у канцы 14 стагодзьдзя горад ізноў вернуты Маскве, пад уладай якой знаходзіўся больш за паўстагодзьдзя. У 1408 годзе, калі Сьвідрыгайла уцёк у Маскоўскую дзяржаву, ён часова атрымаў Ржэў ў кіраваньне. У 1447 годзе Ржэў быў захоплены вялікім князем цьвярскім Барысам Аляксандравічам. Аднак вялікі князь Казімер сам разьлічваў завалодаць горадам — у лютым 1448 году мажайскі князь Ф. Варатынскі, адзін з прэтэндэнтаў на маскоўскае вялікае княжаньне, абяцаў у выпадку посьпеху перадаць яго Казімеру. У тым жа годзе горад быў захоплены адным з атрадаў ВКЛ, што выклікала пагаршэньне стасункаў зь Цьвер'ю. Каб не губляць надзейнага хаўрусьніка, перад заключэньнем дамовы 1449 году з Васілём II Цёмным Казімер вярнуў горад Барысу Аляксандравічу. Паводле дагавору, Казімер абяцаў «не вступатися в отчину вел.кн.московского во Ржеву с волостьми». У выніку ліквідацыі незалежнасьці Цьвяры ў 1485 годзе Ржэў канчаткова трапіў пад уладу Масквы, што спрабаваў аспрэчваць вялікі князь Аляксандар у 1494 годзе. З канца 15 стагодзьдзя на працягу амаль двух стагодзьдзяў Ржэў — апорная база Маскоўскай дзяржавы ў войнах з ВКЛ. Мяжа, якая праходзіла прыкладна за 50 км ад горада, была канчаткова адсунутая далёка на паўднёвы захад у выніку Андрусаўскага замірэньня 1667 году і «Вечнага міру» 1686 году.

У выніку доўгага панаваньня ВКЛ над часткай тэрыторыі Верхняга Паволжа у непасрэднай блізкасьці да Ржэва сфармавалася этнічная група тудаўляне, якая захоўвала агульныя зь беларусамі моўныя і этнаграфічныя рысы да пачатку 20 стагодзьдзя.

Шаблён:Крыніца ЭВКЛ

Літаратура

Белы А. «Краіна вытокаў» // Спадчына № 3-1993.

