Яблык

Яблык
	Яблык
	Тыповы яблык
Клясыфікацыя
Царства	Расьліны
Аддзел	Кветкавыя расьліны
Кляса	Двухдольныя
Атрад	Ружакветныя
Сямейства	Ружавыя
Падсямейства	Яблыкавыя або Сьпірэйныя
Трыба	Maleae
Род	Яблыня
Віды	Яблыня свойская
Бінамінальная намэнклятура
	Malus domestica
	Яблык на Віківідах Яблык у Вікісховішчы

Я́блык — садавіна, плод яблыні. Адзін з самых пашыраных відаў садавіны. У цяперашні час найбольш распаўсюджанай зьяўляецца яблыня свойская і яе шматлікія сарты. Гэта адзін з найбольш шырока культывуемых пладоў дрэва, які найбольш шырока вядомым з многіх прадстаўнікоў роду Яблыня Сывэрса, якія выкарыстоўваюцца людзьмі. Яблыкі растуць на невялікіх ліставых дрэвах. Радзімай яблыні лічыцца Цэнтральная Азія, дзе й да нашага часу прарастае ейны дзікі продак, Яблыня Сывэрса. Яблыкі вырошчваюцца ў Азіі й Эўропы на працягу тысячаў гадоў, у Паўночную Амэрыку яны патрапілі разам з эўрапейскімі каляністамі. Яблыкі прысутнічаюць у міталёгіі й рэлігіях шматлікіх народаў, у тым ліку ў нарвэскай, грэцкай і хрысьціянскай традыцыях. У 2010 годзе быў расшыфраваны ген яблыка, што прыявла да новых разуменьняў барацьбы з хваробамі й сэлекцыі яблыкаў.

Вядомыя больш за 7500 гатункаў яблыкаў. Розныя гатункі выгадоўваюцца для розных густаў і мэтаў, у тым ліку для ўжываньня ў ежу й вытворчасьці сыдру. Свойскія яблыкі, як правіла, размножваюцца прышчэпкамі, у той час як дзікія яблыкі добра растуць з насеньня. Дрэвы схільныя да ліку грыбковых, бактэрыяльных хваробаў і ўзьдзеяньня шкоднікаў.

У 2005 годзе ва ўсім сьвеце было вырашчана звыш 55 млн тон яблыкаў на агульную суму каля 10 мільярдаў даляраў. Кітай вырабіў каля 35% ад гэтай сумы, у той як ЗША зьяўляецца другім аводле колькасьці яблыкаў вытворцам, з больш чым 7,5% ад сусьветнай вытворчасьці. Іран займае трэцяе месца, месцы апасьля займаюць Турэччына, Расея, Італія й Індыя. Яблыкі часьцяком ядуць сырымі, але іх таксама выкарыстоўваюць у многіх харчовых прадуктах, як то дэсэрты й напоі. Яблыкі добрым чынам узьдзейнічаюць на арганізм чалавека, аднак часам могуць назірацца алергічныя рэакцыі на розныя бялкі ў яблыках.

Крыніцы

^ Potter, D.; Eriksson, T.; Evans, R.C.; Oh, S.H.; Smedmark, J.E.E.; Morgan, D.R.; Kerr, M.; Robertson, K.R.; Arsenault, M.P.; Dickinson, T.A.; Campbell, C.S. (2007). Phylogeny and classification of Rosaceae. Plant Systematics and Evolution. 266(1–2): 5–43. (анг.)

Вонкавыя спасылкі

[1] Potter, D.; Eriksson, T.; Evans, R.C.; Oh, S.H.; Smedmark, J.E.E.; Morgan, D.R.; Kerr, M.; Robertson, K.R.; Arsenault, M.P.; Dickinson, T.A.; Campbell, C.S. (2007). Phylogeny and classification of Rosaceae. Plant Systematics and Evolution. 266(1–2): 5–43. (анг.)

[1]