Гаўрыла Гарэцкі: розьніца паміж вэрсіямі
д Bot: Migrating 1 interwiki links, now provided by Wikidata on d:Q13133157 |
|||
| Радок 79: | Радок 79: | ||
[[Катэгорыя:Памерлі ў Менску]] |
[[Катэгорыя:Памерлі ў Менску]] |
||
[[Катэгорыя:Рэпрэсаваныя ў БССР]] |
[[Катэгорыя:Рэпрэсаваныя ў БССР]] |
||
{{Янка Купала}} |
|||
Вэрсія ад 06:33, 2 ліпеня 2013
- Вікіпэдыя мае артыкулы пра іншых асобаў з прозьвішчам Гарэцкі.
Гаўры́ла Іва́навіч Гарэ́цкі (10 красавіка[1] 1900, вёска Малая Багацькаўка Амсьціслаўскага павету Магілёўскай губэрні[2] — 20 лістапада 1988, Менск) — вядомы беларускі геоляг, географ, эканаміст, адзін з заснавальнікаў і акадэмік (1928) Беларускай акадэміі навук, дырэктар Беларускага навукова-дасьледчага інстытуту сельскай і лясной гаспадаркі. Доктар геоляга-мінэралягічных навук (1946), заслужаны дзяяч навукі Беларусі. Брат Максіма Гарэцкага.
Біяграфія
Нарадзіўся 28 сакавіка (10 красавіка паводле новага стылю) 1900 ў вёсцы Малая Багацькаўка Амсьціслаўскага павету Магілёўскай губэрні.
У 1917—19 супрацоўнічаў з Беларускай сэкцыяй студэнтаў Горацкага сельскагаспадарчага інстытуту.
Упершыню арыштаваны АДПУ у верасьні 1922 у Маскве, ды празь месяц вызвалены.
24 ліпеня 1930 году арыштаваны ДПУ БССР па справе «Працоўнай сялянскай партыі». 6 сьнежня пазбаўлены званьня акадэміка. Асуджаны паводле пастановы калегіі АДПУ СССР 30 траўня 1931 як "кіраўнік контррэвалюцыйнай арганізацыі «Працоўная сялянская партыя» да вышэйшае меры пакараньня. 6 чэрвеня 1931 прысуд заменены на 10 гадоў ППК. Этапаваны ў Беламорска-Балтыйскі канцлягер НКВД Карэла-Фінскай АССР. Вызвалены датэрмінова 5 кастрычніка 1934.
Працаваў у геалягічных экспэдыцыях Гідрапраекту СССР.
Зноў арыштаваны у кастрычніку 1937, праз тры месяцы вызвалены. У 1938 годзе арыштаваны яшчэ раз. 8 траўня 1938 асуджаны да расстрэлу. Больш за год ён прабыў у турме, але цудам застаўся жывым.
Жыў у розных мясьцінах Расеі, праводзіў iнжынэрна-геалягiчныя дасьледаваньні перад узьвядзеньнем гiдратэхнiчных збудаваньняў: Цымлянская, Горкаўская, Ніжне-Камская ГЭС і іншыя.
Рэабілітаваны 22 красавіка 1958 году ваенным трыбуналам БВА. У ліпені 1965 адноўлены ў званьні акадэміка. У 1969 з сям’ёй прыехаў ў Менск.
З 1969 да 1985 — загадчык аддзелу (з 1977 лябараторыі) геалёгіі і палеапатамалёгіі антрапагену Інстытуту геахіміі і геафізыкі АН БССР.
Адукацыя
У 1914 паступіў у Гора-Горацкую каморніцка-агранамічную вучэльню[3].
У 1924 скончыў Пятроўскую (Ціміразеўскую) сельскагаспадарчую акадэмію.
З 1925 дацэнт БСГА. З 1927 дырэктар Беларускага НДІ сельскай і лясной гаспадаркі пры СНК БССР. З 1928 акадэмік АН БССР.
У 1946 — доктар геоляга-мінэралягічных навук.
Навуковая дзейнасьць
Навуковыя дасьледаваньні прысьвечаныя эканамічнай геаграфіі, геалёгіі антрапагену і інжынэрнай геалёгіі.
Распрацаваў асновы палеапатамалёгіі — навукі пра рэкі мінулага.
Апублікаваў больш за 160 навуковых працаў — па фальклёры, дэмаграфіі, эканоміцы сельскай лясной гаспадаркі, археалёгіі.
Адзін са стваральнікаў расейска-беларускага слоўніка.
Ляўрэат Дзяржаўнае прэміі СССР (1971), Дзяржаўнае прэміі БССР (1986).
Сям’я
Малодшы брат пісьменьніка Максіма Гарэцкага.
Быў жанаты, меў двух сыноў. Адзін зь іх — вядомы вучоны-геоляг Радзім Гарэцкі.
Падчас Другой сусьветнай вайны загінулі тры пляменьнiкі Гаўрылы Гарэцкага: Уладзiмер Парфiраў, Вiктар Iванаў i сын Максiма Гарэцкага Леанiд.
Крыніцы і заўвагі
- ^ 28 сакавіка (паводле старога стылю)
- ^ цяпер у Амсьціслаўскім раёне Магілёўскай вобласьці
- ^ Сяргей Макарэвіч Месца знаёмства – Горкі Гісторыя. Сайт горада Вілейка. Праверана 11 красавіка 2010 г.
Літаратура
- Радзім Гарэцкі. Гаўрыла Гарэцкі, «У імя сьветлых вобразаў». З лістоў да родных. Згадкі. Вандроўкі. Мінулае // Часопіс «Дзеяслоў» №30, 2007-09
- Радзім Гарэцкі. Гаўрыла Гарэцкі — прадстаўнік беларускай інтэлігенцыі 20-х гадоў // «Беларусь у ХХ стагоддзi». Вып 1. — Мн.: 2002.
- ГАРЭЦКІ Гаўрыла Іванавіч // Маракоў Л.У. Рэпрэсаваныя літаратары, навукоўцы, работнікі асветы, грамадскія і культурныя дзеячы Беларусі, 1794—1991. Энц. даведнік. У 10 т. Т. 1. — Мн:, 2003. ISBN 985-6374-04-9.
- ГАРЭЦКІ Гаўрыла Іванавіч // Маракоў Л.У. Рэпрэсаваныя літаратары, навукоўцы, работнікі асветы, грамадскія і культурныя дзеячы Беларусі, 1794—1991. Энц. даведнік. У 10 т. Т. 3. Кн. 2. — Мн:, 2003. ISBN 985-6374-04-9.
- Гарэцкі Радзім. Янка Купала і браты Гарэцкія. // Роднае слова: Навук. і метад. часоп. ― Мн., 2004. ― № 7. ― С. 96―99.
- Гарэцкі Гаўрыла // Кандыбовіч С. Разгром нацыянальнага руху ў Беларусі — Менск: БГА, 2000.— 160 с. ISBN 985-6374-15-4.
- Ларыса Цімошык. Выбраныя месцы з перапіскі Гарэцкага // Газэта «Звязда» №71 (26679) ад 10 красавіка 2010 г.