Вонкавыя спасылкі

Ржэў — сховішча мультымэдыйных матэрыялаў

Арыгінальны артыкул

@@ Радок 1: / Радок 1: @@
+'''Ржэў''' (гістарычная назва '''Ржэва Валадзімерава''') — горад у [[Цьвярская вобласьць|Цьвярской вобласьці]] [[Расейская Фэдэрацыя|Расейскай Фэдэрацыі]].
-{{Артаграфія}}
-'''Ржэў''' (гістарычная назва '''Ржэва Валадзімірава''') — горад у [[Цвярская вобласць|Цвярской вобласці]] [[Расійская Федэрацыя|Расійскай Федэрацыі]].
-Вядомы з [[11 стагодзьдзе|11 стагодзьдзя]]. З пачатку [[12 стагодзьдзе|12 стагодзьдзя]] — у складзе [[Смаленскае княства|Смаленскага княства]], з [[1209]] году — у складзе яго Таропецкага удзелу (на чале з князем Мсціславам Удатным?), з [[1225]] году — цэнтр [[Ржэўскае княства|Ржэўскага княства]], спрэчнага паміж Смаленскам, [[Наўгародская рэспубліка|Ноўгарадам]], пазней таксама [[Цвярское Вялікае Княства|Цвер'ю]] і [[ВКЛ]].
+Вядомы з [[11 стагодзьдзе|11 стагодзьдзя]]. З пачатку [[12 стагодзьдзе|12 стагодзьдзя]] — у складзе [[Смаленскае княства|Смаленскага княства]], з [[1209]] году — у складзе яго Таропецкага ўдзелу (на чале з князем Мсьціславам Удатным?), з [[1225]] году — цэнтар [[Ржэўскае княства|Ржэўскага княства]], спрэчнага паміж Смаленскам, [[Наўгародзкая рэспубліка|Ноўгарадам]], пазьней таксама [[Цьвярское Вялікае Княства|Цьвер'ю]] і [[ВКЛ]].
-З сярэдзіны [[1220-я|1220-х]] гадоў — сталы аб'ект шматлікіх літоўскіх набегаў. У канцы [[13 стагодзьдзе|13 стагодзьдзя]] значная частка тэрыторыі Ржэўскага княства трапляе пад уладу ВКЛ, тут узнікаюць «гради литовстии: Селук, Осечен, Горышин, Рясна, Сижка, Туд», якія забяспечылі ВКЛ выхад да [[Верхняя Волга|Верхняй Волгі]]. Шукаючы абароны ад ВКЛ, Ржэўскае княства прызнала ўладу [[Маскоўскае княства|Масквы]], што зрабіла Ржэў галоўным маскоўскім фарпостам у барацьбе з ВКЛ і Цвярскім вялікім княствам. У [[1335]] годзе [[Іван Каліта]] разам з ржэвічамі спаліў драўляныя літоўскія гарадкі на Верхняй Волзе, якія хутка былі адноўленыя. Асабліва ўзмацнілася змаганне ВКЛ за Ржэў пры [[Альгерд|Альгердзе]], каля [[1355]] году з дапамогай князя Івана Сіжскага горад быў захоплены, але ў [[1358]] годзе «волотьская рать да можайская взяли Ржеву, а Литву выслали вон». У [[1359]] годзе [[Андрэй Полацкі]] ізноў захапіў Ржэў, а ў [[1360]] годзе горад наведаў сам Альгерд, умацаваўшы яго. Стратэгічнае значэнне Ржэва тлумачылася тым, што ён аддзяляў ВКЛ ад Цвяры, і належнасць яго да Масквы спыняла камунікацыі паміж гэтымі дзяржавамі. У [[1368]] годзе серпухаўска-бароўскі князь [[Уладзімір Андрээвіч]] ізноў вярнуў Ржэў пад уладу Масквы, што было адной з прычын [[Паходы Альгерда на Маскву|вайны ВКЛ з Маскоўскай дзяржавай 1368 – 1372 гадоў]]. У выніку гэтай вайны Ржэў ізноў адышоў да ВКЛ. У [[1376]] годзе яго безвынікова спрабаваў адбіць Уладзімір Андрэевіч (зяць Альгерда). Аднак у канцы [[14 стагодзьдзе|14 стагодзьдзя]] горад ізноў вернуты Маскве, пад уладай якой знаходзіўся больш за паўстагодзьдзя. У [[1408]] годзе, калі [[Свідрыгайла]] уцёк у Маскоўскую дзяржаву, ён часова атрымаў Ржэў ў кіраванне. У [[1447]] годзе Ржэў быў захоплены вялікім князем цвярскім [[Барыс Аляксандравіч|Барысам Аляксандравічам]]. Аднак вялікі князь [[Казімір]] сам разлічваў завалодаць горадам — у [[люты|лютым]] [[1448]] году мажайскі князь Ф. Варатынскі, адзін з прэтэндэнтаў на маскоўскае вялікае княжанне, абяцаў у выпадку поспеху перадаць яго Казіміру. У тым жа годзе горад быў захоплены адным з атрадаў ВКЛ, што выклікала пагаршэнне стасункаў з Цвер'ю. Каб не губляць надзейнага саюзніка, перад заключэннем [[дагавор 1449 году|дагавора 1449 году]] з [[Васіль II Цёмны|Васілём II Цёмным]] Казімір вярнуў горад Барысу Аляксандравічу. Паводле дагавору, Казімір абяцаў «не вступатися в отчину вел.кн.московского во Ржеву с волостьми». У выніку ліквідацыі незалежнасці Цвяры ў [[1485]] годзе Ржэў канчаткова трапіў пад уладу Масквы, што спрабаваў аспрэчваць вялікі князь Аляксандр у [[1494]] годзе. З канца [[15 стагодзьдзе|15 стагодзьдзя]] на працягу амаль двух стагодзьдзяў Ржэў — апорная база Маскоўскай дзяржавы ў войнах з ВКЛ. Мяжа, якая праходзіла прыкладна за 50 км ад горада, была канчаткова адсунутая далёка на паўднёвы захад у выніку [[Андрусаўскае перамір'е 1667 году|Андрусаўскага перамір'я 1667 году]] і [[Вечны мір 1686 году|«Вечнага міру» 1686 году]].
+Зь сярэдзіны [[1220-я|1220-х]] гадоў — сталы аб'ект шматлікіх [[беларусы|літоўскіх]] набегаў. У канцы [[13 стагодзьдзе|13 стагодзьдзя]] значная частка тэрыторыі Ржэўскага княства трапляе пад уладу ВКЛ, тут узьнікаюць «гради литовстии: Селук, Осечен, Горышин, Рясна, Сижка, Туд», якія забясьпечылі ВКЛ выхад да [[Верхняя Волга|Верхняй Волгі]]. Шукаючы абароны ад ВКЛ, Ржэўскае княства прызнала ўладу [[Маскоўскае княства|Масквы]], што зрабіла Ржэў галоўным маскоўскім фарпостам у барацьбе з ВКЛ і Цьвярскім вялікім княствам. У [[1335]] годзе [[Іван Каліта]] разам з ржэвічамі спаліў драўляныя літоўскія гарадкі на Верхняй Волзе, якія хутка былі адноўленыя. Асабліва ўзмацнілася змаганьне ВКЛ за Ржэў пры [[Альгерд|Альгердзе]], каля [[1355]] году з дапамогаю князя Івана Сіскага горад быў захоплены, але ў [[1358]] годзе «волотьская рать да можайская взяли Ржеву, а Литву выслали вон». У [[1359]] годзе [[Андрэй Полацкі]] ізноў захапіў Ржэў, а ў [[1360]] годзе горад наведаў сам Альгерд, умацаваўшы яго. Стратэгічнае значэньне Ржэва тлумачылася тым, што ён аддзяляў ВКЛ ад Цьвяры, і належнасьць яго да Масквы спыняла камунікацыі паміж гэтымі дзяржавамі. У [[1368]] годзе серпухаўска-бароўскі князь [[Уладзімер Андрээвіч]] ізноў вярнуў Ржэў пад уладу Масквы, што было адной з прычынаў [[Паходы Альгерда на Маскву|вайны ВКЛ з Маскоўскай дзяржавай 1368—1372 гадоў]]. У выніку гэтай вайны Ржэў ізноў адышоў да ВКЛ. У [[1376]] годзе яго безвынікова спрабаваў адбіць Уладзімер Андрэевіч (зяць Альгерда). Аднак у канцы [[14 стагодзьдзе|14 стагодзьдзя]] горад ізноў вернуты Маскве, пад уладай якой знаходзіўся больш за паўстагодзьдзя. У [[1408]] годзе, калі [[Сьвідрыгайла]] уцёк у Маскоўскую дзяржаву, ён часова атрымаў Ржэў ў кіраваньне. У [[1447]] годзе Ржэў быў захоплены вялікім князем цьвярскім [[Барыс Аляксандравіч|Барысам Аляксандравічам]]. Аднак вялікі князь [[Казімер]] сам разьлічваў завалодаць горадам — у [[люты|лютым]] [[1448]] году мажайскі князь Ф. Варатынскі, адзін з прэтэндэнтаў на маскоўскае вялікае княжаньне, абяцаў у выпадку посьпеху перадаць яго Казімеру. У тым жа годзе горад быў захоплены адным з атрадаў ВКЛ, што выклікала пагаршэньне стасункаў зь Цьвер'ю. Каб не губляць надзейнага хаўрусьніка, перад заключэньнем [[дамова 1449 году|дамовы 1449 году]] з [[Васіль II Цёмны|Васілём II Цёмным]] Казімер вярнуў горад Барысу Аляксандравічу. Паводле дагавору, Казімер абяцаў «не вступатися в отчину вел.кн.московского во Ржеву с волостьми». У выніку ліквідацыі незалежнасьці Цьвяры ў [[1485]] годзе Ржэў канчаткова трапіў пад уладу Масквы, што спрабаваў аспрэчваць вялікі князь Аляксандар у [[1494]] годзе. З канца [[15 стагодзьдзе|15 стагодзьдзя]] на працягу амаль двух стагодзьдзяў Ржэў — апорная база Маскоўскай дзяржавы ў войнах з ВКЛ. Мяжа, якая праходзіла прыкладна за 50 км ад горада, была канчаткова адсунутая далёка на паўднёвы захад у выніку [[Андрусаўскае замірэньне 1667 году|Андрусаўскага замірэньня 1667 году]] і [[Вечны мір 1686 году|«Вечнага міру» 1686 году]].
-У выніку доўгага панавання ВКЛ над часткай тэрыторыі Верхняга Паволжа у непасрэднай блізкасці да Ржэва сфармавалася этнічная група [[тудаўляне]], якая захоўвала агульныя з [[беларусы|беларусамі]] моўныя і этнаграфічныя рысы да пачатку [[20 стагодзьдзе|20 стагодзьдзя]].
+У выніку доўгага панаваньня ВКЛ над часткай тэрыторыі Верхняга Паволжа у непасрэднай блізкасьці да Ржэва сфармавалася этнічная група [[тудаўляне]], якая захоўвала агульныя зь [[беларусы|беларусамі]] моўныя і этнаграфічныя рысы да пачатку [[20 стагодзьдзе|20 стагодзьдзя]].
 {{Крыніца ЭВКЛ|[[Алесь Белы]]}}
+=== Літаратура ===
+* Белы А. «Краіна вытокаў» // Спадчына № 3-1993.
 == Вонкавыя спасылкі ==
 {{Commons|Category:Rzhev|выгляд=міні}}
 * [http://www.kamunikat.net.iig.pl/autary/biely/www/encyklapedyja/r.htm#4 Арыгінальны артыкул]
+[[Катэгорыя:Гісторыя Ржэўскага княства]]
-=== Літаратура ===
+[[Катэгорыя:Гісторыя Маскоўскага княства]]
+[[Катэгорыя:Гісторыя Вялікага Княства Літоўскага]]
-* Белы А. «Краіна вытокаў» // Спадчына № 3-1993.
 [[Катэгорыя:Гарады Расеі]]
-[[Катэгорыя:Гісторыя Вялікага Княства Літоўскага]]
-[[Катэгорыя:Гісторыя Маскоўскага княства]]
-[[Катэгорыя:Гісторыя Ржэўскага княства]]
 [[ar:رجف]]